ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๖. ปุณฺณทาสีวตฺถุ. (๑๗๙)

	"สทา ชาครมานานนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา คิชฺฌกูเฏ
ปพฺพเต วิหรนฺโต ปุณฺณํ นาม ราชคหเสฏฺิโน ทาสึ อารพฺภ กเถสิ.

	ตสฺสา กิร เอกทิวสํ โกฏฺฏนตฺถาย พหู วีหี อทาสิ. สา
รตฺตึ ปทีปํ ชาเลตฺวา วีหี โกฏฺเฏนฺตี วิสฺสมนตฺถาย เสทตินฺเตน คตฺเตน พหิ วาเต อฏฺาสิ. ตสฺมึ สมเย ทพฺโพ มลฺลปุตฺโต ภิกฺขูนํ เสนาสนปฺปญฺาปโก โหติ. โส ธมฺมํ สุตฺวา อตฺตโน อตฺตโน เสนาสนํ คจฺฉนฺตานํ ภิกฺขูนํ องฺคุลึ ชาเลตฺวา ปุรโต ปุรโต มคฺคเทสนตฺถาย คจฺฉนฺเต ภิกฺขู นิมฺมินิ. ปุณฺณา เตน าโลเกน ปพฺพเต วิจรนฺเต ภิกฺขู ทิสฺวา "อหํ ตาว อตฺตโน ทุกฺเขน อุปทฺทุตา อิมายปิ เวลาย ๑ นิทฺทํ น อุเปมิ, ภทนฺตา กึการณา น นิทฺทายนฺตี ติ จินฺเตตฺวา "อทฺธา เอตฺถ กสฺสจิ ภิกฺขุโน อผาสุกํ วา ภวิสฺสติ, ทีฆชาติเกน วา อุปทฺทโว ภวิสฺสตี ติ สญฺํ กตฺวา ปาโตว กุณฺฑกํ อาทาย อุทเกน เตเมตฺวา หตฺถตเล ปูวํ กตฺวา องฺคาเรสุ ปจิตฺวา อุจฺฉงฺเค กตฺวา "ติตฺถมคฺเค ขาทิสฺสามี ติ ฆฏํ อาทาย ติตฺถาภิมุขี ๒ ปายาสิ. สตฺถาปิ คามํ ปวิสิตุ ตเมว มคฺคํ ปฏิปชฺชิ. สา สตฺถารํ ทิสฺวา [จินฺเตสิ] "อญฺเสุ ทิวเสสุ สตฺถริ ทิฏฺเปิ มม เทยฺยธมฺโม น โหติ, เทยฺยธมฺเม สติ สตฺถารํ น ปสฺสามิ; อิทานิ ปน เม เทยฺยธมฺโม จ อตฺถิ, สตฺถา จ สมฺมุขีภูโต; สเจ `ลูขํ วา ปณีตํ วา ติ อจินฺเตตฺวา คณฺเหยฺย, ทเทยฺย าหํ อิมํ ปูวนฺ ติ จินฺเตตฺวา ฆฏํ เอกมนฺเต นิกฺขิปิตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา "ภนฺเต อิมํ ลูขํ ทานํ ปฏิคฺคณฺหนฺตา มม สงฺคหํ กโรถ าติ อาห. สตฺถา อานนฺทตฺเถรํ โอโลเกตฺวา เตน นีหริตฺวา ทินฺนํ มหาราชทตฺติยํ ปตฺตํ อุปนาเมตฺวา ปูวํ คณฺหิ. ปุณฺณาปิ ตํ สตฺถุ ปตฺเต ปติฏฺเปตฺวา ปญฺจปฺปติฏฺิเตน วนฺทิตฺวา "ภนฺเต ตุมฺเหหิ ทิฏฺธมฺโมเยว เม สมิชฺฌตู ติ อาห. สตฺถา "เอวํ โหตู ติ ิตโกว อนุโมทนํ อกาสิ. ปุณฺณาปิ จินฺเตสิ "กิญฺจาปิ เม สตฺถา สงฺคหํ กโรนฺโต ปูวํ คณฺหิ, น ปน ตํ ขาทิสฺสติ; อทฺธา ปุรโต กากสฺส วา สุนขสฺส วา ทตฺวา รญฺโ วา มหามตฺตสฺส วา เคหํ คนฺตฺวา ปณีตโภชนํ ภุญฺชิสฺสตี ติ. สตฺถาปิ "กินฺนุ โข เอสา จินฺเตสี ติ ตสฺสา จิตฺตวารํ ตฺวา อานนฺทตฺเถรํ โอโลเกตฺวา นิสีทนาการํ ทสฺเสสิ. เถโร จีวรํ ปญฺาเปตฺวา อทาสิ. สตฺถา พหินคเรเยว นิสีทิตฺวา ภตฺตกิจฺจม กาสิ. เทวตา สกลจกฺกวาฬคพฺเภ เทวมนุสฺสานํ อุปกปฺปนกํ โอชํ มธุปฏลํ วิย ปีเฬตฺวา ตตฺถ ปกฺขิปึสุ. ปุณฺณา จ โอโลเกนฺตี อฏฺาสิ. ภตฺตกิจฺจาวสาเน เถโร อุทกํ อทาสิ. สตฺถา กตภตฺตกิจฺโจ ปุณฺณํ อามนฺเตตฺวา "กสฺมา ตฺวํ ปุณฺเณ มม สาวเก ปริภวี ติ อาห. "น ปริภวามิ ภนฺเต ติ. "อถ ตยา มม สาวเก โอโลเกตฺวา กึ กถิตนฺ ติ. "อหํ ตาว อิมินา ทุกฺขุปทฺทเวน นิทฺทํ น อุเปมิ, ภทนฺตา กิมตฺถํ นิทฺทํ น อุเปนฺติ, อทฺธา กสฺสจิ อผาสุกํ วา ภวิสฺสติ, ทีฆชาติเกน วา อุปทฺทโว ภวิสฺสตี ติ เอตฺตกํ ภนฺเต มยา จินฺติตนฺ ติ. สตฺถา ตสฺสา วจนํ สุตฺวา "ปุณฺเณ ตฺวํ ตาว อตฺตโน ทุกฺขุปทฺทเวน น นิทฺทายสิ, มม ปน สาวกา สทา ชาคริยํ อนุยุตฺตตาย น นิทฺทายนฺตี ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"สทา ชาครมานานํ อโหรตฺตานุสิกฺขินํ นิพฺพานํ อธิมุตฺตานํ อฏฺํ คจฺฉนฺติ อาสวา ติ.
	ตตฺถ "อโหรตฺตานุสิกฺขินนฺติ: ทิวา จ รตฺติญฺจ ติสฺโส
สิกฺขา สิกฺขมานานํ. นิพฺพานํ อธิมุตฺตานนฺติ: นิพฺพานชฺฌาสยานํ. อฏฺํ คจฺฉนฺตีติ: เอวรูปานํ สพฺเพปิ อาสวา อฏฺํ วินาสํ นตฺถิภาวํ คจฺฉนฺตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน ยถาิตาว ปุณฺณา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ.
สมฺปตฺตปริสายปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสิ.

	สตฺถา กุณฺฑกองฺคารปูเวน ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา วิหารํ อคมาสิ.
ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺาเปสุ "ทุกฺกรํ อาวุโส สมฺมาสมฺพุทฺเธน กตํ ปุณฺณาย ทินฺเนน กุณฺฑกองฺคารปูเวน ภตฺตกิจฺจํ กโรนฺเตน าติ. สตฺถา อาคนฺตฺวา "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา ติ ปุจฺฉิตฺวา, "อิมาย นาม าติ วุตฺเต, "น ภิกฺขเว อิทาเนว, ปุพฺเพปิ มยา อิมาย ทินฺนํ กุณฺฑกํ ปริภุตฺตเมว าติ วตฺวา อตีตํ อาหริตฺวา
	"ภุตฺวา ติณปริฆาสํ ภุตฺวา อาจามกุณฺฑกํ เอตนฺ เต โภชนํ อาสิ กสฺมา ทานิ น ภุฺชสิ? ยตฺถ โปสํ น ชานนฺติ ชาติยา วินเยน วา, พหุ ๓ ตตฺถ มหาพฺรหฺเม อปิ อาจามกุณฺฑกํ, ตฺวญฺ จ โข มํ ปชานาสิ `ยทิสายํ หยุตฺตโม' ชานนฺโต ชานมาคมฺม น เต ภกฺขามิ กุณฺฑกนฺ ติ
อิมํ กุณฺฑกสินฺธวโปตกชาตกํ ๔ วิตฺถาเรตฺวา กเถสี ติ.
ปุณฺณทาสีวตฺถุ.
************
๑. อิมิสฺสํปิ เวลายนฺติ ยุตฺตปเทน ภวิตพฺพํ. ๒. ติตฺถาภิมุขินีติ ภวิตพฺพํ . ว. ๓. ปาลิยํ ปหุนฺติ ทิสฺสติ. ๔. ขุ. ชา. ๒๗/๑๐๐ ตทฏฺกถา. ๔/๒๓.