ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๑๕. สุขวคฺควณฺณนา
	๑. าตกานํกลหวูปสมนวตฺถุ. (๑๕๗)

	"สุสุขํ วตาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา สกฺเกสุ วิหรนฺโต
กลหวูปสมนตฺถํ าตเก อารพฺภ กเถสิ.

สากิยา จ โกลิยา จ กิร กปิลวตฺถุนครสฺส จ โกลิยนครสฺส จ อนฺตเร โรหิณึ นาม นทึ เอเกเนว อาวรเณน พนฺธาเปตฺวา สสฺสานิ กาเรนฺติ. อถ เชฏฺมูลมาเส สสฺเสสุ มิลายนฺเตสุ อุภยนครวาสิกานํปิ กมฺมกรา สนฺนิปตึสุ. ตตฺถ โกลิยนครวาสิโน อาหํสุ "อิทํ อุทกํ อุภโต หริยมานํ เนว ตุมฺหากํ ปโหสฺสติ, น อมฺหากํ; อมฺหากํ ปน สสฺสํ เอกอุทเกเนว นิปฺผชฺชิสฺสติ, อิทํ อุทกํ อมฺหากํ เทถาติ. อิตเรปิ เอวม าหํสุ "ตุมฺเหสุ โกฏฺเ ปูเรตฺวา ิเตสุ มยํ รตฺตสุวณฺณํ นีลมณิกาฬมณิกหาปเณ จ คเหตฺวา ปจฺฉิปฺปสิพฺพกาทิหตฺถา น สกฺขิสฺสาม ตุมฺหากํ ฆรทฺวาเร วิจริตุ, อมฺหากํปิ สสฺสํ เอกอุทเกเนว นิปฺผชฺชิสฺสติ, อิทํ อุทกํ อมฺหากํ เทถ าติ. "น มยํ ทสฺสาม าติ. "มยํปิ น ทสฺสาม าติ. เอวํ กถํ วฑฺเฒตฺวา เอโก อุฏฺาย เอกสฺส ปหารํ อทาสิ, โสปิ อญฺสฺสาปี ติ เอวํ อญฺมญฺํ ปหริตฺวา ราชกุลานํ ชาตึ ฆฏฺเฏตฺวา กลหํ วฑฺฒยึสุ. โกลิยกมฺมกรา วทนฺติ "ตุมฺเห กปิลวตฺถุวาสิโน ทารเก คเหตฺวา คจฺฉถ, ๑ เย โสณสิคาลาทโย วิย อตฺตโน ภคินีหิ สทฺธึ สํวาสํ วสึสุ; เอเตสํ หตฺถิโน จ อสฺสา จ ผลกาวุธานิ จ อมฺหากํ กึ กริสฺสนฺตี ติ. สากิยกมฺมกราปิ วทนฺติ "ตุมฺเห ทานิ กุฏฺิโน ทารเก คเหตฺวา คจฺฉถ, ๒ เย อนาถา นิคฺคติกา ติรจฺฉานา วิย โกลรุกฺเข วสึสุ; เอเตสํ หตฺถิโน จ อสฺสา จ ผลกาวุธานิ จ อมฺหากํ กึ กริสฺสนฺตี ติ. เต คนฺตฺวา ตสฺมึ กมฺเม นิยุตฺตานํ อมจฺจานํ กเถสุ. อมจฺจา ราชกุลานํ กเถสุ. ตโต สากิยา "ภคินีหิ สทฺธึ สํวาสํ วสิตกานํ ถามญฺจ พลญฺจ ทสฺเสสฺสาม าติ ยุทฺธสชฺชา นิกฺขมึสุ. โกลิยาปิ "โกลรุกฺขวาสีนํ ถามญฺจ พลญฺจ ทสฺเสสฺสาม าติ ยุทฺธสชฺชา นิกฺขมึสุ. สตฺถาปิ ปจฺจูสสมเย โลกํ โวโลเกนฺโต าตเก ทิสฺวา "มยิ อคจฺฉนฺเต อิเม นสฺสิสฺสนฺติ, มยา คนฺตุ วฏฺฏตี ติ จินฺเตตฺวา เอกโกว อากาเสน คนฺตฺวา โรหิณิยา นทิยา มชฺเฌ อากาเส ปลฺลงฺเกน นิสีทิ. าตกา สตฺถารํ ทิสฺวา อาวุธานิ ฉฑฺเฑตฺวา วนฺทึสุ. อถ เน สตฺถา อาห "กึ กลโห นาเม โส มหาราช าติ. "น ชานาม ภนฺเต ติ. "โก ทานิ ชานิสฺสตี ติ. เต "อุปราชา ชานิสฺสติ, เสนาปติ ชานิสฺสตี ติ อิมินา อุปาเยน ยาว ทาสกมฺมกเร ๓ ปุจฺฉิตฺวา "ภนฺเต อุทกกลโห ติ อาหํสุ. "อุทกํ กึ อคฺฆติ มหาราช าติ. "อปฺปคฺฆํ ภนฺเต ติ. "ขตฺติยา กึ อคฺฆนฺติ มหาราช าติ. "ขตฺติยา นาม อนคฺฆา ภนฺเต ติ. "ยุตฺตํ ปน ตุมฺหากํ อปฺปมตฺตกํ อุทกํ นิสฺสาย อนคฺเฆ ขตฺติเย นาเสตุนฺ ติ. เต ตุณฺหี อเหสุ. อถ เต สตฺถา อามนฺเตตฺวา "กสฺมา มหาราช เอวรูปํ กโรถ, มยิ อสนฺเต อชฺช โลหิตนที ปวตฺติสฺสติ, อยุตฺตํ โว กตํ: ตุมฺเห ปญฺจหิ เวเรหิ สเวรา วิหรถ, อหํ อเวโร วิหรามิ; ตุมฺเห กิเลสาตุรา หุตฺวา วิหรถ, อหํ อนาตุโร วิหรามิ; ตุมฺเห กามคุณปริเยสเน อุสฺสุกา หุตฺวา วิหรถ, อหํ อนุสฺสุโก วิหรามี ติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
	"สุสุขํ วต ชีวาม เวริเนสุ อเวริโน, เวริเนสุ มนุสฺเสสุ วิหราม อเวริโน. สุสุขํ วต ชีวาม อาตุเรสุ อนาตุรา, อาตุเรสุ มนุสฺเสสุ วิหราม อนาตุรา. สุสุขํ วต ชีวาม อุสฺสุเกสุ อนุสฺสุกา, อุสฺสุเกสุ มนุสฺเสสุ วิหราม อนุสฺสุกา ติ.
	ตตฺถ "สุสุขนฺติ: สุฏฺฐุ สุขํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ "เย คิหิโน
สนฺธิจฺเฉทาทิวเสน, ปพฺพชิตา วา ปน เวชฺชกมฺมาทิวเสน, ชีวิตวุตฺตึ อุปฺปาเทตฺวา `สุเขน ชีวาม าติ วทนฺติ: เตหิ มยเมว สุสุขํ วต ชีวาม, เย มยํ ปญฺจหิ เวเรหิ เวริเนสุ มนุสฺเสสุ อเวริโน, กิเลสาตุเรสุ [มนุสฺเสสุ] นิกฺกิเลสตาย อนาตุรา, ปญฺจกามคุณปริเยสเน อุสฺสุเกสุ [มนุสฺเสสุ] ตาย ปริเยสนาย อภาเวน อนุสฺสุกา ติ. เสสํ อุตฺตานตฺถเมว.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
าตกานํ กลหวูปสมนวตฺถุ.
************
๑-๒. อาคจฺฉถ. (?) ๓. ทาสกมฺมกเรหิ (?)