ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๑๐. อสทิสทานวตฺถุ. (๑๔๖)

	"น เว กทริยา เทวโลกํ วชนฺตีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา
เชตวเน วิหรนฺโต อสทิสทานํ อารพฺภ กเถสิ.

	เอกสฺมึ หิ สมเย สตฺถา จาริกํ จริตฺวา ปญฺจสตภิกฺขุปริวาโร
เชตวนํ ปาวิสิ. ราชา วิหารํ คนฺตฺวา สตฺถารํ นิมนฺเตตฺวา ปุนทิวเส อาคนฺตุกทานํ สชฺเชตฺวา "ทานํ เม ปสฺสนฺตู ติ นาคเร ปกฺโกสิ. นาครา อาคนฺตฺวา รญฺโ ทานํ ทิสฺวา ปุนทิวเส สตฺถารํ นิมนฺเตตฺวา ทานํ สชฺเชตฺวา "อมฺหากํ ทานํ เทโว ปสฺสตู ติ รญฺโ ปหิณึสุ. ราชา คนฺตฺวา เตสํ ทานํ ทิสฺวา "อิเมหิ มม ทานโต อุตฺตริตรํ กตํ, ปุน ทานํ กริสฺสามี ติ ปุนทิวเสปิ ทานํ สชฺเชสิ. นาคราปิ ตํ ทิสฺวา ปุนทิวเส สชฺชยึสู ติ. เอวํ เนว ราชา นาคเร ปราเชตุ สกฺโกติ, น นาครา ราชานํ. อถ ฉฏฺเ วาเร นาครา สตคุณํ สหสฺสคุณํ วฑฺเฒตฺวา, ยถา น สกฺกา โหติ "อิทํ นาม อิเมสํ ทาเน นตฺถี ติ วตฺตุ, เอวํ ทานํ สชฺชยึสุ. ราชา ตํ ทิสฺวา "สจ าหํ อิเมสํ ทานโต อุตฺตริตรํ กาตุ น สกฺขิสฺสามิ, กึ เม ชีวิเตน าติ อุปายํ จินฺเตนฺโต นิปชฺชิ. อถ นํ มลฺลิกา เทวี อุปสงฺกมิตฺวา "กสฺมา มหาราช เอวํ นิปนฺโน สิ, เกน เต อินฺทฺริยานิ กิลนฺตานิ วิย าติ ปุจฺฉิ. ราชา อาห "นทานิ ตฺวํ เทวิ ชานาสี ติ. "น ชานามิ เทวาติ. โส ตสฺสา ตม ตฺถํ อาโรเจสิ. อถ นํ มลฺลิกา อาห "เทว มา จินฺตยิ, กหํ ตยา ปวิสฺสโร ราชา นาคเรหิ ปราชิยมาโน ทิฏฺปุพฺโพ วา สุตปุพฺโพ วา, อหนฺ เต ทานํ สํวิทหิสฺสามี ติ. อิติสฺส สา อสทิสทานํ สํวิทหิตุกามตาย เอวํ วตฺวา "มหาราช สาลกลฺยาณิปทเรหิ ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ อนฺโตอาวฏฺเฏ นิสีทนมณฺฑปํ กาเรหิ, เสสา พหิอาวฏฺเฏ นิสีทิสฺสนฺติ; ปญฺจ เสตจฺฉตฺตสตานิ กาเรหิ, ตานิ คเหตฺวา ปญฺจสตา หตฺถี ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ มตฺถเก ธารยมานา สฺสนฺติ, อฏฺ วา ทส วา รตฺตสุวณฺณนาวาโย กาเรหิ, ตา มณฺฑปมชฺเฌ ภวิสฺสนฺติ, ทฺวินฺนํ ทฺวินฺนํ ภิกฺขูนํ อนฺตเร เอเกกา ขตฺติยธีตา นิสีทิตฺวา คนฺเธ ปึสิสฺสติ, เอเกกา ขตฺติยธีตา วีชนึ อาทาย เทฺว เทฺว ภิกฺขู วีชยมานา สฺสติ, เสสา ขตฺติยธีตโร ปิฏฺปิฏฺเ ๑ คนฺเธ อาหริตฺวา สุวณฺณนาวาสุ ปกฺขิปิสฺสนฺติ, ตาสุ เอกจฺจา ขตฺติยธีตโร นีลุปฺปลกลาเป คเหตฺวา สุวณฺณนาวาสุ ปกฺขิตฺตคนฺเธ อาโลเฬตฺวา วาสํ คาหาเปสฺสนฺติ; นาครานํ หิ เนว ขตฺติยธีตโร อตฺถิ, น เสตจฺฉตฺตานิ, น หตฺถิโน, อิเมหิ การเณหิ นาครา ปราชิสฺสนฺติ; เอวํ กาเรหิ ๒ มหาราช าติ. ราชา "สาธุ เทวิ, กลฺยาณนฺ เต กถิตนฺ ติ ตาย กถิตนิยาเมเนว สพฺพํ กาเรสิ. เอกสฺส ปน ภิกฺขุโน เอโก หตฺถี นปฺปโหติ. อถ ราชา มลฺลิกํ อาห "ภทฺเท เอกสฺส ภิกฺขุโน เอโก หตฺถี นปฺปโหติ, กึ กริสฺสาม าติ. "กึ เทว ปญฺจหตฺถิสตานิ นตฺถี ติ. "อตฺถิ เทวิ, อวเสสา ปน ทุฏฺหตฺถิโน, เต ภิกฺขู ทิสฺวาว เวรมฺภวาตา วิย จณฺฑา โหนฺตี ติ. "เทว อหํ เอกสฺส ทุฏฺหตฺถิโปตกสฺส ฉตฺตํ คเหตฺวา ติฏฺนฏฺานํ ชานามี ติ. "กตฺถ นํ เปสฺสาม าติ. "อยฺยสฺส องฺคุลิมาลสฺส สนฺติเก ติ. ราชา ตถา กาเรสิ. หตฺถิโปตโก วาลธึ อนฺตรสตฺถิมฺหิ ปกฺขิปิตฺวา อุโภ กณฺเณ ปาเตตฺวา อกฺขีนิ นิมฺมิเลตฺวา อฏฺาสิ. มหาชโน "เอวรูปสฺส นาม จณฺฑหตฺถิโน อยม ากาโร, [อายสฺมา] องฺคุลิมาลตฺเถโร กโรตี ติ เถรสฺส เสตจฺฉตฺตหตฺถิเมว ๓ โอโลเกสิ. ราชา ปณีตาหาเรน ๔ พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปริวิสิตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา "ภนฺเต ยํ อิมสฺมึ ทานคฺเค กปฺปิยภณฺฑํ วา อกปฺปิยภณฺฑํ วา สพฺพนฺ ตํ ตุมฺหากเมว เทมี ติ อาห. ตสฺมึ โข ปน ทาเน เอกทิวเสเนว ปริจฺจตฺตํ จุทฺทสโกฏิธนํ โหติ. สตฺถุ ปน "เสตจฺฉตฺตํ นิสีทนปลฺลงฺโก อาธารโก ปาทปีโก ติ จตฺตาริ อนคฺฆาเนว. ปุน เอวรูปํ กตฺวา พุทฺธานํ ทานํ นาม ทาตุ สมตฺโถ นาโหสิ; เตเนว ตํ "อสทิสทานนฺ ติ ปญฺายิ. ตํ กิร สพฺพพุทฺธานํ เอกวารํ โหติเยว. สตฺถุ จ ๕ สพฺเพสญฺจ อิตฺถีเยว สํวิทหติ. รญฺโ ปน "กาโฬ จ ชุณฺโห จาติ เทฺว อมจฺจา อเหสุ. เตสุ กาโฬ จินฺเตสิ "อโห ราชกุลสฺส ปริหานิ, เอกทิวเสเนว จุทฺทสโกฏิธนํ ขยํ ๖ คจฺฉติ, อิเม อิมํ ทานํ ภุญฺชิตฺวา คนฺตฺวา นิปนฺนา นิทฺทายิสฺสนฺติ; อโห นฏฺํ ราชกุลนฺ ติ. ชุณฺโห ปน จินฺเตสิ "อโห รญฺโ ทานํ, น หิ สกฺกา ราชภาเว อฏฺิเตน เอวรูปํ ทานํ ทาตุ, สพฺพสตฺตานํ ปตฺตึ อเทนฺโต นาม นตฺถิ; อหํ ปน อิทํ ทานํ อนุโมทามีติ. สตฺถุ ภตฺตกิจฺจาวสาเน ราชา อนุโมทนตฺถาย ปตฺตํ คณฺหิ. สตฺถา จินฺเตสิ "รญฺา มโหฆํ ปวตฺเตนฺเตน วิย มหาทานํ ทินฺนํ: อสกฺขิ นุ โข มหาชโน จิตฺตํ ปสาเทตุ อุทาหุ โนติ. โส เตสํ อมจฺจานํ จิตฺตวารํ ตฺวา "สเจ รญฺโ ทานสฺส อนุจฺฉวิกํ อนุโมทนํ กริสฺสามิ; กาฬสฺส สตฺตธา มุทฺธา ผลิสฺสติ, ชุณฺโห โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิสฺสตี ติ ตฺวา กาเฬ อนุกมฺปํ ปฏิจฺจ เอวรูปํ ทานํ ทตฺวา ิตสฺส รญฺโ จตุปฺปทิกํ คาถเมว วตฺวา อุฏฺายาสนา วิหารํ คโต. ภิกฺขู องฺคุลิมาลตฺเถรํ ปุจฺฉึสุ "กึ นุ โข อาวุโส ทุฏฺหตฺถึ ฉตฺตํ ธาเรตฺวา ิตํ ทิสฺวา ภายสี ติ. "น ภายามิ อาวุโสติ. เต สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา อาหํสุ "องฺคุลิมาโล ภนฺเต อญฺํ พฺยากโรตี ติ. สตฺถา "น ภิกฺขเว องฺคุลิมาโล ภายติ, ขีณาสวอุสภานํ หิ อนฺตเร เชฏฺกอุสภสทิสา มม ปุตฺตสทิสา ภิกฺขู น ภายนฺตี ติ วตฺวา พฺราหฺมณวคฺเค คาถม าห
	"อุสภํ ปวรํ วีรํ มเหสึ วิชิตาวินํ อเนชํ นฺหาตกํ พุทฺธํ ตม หํ พฺรูมิ พฺราหฺมณนฺติ.
	ราชาปิ โทมนสฺสปฺปตฺโต "เอวรูปาย ปริสาย มชฺเฌ ทานํ
ทตฺวา ิตสฺส มยฺหํ อนุจฺฉวิกํ อนุโมทนํ อกตฺวา คาถเมว วตฺวา สตฺถา อุฏฺายาสนา คโต, มยา สตฺถุ อนุจฺฉวิกํ ทานํ อกตฺวา อนนุจฺฉวิกํ กตํ ภวิสฺสติ, กปฺปิยภณฺฑํ อทตฺวา อกปฺปิยภณฺฑเมว ทินฺนํ ภวิสฺสติ, สตฺถารา เม กุปิเตน ภวิตพฺพํ, ยสฺส กสฺสจิ นาม ทานานุรูปํ อนุโมทนํ กาตุ วฏฺฏตี ติ วิหารํ คนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอตท โวจ "กินฺนุ โข เม ภนฺเต ทาตพฺพยุตฺตกํ ทานํ น ทินฺนํ อุทาหุ ทานานุรูปํ กปฺปิยภณฺฑํ อทตฺวา อกปฺปิยภณฺฑเมว ทินฺนนฺ ติ. "กิเม ตํ มหาราช าติ. "น เม ตุมฺเหหิ ทานานุจฺฉวิกา อนุโมทนา กตา ติ. "มหาราช อนุจฺฉวิกเมว เต ทานํ ทินฺนํ, เอตํ หิ อสทิสทานํ นาม, เอกสฺส พุทฺธสฺส เอกวารเมว สกฺกา ทาตุ, ปุน เอวรูปํ นาม ทานํ ทุทฺททนฺ ติ. "อถ กสฺมา เม ภนฺเต ทานานุรูปํ อนุโมทนํ น กริตฺถ าติ. "ปริสาย อสุทฺธตฺตา มหาราช าติ. "โก นุ โข ภนฺเต ปริสาย โทโสติ. อถสฺส สตฺถา ทฺวินฺนํปิ อมจฺจานํ จิตฺตวารํ อาโรเจตฺวา กาเฬ อนุกมฺปํ ปฏิจฺจ อนุโมทนาย อกตภาวํ อาจิกฺขิ. ราชา "สจฺจํ กิร เต กาฬ เอวํ จินฺติตนฺ ติ ปุจฺฉิตฺวา, "สจฺจนฺ ติ วุตฺเต, "ตว สนฺตกํ อคฺคเหตฺวา มม ปุตฺตทาเรหิ สทฺธึ มยิ อตฺตโน สนฺตกํ เทนฺเต ตุยฺหํปิ กา หานิ? ๗ ยํ เต มยา ทินฺนํ, ตํ ทินฺนเมว โหตุ; รฏฺโต ปน เม นิกฺขม าติ ตํ รฏฺา นีหริตฺวา ชุณฺหํ ปกฺโกสาเปตฺวา "สจฺจํ กิร เต เอวํ จินฺติตนฺ ติ ปุจฺฉิตฺวา, "สจฺจนฺ ติ วุตฺเต, "สาธุ มาตุล, ปสนฺโนสฺมิ, ตฺวํ มม รชฺชํ คเหตฺวา มยา ทินฺนนิยาเมเนว สตฺต ทิวสานิ ทานํ เทหีติ ตสฺส สตฺตาหํ รชฺชํ นิยฺยาเทตฺวา สตฺถารํ อาห "ปสฺสถ ภนฺเต พาลสฺส การณํ, มยา เอวํ ทินฺเน ทาเน ปหารํ อทาสี ติ. สตฺถา "อาม มหาราช, พาลา นาม ปรสฺส ทานํ อนภินนฺทิตฺวา ทุคฺคติปรายนา โหนฺติ, ธีรา ปน ปเรสํปิ ทานํ อนุโมทิตฺวา สคฺคปรายนา เอว โหนฺตี ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"น เว กทริยา เทวโลกํ วชนฺติ, พาลา หเว นปฺปสํสนฺติ ทานํ, ธีโร จ ทานํ อนุโมทมาโน เตเนว โส โหติ สุขี ปรตฺถ าติ.
	ตตฺถ "กทริยาติ: ถทฺธมจฺฉริโน. พาลาติ: อิธโลกปรโลกตฺถํ
อชานนกา. ธีโรติ: ปณฺฑิโต. สุขี ปรตฺถาติ: เตเนว โส ทานานุโมทนปุญฺเน ปรโลเก ทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวมาโน สุขี โหตีติ.

เทสนาวสาเน ชุณฺโห โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ. สมฺปตฺต- ปริสายปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสิ. ชุณฺโห โสตาปนฺโน หุตฺวา สตฺตาหํ รญฺโ ทินฺนนิยาเมเนว ทานํ อทาสี ติ.
อสทิสทานวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. ปึเส ปึเส. ม. ปิเส ปิเส. ๒. สี. ม. ยุ. กโรหิ. ๓. สี. ม. ยุ. "อายสฺมา....เสตจฺฉตฺตาติ นตฺถิ. ๔. สี. ม. ยุ. "ปณีตาหาเรนาติ นตฺถิ. ๕. สี. ม. ยุ. "สตฺถุ จาติ นตฺถิ. ๖. สี. ยุ. จยํ. ๗. สี. ม. ยุ. ปีฬา.