ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๘. ติสฺสทหรวตฺถุ. (๑๘๘)

	"ททาติ เว ยถาสทฺธนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต ติสฺสทหรํ นาม อารพฺภ กเถสิ.

	โส กิร "อนาถปิณฺฑิกสฺส คหปติโน วิสาขาย อุปาสิกาย าติ
ปญฺจนฺนํปิ อริยสาวกโกฏีนํ ทานํ นินฺทนฺโต วิจริ, อสทิสทานํปิ นินฺทิเยว, เตสํ ทานคฺเค สีตลํ ลภิตฺวา "สีตลนฺ ติ นินฺทติ, อุณฺหํ ลภิตฺวา "อุณฺหนฺ ติ นินฺทติ, อปฺปํ เทนฺเตปิ "กึ อิเม อปฺปมตฺตกํ เทนฺตี ติ นินฺทติ, พหุ เทนฺเตปิ "อิเมสํ เคเห ปนฏฺานํ มญฺเ นตฺถิ, นนุ นาม ภิกฺขูนํ ยาปนมตฺตํ ทาตพฺพํ, เอตฺตกํ ยาคุภตฺตํ นิรตฺถกเมว วิปชฺชตี ติ นินฺทติ; อตฺตโน ปน าตเก อารพฺภ "อโห อมฺหากํ าตกานํ เคหํ จตูหิ ทิสาหิ อาคตานํ ภิกฺขูนํ โอปานภูตนฺ ติ อาทีนิ วตฺวา ปสํสํ ปวตฺเตติ. โส ปเน กสฺส โทวาริกสฺส ปุตฺโต ชนปทํ วิจรนฺเตหิ วฑฺฒกีหิ สทฺธึ วิจรนฺโต สาวตฺถึ ปตฺวา ปพฺพชิโต. อถ นํ ภิกฺขู เอวํ มนุสฺสานํ ทานานิ นินฺทนฺตํ ทิสฺวา "ปริคฺคหิสฺสาม ๑ นนฺ ติ จินฺเตตฺวา "อาวุโส ตว าตกา กหํ วสนฺตี ติ ปุจฺฉิตฺวา "อสุกคาเม นาม าติ สุตฺวา กติปเย ทหเร เปเสสุ. เต ตตฺถ คนฺตฺวา คามวาสิเกหิ อาสนสาลาย นิสีทาเปตฺวา กตสกฺการา ปุจฺฉึสุ "อิมมฺหา คามา นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิโต ติสฺโส นาม ทหโร อตฺถิ? ตสฺส กตเม าตกา ติ. มนุสฺสา "อิธ กุลเคหโต นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิตทารโก นตฺถิ: กนฺ นุ โข อิเม วทนฺตี ติ จินฺเตตฺวา "ภนฺเต เอโก โทวาริกปุตฺโต วฑฺฒกีหิ สทฺธึ วิจริตฺวา ปพฺพชิโต ติ สุโณม, ตํ สนฺธาย วเทถ มญฺเติ อาหํสุ. ทหรภิกฺขู ตสฺส ตตฺถ อิสฺสรญฺาตกานํ อภาวํ ตฺวา สาวตฺถึ คนฺตฺวา "อการณเมว ภนฺเต ติสฺโส วิลปนฺโต วิจรตี ติ ตํ ปวตฺตึ ภิกฺขูนํ อาโรเจสุ. ภิกฺขูปิ ตถาคตสฺส อาโรเจสุ. สตฺถา "น ภิกฺขเว อิทาเนว เอส วิกตฺถนฺโต วิจรติ; ปุพฺเพปิ วิกตฺถโก อโหสี ติ วตฺวา, ภิกฺขูหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริตฺวา
	"พหุปิ โส วิกตฺเถยฺย อญฺํ ชนปทํ คโต. อนฺวาคนฺตฺวาน ทูเสยฺย, ภุญฺช โภเค กฏาหก าติ
อิมํ กฏาหกชาตกํ ๒ วิตฺถาเรตฺวา "ภิกฺขเว โย หิ ปุคฺคโล ปเรหิ อปฺเป วา พหุเก วา ลูเข วา ปณีเต วา ทินฺเน อญฺเสํ วา ทตฺวา อตฺตโน อทินฺเน มงฺกุ โหติ; ตสฺส ฌานํ วา วิปสฺสนา วา มคฺคผลานิ วา น อุปฺปชฺชนฺตีติ วตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
	"ททาติ เว ยถาสทฺธํ ยถาปสาทนํ ชโน; ตตฺถ โย มงฺกุโต โหติ ปเรสํ ปานโภชเน, น โส ทิวา วา รตฺตึ วา สมาธึ อธิคจฺฉติ. ยสฺส เจ ตํ สมุจฺฉินฺนํ มูลฆจฺฉํ ๓ สมูหตํ, ส เว ทิวา วา รตฺตึ วา สมาธึ อธิคจฺฉตี ติ.
	ตตฺถ "ททาติ เว ยถาสทฺธนฺติ: ลูขปฺปณีตาทีสุ ยงฺกิญฺจิ
เทนฺโต ชโน ยถาสทฺธํ อตฺตโน สทฺธานุรูปเมว เทติ. ยถาปสาทนนฺติ: เถรนวาทีสุ จ สฺส ยสฺมึ ยสฺมึ ปสาโท อุปฺปชฺชติ, ตสฺส เทนฺโต ยถาปสาทนํ อตฺตโน ปสาทานุรูปเมว เทติ. ตตฺถาติ: ตสฺมึ ปรสฺส ทาเน "มยา อปฺปํ ลทฺธํ, ลูขํ ลทฺธนฺ ติ มงฺกุภาวํ อาปชฺชติ. สมาธินฺติ: โส ปุคฺคโล ทิวา วา รตฺตึ วา อุปจารปฺปนาวเสน วา มคฺคผลวเสน วา สมาธึ นาธิคจฺฉติ.
ยสฺส เจตนฺติ: ยสฺส ปุคฺคลสฺส เอตํ เอเตสุ าเนสุ มงฺกุภาว- สงฺขาตํ อกุสลํ สมุจฺฉินฺนํ มูลฆจฺฉํ กตฺวา อรหตฺตมคฺคาเณน สมูหตํ. โส วุตฺตปฺปการํ สมาธึ อธิคจฺฉตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
ติสฺสทหรวตฺถุ.
************
๑. ปริคฺคณฺหิสฺสามาติปิ ปาโ. ๒. ขุ. ชา. เอก. ๒๗/๔๐. ตทฏฺกถา. ๒/๓๒๖. ๓. มูลฆจฺจนฺติปิ ปาโ.