ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๖. จูฬสาริภิกฺขุวตฺถุ. (๑๘๖)

	"สุชีวํ อหิริเกนาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
จูฬสารินฺ นาม สารีปุตฺตตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริกํ อารพฺภ กเถสิ.

	โส กิร เอกทิวสํ เวชฺชกมฺมํ กตฺวา ปณีตโภชนํ ลภิตฺวา อาทาย
นิกฺขมนฺโต อนฺตรามคฺเค เถรํ ทิสฺวา "ภนฺเต อิทํ มยา เวชฺชกมฺมํ กตฺวา ลทฺธํ, ตุมฺเห อญฺตฺถ เอวรูปํ โภชนํ น ลภิสฺสถ, อิมํ ภุญฺชถ, อหํ เต เวชฺชกมฺมํ กตฺวา นิจฺจกาลํ เอวรูปํ อาหารํ อาหริสฺสามี ติ อาห. เถโร ตสฺส วจนํ สุตฺวา ตุณฺหีภูโตว ปกฺกามิ. ภิกฺขู วิหารํ อาคนฺตฺวา สตฺถุ ตม ตฺถํ อาโรเจสุ. สตฺถา "ภิกฺขเว อหิริโก นาม ปคพฺโภ กากสทิโส หุตฺวา เอกวีสติวิธาย อเนสนาย ตฺวา สุขํ ชีวติ, หิโรตฺตปฺปสมฺปนฺโน ปน ทุกฺขํ ชีวตี ติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
	"สุชีวํ อหิริเกน กากสูเรน ธํสินา ปกฺขนฺทินา ปคพฺเภน สงฺกิลิฏฺเน ชีวิตํ; หิริมตา จ ทุชฺชีวํ นิจฺจํ สุจิคเวสินา อลีเนน าปคพฺเภน ๑ สุทฺธาชีเวน ปสฺสตา ติ.
	ตตฺถ "อหิริเกนาติ: ฉินฺนหิโรตฺตปฺปเกน. เอวรูเปน หิ
อมาตรเมว "มาตา เม ติ อปิตาทโย เอว "ปิตา เม ติ อาทินา นเยน วตฺวา เอกวีสติวิธาย อเนสนาย ปติฏฺาย สุเขน ชีวิตุ สกฺกา. กากสูเรนาติ: สูรกากสทิเสน. ยถา หิ สูรกาโก กุลฆเรสุ ยาคุอาทีนิ คณฺหิตุกาโม ภิตฺติอาทีสุ นิสีทิตฺวา อตฺตโน โอโลกนภาวํ ตฺวา อโนโลเกนฺโต ๒ วิย อญฺาวิหิตโก วิย นิทฺทายนฺโต วิย จ หุตฺวา มนุสฺสานํ ปมาทํ สลฺลกฺเขตฺวา อนุปติตฺวา, "สุสู ติ วทนฺเตสุ เยว, ภาชนโต มุขปุรํ คเหตฺวา ปลายติ; เอวเมว อหิริกปุคฺคโลปิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ คามํ ปวิสิตฺวา ยาคุภตฺตฏฺานาทีนิ ววฏฺเปติ, ตตฺถ ภิกฺขู ปิณฺฑาย จริตฺวา ยาปนมตฺตํ อาทาย อาสนสาลํ คนฺตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺตา ยาคุ ปิวิตฺวา กมฺมฏฺานํ มนสิกโรนฺตา สชฺฌายนฺติ อาสนสาลํ สมฺมชฺชนฺติ; อยํ ปน กิญฺจิ อกตฺวา คามาภิมุโขว โหติ, โส ภิกฺขูหิ "ปสฺสถิ มนฺ ติ โอโลกิยมาโนปิ อโนโลเกนฺโต วิย อญฺาวิหิโต วิย นิทฺทายนฺโต วิย คณฺิกํ ปฏิมุญฺจนฺโต วิย จีวรํ สํวิทหนฺโต วิย หุตฺวา "อสุกํ นาม เม กมฺมํ อตฺถี ติ วทนฺโต อุฏฺายาสนา คามํ ปวิสิตฺวา ปาโต ววฏฺาปิเตสุ เคเหสุ อญฺตรํ เคหํ อุปสงฺกมิตฺวา, ฆรมานุสเกสุ โถกํ กวาฏํ ปิธาย ทฺวาเร นิสีทิตฺวา กนฺตนฺเตสุปิ, เอเกน หตฺเถน กวาฏํ ปณาเมตฺวา อนฺโต ปวิสติ; อถ นํ ทิสฺวา อกามกาปิ อาสเน นิสีทาเปตฺวา ยาคุอาทีสุ ยํ อตฺถิ ตํ เทนฺติ; โส ยาวทตฺถํ ภุญฺชิตฺวา อวเสสํ ปตฺเตน อาทาย ปกฺกมติ; อยํ กากสูโร นาม; เอวรูเปน อหิริเกน สุชีวนฺ ติ อตฺโถ. ธํสินาติ: "อสุกตฺเถโร นาม อปฺปิจฺโฉ ติ อาทีนิ วทนฺเตสุ, "กึ ปน มยํปิ น อปฺปิจฺฉา ติ อาทินา วจเนน ปเรสํ คุณธํสนตาย ธํสินา. ตถารูปสฺส หิ วจนํ สุตฺวา "อยํปิ อปฺปิจฺฉตาทิคุณยุตฺโต ติ มญฺมานา มนุสฺสา ทาตพฺพํ มญฺนฺติ. โส ปน ตโต ปฏฺาย วิญฺญุปุริสานํ จิตฺตํ อาราเธตุ อสกฺโกนฺโต ตมฺหาปิ ลาภา ปริหายติ. เอวํ ธํสี ปุคฺคโล อตฺตโนปิ ปรสฺสาปิ ลาภํ นาเสติเยว. ปกฺขนฺทินาติ: ปกฺขนฺทจารินา ปเรสํ กิจฺจานิ อตฺตโน กิจฺจานิ วิย ทสฺเสนฺเตน. ปาโตว ภิกฺขูสุ เจติยงฺคณาทีสุ วตฺตํ กตฺวา กมฺมฏฺานมนสิกาเรน โถกํ นิสีทิตฺวา อุฏฺาย คามํ ปิณฺฑาย ปวิสนฺเตสุ, มุขํ โธวิตฺวา ปณฺฑุกาสาวปารุปนอกฺขิอญฺชนสีสมกฺขนาทีหิ อตฺตภาวํ มณฺเฑตฺวา สมฺมชฺชนฺโต วิย เทฺว ตโย สมฺมชฺชนีปหาเร ทตฺวา ทฺวารโกฏฺกาภิมุโข โหติ; มนุสฺสา ปาโตว "เจติยํ วนฺทิสฺสาม มาลาปูชํ กริสฺสาม าติ อาคตา ตํ ทิสฺวา "อยํ วิหาโร อิมํ ทหรํ นิสฺสาย ปฏิชคฺคนํ ลภติ, อิมํ มา ปมชฺชิตฺถ าติ วตฺวา ตสฺส ทาตพฺพํ มญฺนฺติ. เอวรูเปน ปกฺขนฺทินา สุชีวํ. ปคพฺเภนาติ: กายปาคพฺภิยาทีหิ สมนฺนาคเตน. สงฺกิลิฏฺเน ชีวิตนฺติ: เอวํ ชีวิตํ กปฺเปตฺวา ชีวนฺเตน หิ ปุคฺคเลน สงฺกิลิฏฺเน หุตฺวา ชีวิตํ นาม โหติ. ตํ ทุชฺชีวิตํ ปาปชีวิตเมว าติ อตฺโถ.
	หิริมตา จาติ: หิโรตฺตปฺปสมฺปนฺเนน ปุคฺคเลน ทุชฺชีวํ. โส
หิ อมาตาทโย "มาตา เม ติ อาทีนิ อวตฺวา อธมฺมิเก ปจฺจเย คูถํ วิย ชิคุจฺฉนฺโต ธมฺเมน สเมน ปริเยสนฺโต สปทานํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ชีวิตํ กปฺเปนฺโต ลูขชีวิตํ ชีวตี ติ อตฺโถ. สุจิคเวสินาติ: สุจีนิ กายกมฺมาทีนิ คเวสนฺเตน. อลีเนนาติ: ชีวิตวุตฺติยา อลีเนน. สุทฺธาชีเวน ปสฺสตาติ: เอวรูโป หิ ปุคฺคโล สุทฺธาชีโว นาม โหติ, เตน เอวํ สุทฺธาชีเวน ตเมว สุทฺธาชีวํ สารโต ปสฺสตา ลูขชีวิตวเสน ทุชฺชีวํ โหตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
จูฬสาริภิกฺขุวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. อลีเนนปฺปคพฺเภน. ๒. สี. โอโลเกนฺโต.