ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๑๑. สุขสามเณรวตฺถุ. (๑๑๗)

	"อุทกํ หิ นยนฺติ เนตฺติกาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา
เชตวเน วิหรนฺโต สุขสามเณรํ อารพฺภ กเถสิ.

	อตีตสฺมึ หิ พาราณสีเสฏฺิโน คนฺธกุมาโร นาม ปุตฺโต
อโหสิ. ราชา, ตสฺส ปิตริ กาลกเต, ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา สมสฺสาเสตฺวา มหนฺเตน สกฺกาเรน ตสฺเสว เสฏฺิฏฺานํ อทาสิ. โส ตโต ปฏฺาย "คนฺธเสฏฺี ติ ปญฺายิ. อถ สฺส ภณฺฑาคาริโก ธนคพฺภทฺวารํ วิวริตฺวา "สามิ อิทนฺ เต เอตฺตกํ ปิตุ ธนํ, เอตฺตกํ ปิตามหาทีนนฺ ติ นีหริตฺวา ทสฺเสสิ. โส ธนราสึ โอโลเกตฺวา อาห "กิมฺ ปน เต อิมํ ธนํ คเหตฺวา น คมึสู ติ. "สามิ ธนํ คเหตฺวา คตา นาม นตฺถิ, อตฺตนา กตํ กุสลากุสลเมว หิ อาทาย สตฺตา คจฺฉนฺตี ติ. โส จินฺเตสิ "เต พาลตาย ธนํ สณฺาเปตฺวา ปหาย คตา, อหมฺ ปเน ตํ คเหตฺวา คมิสฺสามี ติ; เอวํ ปน จินฺเตนฺโต `ทานํ วา ทสฺสามิ ปูชํ วา กริสฺสามี ติ อจินฺเตตฺวา "อิทํ สพฺพํ ขาทิตฺวา คมิสฺสามี ติ จินฺเตสิ. โส สตสหสฺสํ วิสฺสชฺเชตฺวา ผลิกมยํ นหานโกฏฺกํ กาเรสิ, สตสหสฺสํ ทตฺวา ผลิกมยเมว นหานผลกํ, สตสหสฺสํ ทตฺวา นิสีทนปลฺลงฺกํ, สตสหสฺสํ ทตฺวา โภชนปาตึ, สตสหสฺสเมว ทตฺวา โภชนฏฺาเน มณฺฑปํ กาเรสิ ๑, สตสหสฺสํ ทตฺวา โภชนปาติยา อาสิตฺตกุปธานํ กาเรสิ, สตสหสฺเสเนว เคเห สีหปญฺชรํ สณฺาเปสิ, อตฺตโน ปาตราสตฺถาย สหสฺสํ อทาสิ, สายมาสตฺถายปิ สหสฺสเมว, ปุณฺณมีทิวเส ปน โภชนตฺถาย สตสหสฺสํ ทาเปสิ, ตํ ภตฺตํ ภุญฺชนทิวเส สตสหสฺสํ วิสฺสชฺเชตฺวา นครํ อลงฺกริตฺวา เภริญฺจาราเปสิ "คนฺธเสฏฺิสฺส กิร ภตฺตภุญฺชนลีฬฺหํ โอโลเกตู ติ. มหาชโน มญฺจาติมญฺจํ พนฺธิตฺวา สนฺนิปติ. โสปิ สตสหสฺสคฺฆนเก นหานโกฏฺเก สตสหสฺสคฺฆนเก ผลเก นิสีทิตฺวา โสฬสหิ คนฺโธทกฆเฏหิ นหาตฺวา ตํ สีหปญฺชรํ วิวริตฺวา ตสฺมึ ปลฺลงฺเก นิสีทิ. อถ สฺส ตสฺมึ อาสิตฺตกุปธาเน ตํ ปาตึ เปตฺวา สตสหสฺสคฺฆนกํ โภชนํ วฑฺเฒสุ. โส นาฏกิตฺถีปริวุโต เอวรูปาย สมฺปตฺติยา ตํ โภชนํ ภุญฺชติ. อปเรน สมเยน เอโก คามิกมนุสฺโส อตฺตโน ปริพฺพยาหรณตฺถํ ทารุอาทีนิ ยานเก ปกฺขิปิตฺวา นครํ คนฺตฺวา สหายกสฺส เคเห นิวาสํ คณฺหิ. ตทา ปน ปุณฺณมีทิวโส โหติ. "คนฺธเสฏฺิโน ภุญฺชนลีฬฺหํ โอโลเกตู ติ นคเร เภริญฺจาราเปสุ. อถ นํ สหายโก อาห "สมฺม ๒ คนฺธเสฏฺิโน เต ภุญฺชนลีฬฺหา ทิฏฺปุพฺพา ติ. "น ทิฏฺปุพฺพา สมฺม าติ. "เตนหิ สมฺม เอหิ, คจฺฉาม; อยํ นครํ ๓ เภรี จรติ, มหาสมฺปตฺตึ ปสฺสิสฺสาม าติ. นครวาสี ชนปทํ ๔ คเหตฺวา อคมาสิ. มหาชโนปิ มญฺจาติมญฺจํ ๕ อภิรุหิตฺวา ปสฺสติ. คามวาสี ภตฺตคนฺธํ ฆายิตฺวาว นครวาสึ อาห "มยฺหํ เอตาย ๖ ปาติยา ภตฺตปิณฺเฑ ปิปาสา ชาตา ติ. "สมฺม มา เอตํ ปตฺถยิ, น สกฺกา ลทฺธุนฺ ติ. "สมฺม อลภนฺโต น ชีวิสฺสามี ติ. โส ตํ ปฏิพาหิตุ อสกฺโกนฺโต ปริสปริยนฺเต ตฺวา "นมามิ เต สามี ติ ติกฺขตฺตุ มหาสทฺทํ นิจฺฉาเรตฺวา, "โก เอโส ติ วุตฺเต, "อหํ สามี ติ. "กึ เอตนฺ ติ. "อยํ เอโก คามวาสี ตุมฺหากํ ปาติยํ ภตฺตปิณฺเฑ ปิปาสํ อุปฺปาเทสิ, เอกํ ภตฺตปิณฺฑํ ทาเปถ าติ. "น สกฺกา ลทฺธุนฺ ติ. "กึ สมฺม สุตนฺ เต ติ."สมฺม สุตมฺ เม, อปิจ ลภนฺโต ชีวิสฺสามิ, อลภนฺตสฺส เม มรณํ ภวิสฺสตี ติ. โส ปุน วิรวิ "อยํ กิร สามิ อลภนฺโต มริสฺสติ, ชีวิตม สฺส เทถ าติ. "อมฺโภ ภตฺตปิณฺโฑ นาม สตมฺปิ อคฺฆติ สตทฺวยมฺปิ อคฺฆติ, โย โย ยาจติ, ตสฺส ตสฺส ททมาโน กิม หํ ภุญฺชิสฺสามี ติ. "สามิ อยํ อลภนฺโต มริสฺสติ, ชีวิตม สฺส เทถ าติ. "น สกฺกา มุธา ลทฺธุ, ยทิ ปน อลภนฺโต น ชีวิสฺสติ, ตีณิ สํวจฺฉรานิ มม เคเห ภตึ กโรตุ, เอกม สฺส ภตฺตปาตึ ทาเปสฺสามี ติ. คามวาสี ตํ สุตฺวา "เอวํ โหตุ สมฺม าติ สหายกํ วตฺวา ปุตฺตทารํ ปหาย "ภตฺตปาติอตฺถาย ตีณิ สํวจฺฉรานิ ภตึ กริสฺสามี ติ เสฏฺิสฺส เคหํ ปาวิสิ. โส ภตึ กโรนฺโต สพฺพกิจฺจานิ สกฺกจฺจํ อกาสิ, เคเห วา อรญฺเ วา ทิวา วา รตฺตึ วา [๗] กตฺตพฺพกมฺมานิ กตาเนว ปญฺายึสุ. "ภตฺตภติโก ติ วุตฺเต, สกลนคเร ปญฺายิ. อถ สฺส ทิวเสสุ ปริปุณฺเณสุ ภตฺตเวยฺยาวฏิโก "ภตฺตภติกสฺส สามิ ทิวโส ปริปุณฺโณ, ทุกฺกรํ เตน กตํ ตีณิ สํวจฺฉรานิ ภตึ กโรนฺเตน, เอกมฺปิ กมฺมํ น สงฺโกปิตปุพฺพนฺ ติ อาห. อถ สฺส เสฏฺี อตฺตโน สายมาสปาตราสตฺถาย เทฺว สหสฺสานิ ตสฺส ปาตราสตฺถาย สหสฺสนฺ ติ ตีณิ สหสฺสานิ ทาเปตฺวา อาห "อชฺช มยฺหํ กตฺตพฺพปริหารํ ตสฺเสว กโรถ าติ; วตฺวา จ ปน เปตฺวา เอกํ จินฺตามณึ นาม ปิยภริยํ อวเสสชนมฺปิ "อชฺช ตเมว ปริวาเรถ าติ วตฺวา สพฺพํ สมฺปตฺตึ ตสฺส นิยฺยาเทสิ. โส เสฏฺิโน นหาโนทเกน ตตฺเถว ๘ โกฏฺเก ตสฺมึ ผลเก นิสินฺโน นหาตฺวา ตสฺเสว นิวาสนสาฏเก นิวาเสตฺวา ตสฺเสว ปลฺลงฺเก นิสีทิ. เสฏฺีปิ นคเร เภริญฺจาราเปสิ "ภตฺตภติโก คนฺธเสฏฺิสฺส เคเห ตีณิ สํวจฺฉรานิ ภตึ กตฺวา ภตฺตปาตึ ลภิ, ตสฺส ภุญฺชนสมฺปตฺตึ โอโลเกนฺตู ติ. มหาชโน มญฺจาติมญฺจํ อภิรุหิตฺวา ปสฺสติ. คามวาสิสฺส โอโลกิโตโลกิตฏฺานํ กมฺปนาการปฺปตฺตํ อโหสิ. นาฏกา ตํ ปริวาเรตฺวา อฏฺํสุ. ตสฺส ปุรโต ภตฺตปาตึ วฑฺเฒตฺวา ปยึสุ. อถ สฺส หตฺถโธวนเวลาย คนฺธมาทเน เอโก ปจฺเจกพุทฺโธ สตฺตเม ทิวเส สมาปตฺติโต วุฏฺาย "กตฺถ นุ โข อชฺช ภิกฺขาจารตฺถาย คจฺฉามี ติ อุปธาเรนฺโต ภตฺตภติกํ อทฺทส. อถ โส ๙ "อยํ ตีณิ สํวจฺฉรานิ ภตึ กตฺวา ภตฺตปาตึ ลภิ, อตฺถิ นุ โข เอตสฺส สทฺธา นตฺถี ติ อุปธาเรนฺโต "อตฺถี ติ ตฺวา "สทฺธาปิ เอกจฺเจ สงฺคหํ กาตุ น สกฺโกนฺติ, สกฺขิสฺสติ นุ โข เม สงฺคหํ กาตุนฺ ติ จินฺเตตฺวา [อถ นํ] "สกฺขิสฺสติ เจว มม จ สงฺคหการณํ นิสฺสาย มหาสมฺปตฺตึ ลภิสฺสตี ติ ตฺวา จีวรํ ปารุปิตฺวา ปตฺตม าทาย เวหาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา ปริสนฺตเรน คนฺตฺวา ตสฺส ปุรโต ิตเมว อตฺตานํ ทสฺเสสิ. โส ปจฺเจกพุทฺธํ ทิสฺวา จินฺเตสิ "อหํ ปุพฺเพ อทินฺนภาเวน เอกิสฺสา ภตฺตปาติยา อตฺถาย ตีณิ สํวจฺฉรานิ ปรเคเห ภตึ อกาสึ, อิทานิ เม อิทํ ภตฺตํ เอกรตฺตินฺทิวํ รกฺเขยฺย, สเจ ปน ตํ อยฺยสฺส ทสฺสามิ; อเนกานิ [๑๐] กปฺปโกฏิสหสฺสานิ รกฺขิสฺสติ, อยฺยสฺเสว นํ ทสฺสามี ติ. โส ตีณิ สํวจฺฉรานิ ภตึ กตฺวา ลทฺธภตฺตปาติโต เอกปิณฺฑมฺปิ มุเข อฏฺเปตฺวาว ตณฺหํ วิโนเทตฺวา สยเมว ปาตึ อุกฺขิปิตฺวา ปจฺเจกพุทฺธสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปาตึ อญฺสฺส หตฺเถ ทตฺวา ปญฺจปติฏฺิเตน วนฺทิตฺวา ปาตึ วามหตฺเถน คเหตฺวา ทกฺขิณหตฺเถน ตสฺส ปตฺเต ภตฺตํ อากิริ. ปจฺเจกพุทฺโธ ภตฺตสฺส อุปฑฺฒเสสกาเล ปตฺตํ หตฺเถน ปิทหิ. อถ นํ โส อาห "ภนฺเต เอโกว ปฏิวึโส น สกฺกา ทฺวิธา กาตุ, มา มํ อิธ โลเก สงฺคณฺหาถ ๑๑, ปรโลเก สงฺคหเมว กโรถ, สาวเสสํ อกตฺวา นิรวเสสเมว ทสฺสามี ติ. อตฺตโน หิ โถกมฺปิ อนวเสเสตฺวา ทินฺนํ นิรวเสสนฺนาม, ตํ มหปฺผลํ โหติ. โส ตถา กโรนฺโต สพฺพํ ทตฺวา ปุน วนฺทิตฺวา "ภนฺเต เอกํ ภตฺตปาตึ นิสฺสาย ตีณิ สํวจฺฉรานิ เม ปรเคเห ภตึ กโรนฺเตน ทุกฺขํ อนุภูตํ, อิทานิ เม นิพฺพตฺตฏฺาเน สุขเมว โหตุ, ตุมฺเหหิ ทิฏฺธมฺมสฺเสว ภาคี ภเวยฺยนฺ ติ อาห. ปจฺเจกพุทฺโธ "เอวํ โหตุ, จินฺตามณิ วิย เต สพฺพกาเม ททมานา สงฺกปฺปา ปุณฺณจนฺโท วิย ปริปูเรนฺตู ติ อนุโมทนํ กโรนฺโต

	"อิจฺฉิตํ ปตฺถิตํ ตุยฺหํ ขิปฺปเมว สมิชฺฌตุ, สพฺเพ ปูเรนฺตุ สงฺกปฺปา จนฺโท ปณฺณรโส ๑๒ ยถา, อิจฺฉิตํ ปตฺถิตํ ตุยฺหํ ขิปฺปเมว สมิชฺฌตุ, สพฺเพ ปูเรนฺตุ สงฺกปฺปา มณิ โชติรโส ยถา ติ

วตฺวา "อยํ มหาชโน ๑๓ ยาว คนฺธมาทนปพฺพตคมนา มํ ปสฺสนฺโตว ติฏฺตู ติ อธิฏฺาย อากาเสน คนฺธมาทนํ อคมาสิ. มหาชโนปิ นํ ปสฺสนฺโตว อฏฺาสิ. โส ตตฺถ คนฺตฺวา ตํ ปิณฺฑปาตํ ปฺจสตานํ ปจฺเจกพุทฺธานํ วิภชิตฺวา อทาสิ. สพฺเพ อตฺตโน ปโหนกํ คณฺหึสุ. "อปฺโป ปิณฺฑปาโต กถํ ปโหตี ติ น จินฺเตตพฺพํ. จตฺตาริ หิ อจินฺเตยฺยานิ วุตฺตานิ, ตตฺร ายํ ปจฺเจกพุทฺธวิสโย ติ. มหาชโน ปจฺเจกพุทฺธานํ ปิณฺฑปาตํ วิภชิตฺวา ทียมานํ ทิสฺวา สาธุการสหสฺสานิ ปวตฺเตสิ, อสนิปาตสทฺโท วิย อโหสิ. ตํ สุตฺวา คนฺธเสฏฺี จินฺเตสิ "ภตฺตภติโก มยา ทินฺนสมฺปตฺตึ ธาเรตุ นาสกฺขิ มญฺเ, เตน ายํ มหาชโน ปริหาสํ กโรนฺโต อุนฺนทตี ติ. โส ปวตฺติชานนตฺถํ มนุสฺเส เปเสสิ. เต อาคนฺตฺวา "สมฺปตฺติธารณโก นาม สามิ เอวรูโป โหตี ติ วตฺวา ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสุ. เสฏฺี ตํ สุตฺวา ปญฺจวณฺณาย ปีติยา ผุฏฺสรีโร หุตฺวา "อโห ทุกฺกรํ เตน กตํ, อหํ เอตฺตกํ กาลํ เอวรูปาย สมฺปตฺติยา ิโต กิญฺจิ ทาตุ นาสกฺขินฺ ติ ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา "สจฺจํ กิร ตยา อิทนฺนาม กตนฺ ติ ปุจฺฉิตฺวา, "อาม สามี ติ วุตฺเต, "หนฺท สหสฺสํ คเหตฺวา ตว ทาเน มยฺหมฺปิ ปตฺตึ เทหี ติ อาห. โส ตถา อกาสิ. เสฏฺีปิ สฺส สพฺพํ อตฺตโน สนฺตกํ มชฺเฌ ภินฺทิตฺวา อทาสิ.

	จตสฺโส หิ สมฺปทา นาม "วตฺถุสมฺปทา ปจฺจยสมฺปทา
เจตนาสมฺปทา คุณาติเรกสมฺปทา ติ. ตตฺถ นิโรธสมาปตฺติรโห อรหา วา อนาคามี วา ทกฺขิเณยฺโย วตฺถุสมฺปทา นาม, ปจฺจยานํ ธมฺเมน สเมน อุปฺปตฺติ ปจฺจยสมฺปทา นาม, ทานโต ปุพฺเพ ทานกาเล ปจฺฉาภาเค ติ ตีสุ กาเลสุ เจตนายโสมนสฺสสหคตาณสมฺปยุตฺตภาโว เจตนาสมฺปทา นาม, ทกฺขิเณยฺยสฺส ปน สมาปตฺติโต วุฏฺิตภาโว คุณาติเรกสมฺปทา นาม าติ. อิมสฺส จ "ขีณาสโว ปจฺเจกพุทฺโธ ทกฺขิเณยฺโย, ภตึ กตฺวา ลทฺธภาเวน ปจฺจโย ธมฺมโต อุปฺปนฺโน, ตีสุ กาเลสุ เจตนา ปริสุทฺธา, สมาปตฺติโต วุฏฺตมตฺโต ปจฺเจกพุทฺโธ คุณาติเรโก ติ จตสฺโสปิ สมฺปทา นิปฺผนฺนา, เอตาสํ อานุภาเวน ทิฏฺเว ธมฺเม มหาสมฺปตฺตึ ปาปุณาติ; ตสฺมา โส เสฏฺิโน สนฺติกา สมฺปตฺตึ ลภติ.

	อปรภาเค จ ราชาปิ อิมินา กตกมฺมํ สุตฺวา ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา
สหสฺสํ ทตฺวา ปตฺตึ คเหตฺวา ตุฏฺมานโส มหนฺตํ โภคํ ทตฺวา เสฏฺิฏฺานํ อทาสิ. "ภตฺตภติกเสฏฺี ติ สฺส นามํ อโหสิ. โส คนฺธเสฏฺินา สทฺธึ สหาโย หุตฺวา เอกโต ขาทนฺโต ปิวนฺโต[๑๔] ยาวตายุกํ ตฺวา ตโต จุโต เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา เอกํ พุทฺธนฺตรํ ทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวิตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ สารีปุตฺตตฺเถรสฺส อุปฏฺากกุเล ปฏิสนฺธึ คณฺหิ. อถ สฺส มาตา ลทฺธคพฺภปริหารา กติปาหจฺจเยน "อโห วต าหํ ปญฺจสเตหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ สารีปุตฺตตฺเถรสฺส สตรสโภชนํ ทตฺวา กาสายวตฺถนิวตฺถา สุวณฺณสรกํ อาทาย อาสนปริยนฺเต นิสินฺนา เตสํ ภิกฺขูนํ อุจฺฉิฏฺเสสกํ ภุญฺเชยฺยนฺ ติ โทหฬินี หุตฺวา ตเถว กตฺวา โทหฬํ ปฏิวิโนเทสิ. สา เสสมงฺคเลสุปิ ตถารูปเมว ทานํ ทตฺวา ปุตฺตํ วิชายิตฺวา นามคหณทิวเส "ปุตฺตสฺส เม ภนฺเต สิกฺขาปทานิ เทถ าติ เถรํ อาห. เถโร "กิม สฺส นามนฺ ติ ปุจฺฉิตฺวา, "ภนฺเต ปุตฺตสฺส เม ปฏิสนฺธิคหณโต ปฏฺาย อิมสฺมึ เคเห กสฺสจิ ทุกฺขนฺนาม น ภูตปุพฺพํ, เตเนว สฺส `สุขกุมาโรเตฺวว นามํ ภวิสฺสตี ติ วุตฺเต, ตเทว สฺส นามํ คเหตฺวา สิกฺขาปทานิ อทาสิ. ตทา เอวม สฺส ๑๕ มาตุ "น าหํ มม ปุตฺตสฺส อชฺฌาสยํ ภินฺทิสฺสามี ติ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิ. สา ตสฺส กณฺณวิชฺฌนมงฺคลาทีสุปิ ตเถว ทานํ อทาสิ. กุมาโรปิ สตฺตวสฺสิกกาเล "อิจฺฉาม หํ อมฺม เถรสฺส สนฺติเก ปพฺพชิตุนฺ ติ อาห. สา "สาธุ ตาต, น าหํ ตว อชฺฌาสยํ ภินฺทิสฺสามี ติ เถรํ นิมนฺเตตฺวา โภเชตฺวา "ภนฺเต ปุตฺโต เม ปพฺพชิตุ อิจฺฉติ, อิม าหํ สายณฺหสมเย วิหารํ อาเนสฺสามี ติ เถรํ อุยฺโยเชตฺวา าตเก สนฺนิปาเตตฺวา "ปุตฺตสฺส เม คิหิกาเล กตฺตพฺพกิจฺจํ อชฺเชว กริสฺสาม าติ วตฺวา ปุตฺตํ อลงฺกริตฺวา มหนฺเตน สิริโสภคฺเคน วิหารํ เนตฺวา เถรสฺส นิยฺยาเทสิ. เถโรปิ ตํ "ตาต ปพฺพชฺชา นาม ทุกฺกรา, สกฺขิสฺสสิ อภิรมิตุนฺ ติ วตฺวา, "กริสฺสามิ โว ภนฺเต โอวาทนฺ ติ วุตฺเต, กมฺมฏฺานํ ทตฺวา ปพฺพาเชสิ. มาตาปิตโรปิ สฺส ปพฺพชฺชาสกฺการํ กโรนฺตา อนฺโตวิหาเรเยว สตฺตาหํ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส สตรสโภชนํ ทตฺวา สายํ อตฺตโน เคหํ อคมํสุ. อฏฺเม ทิวเส สารีปุตฺตตฺเถโร, ภิกฺขุสงฺเฆ คามํ ปิณฺฑาย ปวิฏฺเ, วิหาเร กตฺตพฺพกิจฺจํ กตฺวา สามเณรํ ปตฺตจีวรํ คาหาเปตฺวา คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ. สามเณโร อนฺตรามคฺเค มาติกาทีนิ ทิสฺวา ปณฺฑิตสามเณโร วิย เถรํ ปุจฺฉิ. เถโรปิ ตสฺส ตเถว พฺยากาสิ. สามเณโร ตานิ ตานิ การณานิ สุตฺวา "สเจ ตุมฺเห อตฺตโน ปตฺตจีวรํ คณฺเหยฺยาถ, อหํ นิวตฺเตยฺยนฺ ติ วตฺวา, เถเรน ตสฺส อชฺฌาสยํ อภินฺทิตฺวา "อาหร เม ปตฺตจีวรนฺ ติ ปตฺตจีวเร คหิเต, เถรํ วนฺทิตฺวา นิวตฺตมาโน "ภนฺเต มยฺหํ อาหารํ อาหรมานา สตรสโภชนํ อาหเรยฺยาถ าติ อาห. "กุโต ตํ ลภิสฺสามี ติ. "อตฺตโน ปุญฺเน อลภนฺตา มม ปุญฺเน ลภิสฺสถ ภนฺเต ติ. อถ สฺส เถโร กุญฺจิกํ ทตฺวา คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ. โส วิหารํ คนฺตฺวา เถรสฺส คพฺภํ วิวริตฺวา ปวิสิตฺวา ทฺวารํ ปิธาย อตฺตโน กาเย าณํ โอตาเรตฺวา นิสีทิ. ตสฺส คุณเตเชน สกฺกสฺส อาสนํ อุณฺหาการํ ทสฺเสสิ. สกฺโก "กินฺนุ โข เอตนฺ ติ โอโลเกนฺโต สามเณรํ ทิสฺวา "สุขสามเณโร อุปชฺฌายสฺส ปตฺตจีวรํ ทตฺวา `สมณธมฺมํ กริสฺสามี ติ นิวตฺโต, มยา ตตฺถ คนฺตุ วฏฺฏตี ติ จินฺเตตฺวา จตฺตาโร มหาราเช ปกฺโกสาเปตฺวา "คจฺฉถ ตาตา, วิหารสฺส อุปวเน ทุสฺสทฺเท สกุเณ ปลาเปถ าติ อุยฺโยเชสิ. เต ตถา กตฺวา สมนฺตา อารกฺขํ คณฺหึสุ. จนฺทิมสุริเย "อตฺตโน วิมานานิ คณฺหิตฺวา ติฏฺถ าติ อาณาเปสิ. เตปิ ตถา กรึสุ. สยมฺปิ อาวิฺชนฏฺาเน อารกฺขํ คณฺหิ. วิหาโร ๑๖ สนฺนิสินฺโน นีรโว อโหสิ. สามเณโร เอกคฺเคน จิตฺเตน วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา ตีณิ มคฺคผลานิ ปาปุณิ. เถโร สามเณเรน "สตรสโภชนํ อาหเรยฺยาถ าติ วุตฺโต "กสฺส นุ โข ฆเร สกฺกา ลทฺธุนฺ ติ โอโลเกนฺโต เอกํ อชฺฌาสยสมฺปนฺนํ อุปฏฺากกุลํ ทิสฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา "ภนฺเต สาธุ โว กตํ อชฺช อิธ าคจฺฉนฺเตหี ติ เตหิ ตุฏฺมานเสหิ ปตฺตํ คเหตฺวา นิสีทาเปตฺวา ยาคุขชฺชกํ ทตฺวา ยาว ภตฺตกาลา ธมฺมกถํ ยาจิโต เตสํ สาราณียํ ธมฺมกถํ กเถตฺวา กาลํ สลฺลกฺเขตฺวา เทสนํ นิฏฺาเปสิ. อถ สฺส สตรสโภชนํ ทตฺวา ตํ อาทาย คนฺตุกามํ เถรํ ทิสฺวา "ภุญฺชถ ภนฺเต, อปรมฺปิ ทสฺสาม าติ เถรํ โภเชตฺวา ปุน ปตฺตปูรํ อทํสุ. เถโร ตํ อาทาย "สามเณโร เม ฉาโต ติ ตุริตตุริโต วิหารํ ปายาสิ. ตํทิวสํ สตฺถา ปาโตว นิกฺขมิตฺวา คนฺธกุฏิยํ นิสินฺโน อาวชฺเชสิ "อชฺช สุขสามเณโร อุปชฺฌายสฺส ปตฺตจีวรํ ทตฺวา `สมณธมฺมํ กริสฺสามี ติ นิวตฺโต, นิปฺผนฺนํ นุ โข ตสฺส กิจฺจนฺ ติ, โส ติณฺณํเยว มคฺคผลานํ ปตฺตภาวํ ทิสฺวา อุตฺตรึปิ อุปธาเรนฺโต "สกฺขิสฺสต ายํ อชฺช อรหตฺตํ ปาปุณิตุ, สารีปุตฺโต ปน `สามเณโร เม ฉาโต ติ เวเคน ภตฺตํ อาทาย นิกฺขมติ, สเจ อิมสฺมึ อรหตฺตํ อปฺปตฺเต ภตฺตํ อาหริสฺสติ, อิมสฺส อนฺตราโย ภวิสฺสติ; มยา คนฺตฺวา ทฺวารโกฏฺเก อารกฺขํ คณฺหิตุ วฏฺฏตี ติ จินฺเตตฺวา คนฺธกุฏิโต นิกฺขมฺม ทฺวารโกฏฺเก ตฺวา อารกฺขํ คณฺหิ. เถโรปิ ภตฺตํ อาหริ. อถ นํ เหฏฺา วุตฺตนเยเนว จตฺตาโร ปญฺเห ปุจฺฉิ. ปญฺหวิสชฺชนาวสาเน สามเณโร อรหตฺตํ ปาปุณิ. สตฺถา เถรํ อามนฺเตตฺวา "คจฺฉ สารีปุตฺต, สามเณรสฺส เต ภตฺตํ เทหี ติ อาห. เถโร คนฺตฺวา ทฺวารํ อาโกเฏสิ. สามเณโร นิกฺขมิตฺวา อุปชฺฌายสฺส วตฺตํ กตฺวา, "ภตฺตกิจฺจํ กโรหี ติ วุตฺเต, เถรสฺส ภตฺเตน อนตฺถิกภาวํ ตฺวา สตฺตวสฺสิโก กุมาโร ตํขณญฺเว อรหตฺตํ ปตฺโต นีจาสนฏฺานํ ๑๗ ปจฺจเวกฺขนฺโต ภตฺตกิจฺจํ กตฺวา ปตฺตํ โธวิ. ตสฺมึ กาเล จตฺตาโร มหาราชาโน อารกฺขํ วิสฺสชฺเชสุ. จนฺทิมสุริยาปิ วิมานานิ มุญฺจึสุ. สกฺโกปิ อาวิญฺชนฏฺาเน อารกฺขํ วิสฺสชฺเชสิ. สุริโย นภมชฺฌํ อติกฺกนฺโตเยว ปญฺายิ.

	ภิกฺขู "สายณฺโห ปญฺายติ, สามเณเรน อิทาเนว ภตฺตกิจฺจํ
กตํ; กึ นุ โข อชฺช ปุพฺพณฺโห พลวา ชาโต, สายณฺโห มนฺโท ติ วทึสุ. สตฺถา อาคนฺตฺวา "กาย นุ ตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา ติ ปุจฺฉิตฺวา, "ภนฺเต อชฺช ปุพฺพณฺโห พลวา ชาโต, สายณฺโห มนฺโท; สามเณเรน อิทาเนว ภตฺตํ ภุตฺตํ, อถ จ ปน สุริโย นภมชฺฌํ อติกฺกนฺโต ปญฺายตี ติ วุตฺเต, "ภิกฺขเว เอวเมว โหติ ปุญฺวนฺตานํ สมณธมฺมํ กรณกาเล, อชฺช หิ จตฺตาโร มหาราชาโน สมนฺตา อารกฺขํ คณฺหึสุ, จนฺทิมสุริยา วิมานานิ คเหตฺวา อฏฺํสุ, สกฺโก อาวิญฺชนเก อารกฺขํ คณฺหิ, อหมฺปิ ทฺวารโกฏฺเก อารกฺขํ คณฺหึ; อชฺช สุขสามเณโร มาติกาย อุทกํ หรนฺเต อุสุกาเร อุสุ อุชุ กโรนฺเต ตจฺฉเก จกฺกาทีนิ กโรนฺเต ทิสฺวา อตฺตานํ ทเมตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห

	"อุทกํ หิ นยนฺติ เนตฺติกา, อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ, ทารุ นมยนฺติ ตจฺฉกา, อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตา ติ.

	ตตฺถ "สุพฺพตาติ: สุวทา สุเขน โอวทิตพฺพา อนุสาสิตพฺพา ติ
อตฺโถ. เสสํ เหฏฺา วุตฺตนยเมว.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
สุขสามเณรวตฺถุ. ทณฺฑวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา. ทสโม วคฺโค.
************
๑. สี. ยุ. การาเปสิ. ๒. สี. ยุ. "สมฺมาติ นตฺถิ. ๓. สี. ยุ. นคเร. ๔. สี. ยุ. ชนปทวาสึ ๕. สี. ยุ. มญฺจาติมญฺเจ. ๖. เอติสฺสนฺติ ยุตฺตตรํ. ๗. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "สพฺพานีติ อตฺถิ. ๘. สี. ยุ. ตสฺเสว. ๙. สี. ยุ. อถสฺส เอตทโหสิ. ๑๐. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "มนฺติ อตฺถิ. ๑๑. สงฺคณฺหถาติ ภวิตพฺพํ. ๑๒. ยุ. ปณฺณรสี. ๑๓. สี. ยุ. ชโน. ๑๔. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร สยนฺโตติ อตฺถิ. ๑๕. จสฺสาติ ปเทน ภวิตพฺพํ. ๑๖. สี. ยุ. วิหาเร. ๑๗. นิพฺพานฏฺานนฺติปิ ทิสฺสติ.