ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๔. อนาถปิณฺฑิกวตฺถุ. (๙๘)

	"ปาโปปิ ปสฺสตี ภทฺรนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต อนาถปิณฺฑิกํ อารพฺภ กเถสิ.

	อนาถปิณฺฑิโก หิ วิหารเมว อุทฺทิสฺส จตุปญฺาสโกฏิธนํ
พุทฺธสาสเน วิกีริตฺวา, สตฺถริ เชตวเน วิหรนฺเต, เทวสิกํ ตีณิ มหาอุปฏฺานานิ คจฺฉติ, คจฺฉนฺโต จ "กึ นุ โข อาทาย อาคโต ติ สามเณรา วา ทหรา วา หตฺถํปิ เม โอโลเกยฺยุนฺ ติ ตุจฺฉหตฺโถ นาม น คตปุพฺโพ, ปาโต คจฺฉนฺโต ยาคุ คาหาเปตฺวาว คจฺฉติ, กตปาตราโส สปฺปินวนีตาทีนิ เภสชฺชานิ คาหาเปตฺวา คจฺฉติ, สายณฺหสมเย มาลาคนฺธวิเลปนวตฺถาทีนิ คาหาเปตฺวา วิหารํ คจฺฉติ, เอวํ นิจฺจกาลเมว ทิวเส ทิวเส ทานํ ทตฺวา สีลํ รกฺขติ. อปรภาเค โส ธนกฺขยํ คจฺฉติ. โวหารุปชีวิโนปิ สฺส หตฺถโต อฏฺารสโกฏิธนํ อิณํ คณฺหึสุ. กุลสนฺตกาปิ สฺส อฏฺารส หิรญฺโกฏิโย นทีตีเร นิทหิตฺวา ปิตา, อุทเกน กูเล ภินฺเน, มหาสมุทฺทํ ปวิสึสุ. เอวม สฺส อนุปุพฺเพน ธนํ ปริกฺขยํ อคมาสิ. โส เอวํภูโตปิ สงฺฆสฺส ทานํ เทติเยว, ปณีตํ ปน กตฺวา ทาตุ น สกฺโกติ. โส เอกทิวสํ, สตฺถารา "ทียติ ปน เต คหปติ กุเล ทานนฺ ติ วุตฺเต, "ทียติ เม ภนฺเต กุเล ทานํ, ตญฺ จ โข กณาชกํ พิลงฺคทุติยนฺ ติ อาห. อถ นํ สตฺถา "คหปติ `ลูขํ ทานํ เทมี ติ มา จินฺตยิ, จิตฺตสฺมึ หิ ปณีเต พุทฺธาทีนํ ทินฺนทานํ ลูขํ นาม นตฺถิ, อปิจ ตฺวํ คหปติ อฏฺนฺนํ อริยปุคฺคลานํ ทานํ เทสิ; อหมฺ ปน เวลามกาเล สกลชมฺพุทีปํ อุนฺนงฺคลํ กตฺวา มหาทานํ ปวตฺตยมาโน ติสรณคตมฺปิ กญฺจิ นาลตฺถํ, ทกฺขิเณยฺยา นาม เอวํ ทุลฺลภา; ตสฺมา `ลูขํ เม ทานนฺ ติ มา จินฺตยี ติ วตฺวา เวลามสุตฺตม สฺส ๑ กเถสิ.

	อถ สฺส ทฺวารโกฏฺเก อธิวตฺถา เทวตา, สตฺถริ เจว สาวเกสุ จ
เคหํ ปวิสนฺเตสุ, เตสํ เตเชน สณฺาตุ อสกฺโกนฺตี "ยถา อิเม อิมํ เคหํ น ปวิสนฺติ, ตถา คหปตึ ปริภินฺทิสฺสามี ติ ตํ วตฺตุกามาปิ อิสฺสรกาเล กิญฺจิ วตฺตุ นาสกฺขิ, "อิทานิ ปน ายํ ทุคฺคโต, คณฺหิสฺสติ เม วจนนฺ ติ รตฺติภาเค เสฏฺสฺส สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา อากาเส อฏฺาสิ. อถ นํ เสฏฺี ทิสฺวา "โก เอโส ติ ปุจฺฉิ. "อหนฺ เต มหาเสฏฺิ จตุตฺถทฺวารโกฏฺเก อธิวตฺถา เทวตา ตุยฺหํ โอวาทตฺถาย อาคตา ติ. "เตนหิ วเทหิ เทวเต ติ. "มหาเสฏฺิ ตยา ปจฺฉิมกาลํ อโนโลเกตฺวาว สมณสฺส โคตมสฺส สาสเน พหุธนํ วิปฺปกิณฺณํ, อิทานิ ทุคฺคโต หุตฺวาปิ ตํ น มุญฺจสิเยว, เอวํ วตฺตมาโน กติปาเหเนว ฆาสจฺฉาทนมตฺตมฺปิ ๒ น ลภิสฺสสิ; กินฺ เต สมเณน โคตเมน, อติปริจฺจาคโต โอรมิตฺวา กมฺมนฺเต ปโยเชนฺโต กุฏุมฺพํ สณฺเปหี ติ. "อยํ เม ตยา ทินฺโน โอวาโท ติ. "อาม มหาเสฏฺี ติ. "คจฺฉ, น าหํ ตาทิสีนํ สเตนปิ สหสฺเสนปิ สตสหสฺเสนปิ สกฺกา กมฺเปตุ,๓ อยุตฺตนฺเต วุตฺตํ, กึ ตยา มม เคเห วสมานาย, สีฆสีฆํ เม ฆรา นิกฺขมาหี ติ. สา โสตาปนฺนสฺส อริยสาวกสฺส วจนํ สุตฺวา าตุ อสกฺโกนฺตี ทารเก อาทาย นิกฺขมิ, นิกฺขมิตฺวา จ ปน อญฺตฺถ วสนฏฺานํ อลภมานา "เสฏฺึ ขมาเปตฺวา ตตฺเถว วสิสฺสามี ติ จินฺเตตฺวา นครปริคฺคาหกํ เทวปุตฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา อตฺตนา กตาปราธํ อาจิกฺขิตฺวา "เอหิ, มํ เสฏฺิสฺส สนฺติกํ เนตฺวา ขมาเปตฺวา วสนฏฺานํ ทาเปหี ติ อาห. โส "อยุตฺตํ ตยา วุตฺตํ, น าหํ ตสฺส สนฺติกํ คนฺตุ อุสฺสหามี ติ ตํ ปฏิกฺขิปิ. สา จตุนฺนํ มหาราชานํ สนฺติกํ คนฺตฺวา เตหิ ๔ ปฏิกฺขิตฺตา สกฺกํ เทวราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ปวตฺตึ อาจิกฺขิตฺวา "อหํ เทว วสนฏฺานํ อลภมานา ทารเก หตฺเถน คเหตฺวา อนาถา วิจรามิ, วสนฏฺานํ เม ทาเปหี ติ สุฏฺฐุตรํ ยาจิ. อถ นํ โส อาห "อหมฺปิ ตว การณา เสฏฺึ วตฺตุ น สกฺขิสฺสามิ, เอกมฺ ปน เต อุปายํ กเถสฺสามี ติ. [สา] "สาธุ เทว กเถหี ติ. "คจฺฉ, เสฏฺิโน อายุตฺตกเวสํ คเหตฺวา เสฏฺิสฺส หตฺถโต ปณฺณํ อาหราเปตฺวา โวหารุปชีวีหิ คหิตํ อฏฺารสโกฏิธนํ อตฺตโน อานุภาเวน โสเธตฺวา ตุจฺฉคพฺเภ ปูเรตฺวา, มหาสมุทฺทํ ปวิฏฺํ อฏฺารสโกฏิธนํ อตฺถิ, อญฺมฺปิ อสุกฏฺาเน นาม อสฺสามิกํ อฏฺารสโกฏิธนํ อตฺถิ, ตํ สพฺพํ สํหริตฺวา ๕ ตสฺส ตุจฺฉคพฺเภ ปูเรตฺวา อิทนฺ นาม ทณฺฑกมฺมํ กตฺวา ขมาเปหี ติ. สา "สาธุ เทว าติ วุตฺตนเยเนว สพฺพํ ๖ กตฺวา ปุน ตสฺส สิริคพฺภํ โอภาสยมานา อากาเส ตฺวา, "โก เอโส ติ วุตฺเต, "อหนฺ เต จตุตฺถทฺวารโกฏฺเก อธิวตฺถา อนฺธพาลเทวตา, มยา อนฺธพาลตาย ยํ ตุมฺหากํ สนฺติเก กถิตํ, ตํ เม ขมถ, สกฺกสฺส หิ เม วจเนน จตุปญฺาสโกฏิธนํ สํหริตฺวา ตุจฺฉคพฺภปูรเณน ๗ ทณฺฑกมฺมํ กตํ วสนฏฺานํ อลภมานา กิลมามี ติ อาห. อนาถปิณฺฑิโก จินฺเตสิ "อยํ เทวตา `ทณฺฑกมฺมํ เม กตนฺ ติ วทติ, อตฺตโน จ โทสํ ปฏิชานาติ, สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส นํ ทสฺเสสฺสามี ติ. โส ตํ สตฺถุ สนฺติกํ เนตฺวา ตาย กตกมฺมํ สพฺพํ อาโรเจสิ. เทวตา สตฺถุ ปาเทสุ สิรสา นิปติตฺวา "ภนฺเต ยํ มยา อนฺธพาลตาย ตุมฺหากํ คุเณ อชานิตฺวา ปาปกํ วจนํ วุตฺตํ, ตํ เม ขมถ าติ สตฺถารํ ขมาเปตฺวา มหาเสฏฺึ ขมาเปสิ. สตฺถา กลฺยาณปาปกานํ กมฺมานํ วิปากวเสเนว เสฏฺิญฺเจว เทวตญฺจ โอวทนฺโต "อิธ คหปติ ปาปปุคฺคโลปิ, ยาว ปาปํ น ปจฺจติ, ตาว ภทฺรานิ ปสฺสติ; ยทา ปน สฺส ปาปํ ปจฺจติ, ตทา ปาปเมว ปสฺสติ; ภทฺรปุคฺคโลปิ, ยาว ภทฺรํ น ปจฺจติ, ตาว ปาปานิ ปสฺสติ, ยทา ปน สฺส ภทฺรํ ปจฺจติ, ตทา ภทฺรเมว ปสฺสตี ติ วตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ

	"ปาโปปิ ปสฺสตี ภทฺรํ, ยาว ปาปํ น ปจฺจติ; ยทา จ ปจฺจตี ปาปํ, อถ [ปาโป] ปาปานิ ปสฺสติ; ภทฺโรปิ ปสฺสตี ปาปํ, ยาว ภทฺรํ น ปจฺจติ; ยทา จ ปจฺจตี ภทฺรํ, อถ [ภทฺโร] ภทฺรานิ ปสฺสตี ติ.

	ตตฺถ ปาโปติ: กายทุจฺจริตาทินา ปาปกมฺเมน ยุตฺตปุคฺคโล.
โสปิ หิ ปุริมสุจริตานุภาเวน นิพฺพตฺตํ สุขํ อนุภวมาโน ภทฺรํปิ ปสฺสติ. ยาว ปาปํ น ปจฺจตีติ: ยาว ตสฺส ตํ ปาปกมฺมํ ทิฏฺธมฺเม วา สมฺปราเย วา วิปากํ น เทติ. ยทา ปน สฺส ตํ ทิฏฺธมฺเม วา สมฺปราเย วา วิปากํ เทติ, อถ ทิฏฺธมฺเม วิวิธา กมฺมกรณา สมฺปราเย จ อปายทุกฺขํ อนุโภนฺโต โส ปาโป ปาปานิเยว ปสฺสติ.

	ทุติยคาถาย.๘ กายสุจริตาทินา ภทฺรกมฺเมน ยุตฺโต ภทฺโร. โสปิ
ปุริมทุจฺจริตานุภาเวน นิพฺพตฺตํ ทุกฺขํ อนุภวมาโน ปาปํ ปสฺสติ. ยาว ภทฺรํ น ปจฺจตีติ: ยาว ตสฺส ตํ ภทฺรกมฺมํ ทิฏฺธมฺเม วา สมฺปราเย วา วิปากํ น เทติ. ยทา ปน ตํ วิปากํ เทติ; อถ ทิฏฺธมฺเม ลาภสกฺการาทิสุขํ สมฺปราเย จ ทิพฺพสมฺปตฺติสุขํ อนุภวมาโน โส ภทฺโร ภทฺรานิเยว ปสฺสตี ติ.

	เทสนาวสาเน สา เทวตา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ.
สมฺปตฺตปริสายปิ สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสี ติ.
อนาถปิณฺฑิกวตฺถุ.
***********
๑. องฺ. นวก. ๒๓/๔๐๖. ๒. สี. ยุ. ฆาสจฺฉาทนมฺปิ. ๓. สี. ยุ. หราเปตุ. ๔. สี. ยุ. เตเหปิ. ๕. สี. ยุ. อาหริตฺวา. ๖. สี. ม. ยุ. ตํ สพฺพํ. ๗. สี. ม. ยุ. ตุจฺฉคพฺภปูรณํ. ๘. สี. ม. ยุ. ทุติยคาถายปิ.