ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๖. พิฬาลปทกเสฏฺิวตฺถุ. (๑๐๐)

	"มาวมญฺเถ ปุญฺสฺสาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต พิฬาลปทกเสฏฺึ อารพฺภ กเถสิ.

	เอกสฺมึ หิ สมเย สาวตฺถีวาสิโน วคฺคพนฺเธน ๑ พุทฺธปฺปมุขสฺส
ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานํ เทนฺติ. อเถกทิวสํ สตฺถา อนุโมทนํ กโรนฺโต เอวม าห "อุปาสกา อิเธกจฺโจ อตฺตนา ทานํ เทติ, ปรํ น สมาทเปติ, โส นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺาเน โภคสมฺปทํ ลภติ, โน ปริวารสมฺปทํ, เอกจฺโจ อตฺตนา ทานํ น เทติ, ปรํ สมาทเปติ, โส นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏ ฺาเน ปริวารสมฺปทํ ลภติ, โน โภคสมฺปทํ; เอกจฺโจ อตฺตนา จ ทานํ น เทติ ปรญฺ จ น สมาทเปติ, โส นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺาเน โน ๒ โภคสมฺปทํ ลภติ, โน ปริวารสมฺปทํ; วิฆาสาโท หุตฺวา วิจรติ; เอกจฺโจ อตฺตนา จ ทานํ เทติ ปรญฺ จ สมาทเปติ; โส นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺาเน โภคสมฺปทญฺจ ลภติ ปริวารสมฺปทญฺจ าติ. อเถโก ปณฺฑิตปุริโส ตํ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา "อโห อจฺฉริยมิทํ การณํ, อหนฺ ทานิ อุภยสมฺปตฺติสํวตฺตนิกํ กมฺมํ กริสฺสามี ติ จินฺเตตฺวา สตฺถารํ อุฏฺาย คมนกาเล อาห "ภนฺเต เสฺว อมฺหากํ ภิกฺขํ คณฺหถ าติ. "กิตฺตเกหิ ปน เต ภิกฺขูหิ อตฺโถ ติ. "สพฺเพหิ ภิกฺขูหิ ภนฺเต ติ. สตฺถา อธิวาเสสิ. โสปิ คามํ ปวิสิตฺวา "อมฺมตาตา มยา สฺวาตนาย พุทฺธปฺปมุโข ภิกฺขุสงฺโฆ นิมนฺติโต, โย ยตฺตกานํ ภิกฺขูนํ สกฺโกติ, โส ตตฺตกานํ ยาคุอาทีนํ อตฺถาย ตณฺฑุลาทีนิ เทตุ; เอกสฺมึ าเน ปจาเปตฺวา ทานํ ทสฺสาม าติ อุคฺโฆเสนฺโต วิจริ. อถ นํ เอโก เสฏฺี อตฺตโน อาปณทฺวารํ สมฺปตฺตํ ทิสฺวา "อยํ อตฺตโน ปโหนเก ภิกฺขู อนิมนฺเตตฺวา สกลคามํ สมาทเปนฺโต วิจรตี ติ กุชฺฌิตฺวา "ตยา คหิตภาชนํ อาหร าติ ตีหิ องฺคุลีหิ คเหตฺวา โถเก ตณฺฑุเล อทาสิ, ตถา มุคฺเค ตถา มาเส ติ. โส ตโต ปฏฺาย พิฬาลปทกเสฏฺี นาม ชาโต. สปฺปิผาณิตาทีนิ เทนฺโตปิ กรณฺฑกกณฺณิกํ กุเฏ ปกฺขิปิตฺวา เอกโต นํ ๓ กตฺวา พินฺทุ พินฺทุ ปคฺฆราเปนฺโต โถกเมว อทาสิ. อุปาสโก อวเสเสหิ ทินฺนํ เอกโต กตฺวา อิมินา ทินฺนํ วิสุเยว อคฺคเหสิ. โส เสฏฺี ตสฺส กิริยํ ทิสฺวา "กึ นุ โข เอส มยา ทินฺนํ วิสุ คณฺหาตี ติ จินฺเตตฺวา ตสฺส ปจฺฉโต เอกํ จูฬุปฏฺากํ ปหิณิ "คจฺฉ, ยํ เอส กโรติ, ตํ ชานาหี ติ. โส คนฺตฺวา "เสฏฺิสฺส มหปฺผลํ โหตู ติ ยาคุภตฺตปูวานํ อตฺถาย เอกํ เทฺว ตณฺฑุเล ปกฺขิปิตฺวา มุคฺคมาเสปิ เตลผาณิตาทิพินฺทูนิปิ สพฺพภาชเนสุ ปกฺขิปิ. จูฬุปฏฺาโก คนฺตฺวา เสฏฺิสฺส อาโรเจสิ. ตํ สุตฺวา เสฏฺี จินฺเตสิ "สเจ เม โส ปริสมชฺเฌ อวณฺณํ ภาสิสฺสติ, มม นาเม คหิตมตฺเตเยว นํ ปหริตฺวา มาเรสฺสามี ติ นิวาสนนฺตเร ฉุริกํ พนฺธิตฺวา ปุนทิวเส คนฺตฺวา ภตฺตคฺเค อฏฺาสิ. โส ปุริโส พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปริวิสิตฺวา ภควนฺตํ อาห "ภนฺเต มยา มหาชนํ สมาทเปตฺวา อิทํ ทานํ ทินฺนํ, ตตฺถ สมาทปิตา มนุสฺสา อตฺตโน พเลน พหูนิปิ โถกานิปิ ตณฺฑุลาทีนิ อทํสุ; เตสํ สพฺเพสํ มหปฺผลํ โหตู ติ. ตํ สุตฺวา เสฏฺี จินฺเตสิ "อหํ `อสุเกน นาม อจฺฉราย คณฺหิตฺวา ตณฺฑุลาทีนิ ทินฺนานี ติ มม นาเม คหิตมตฺเต อิมํ มาเรสฺสามี ติ อาคโต, อยมฺ ปน สพฺพสงฺคาหิกํ กตฺวา `เยหิปิ นาฬิกาทีหิ มินิตฺวา ทินฺนํ, เยหิปิ อจฺฉราย คเหตฺวา ทินฺนํ, สพฺเพสํ มหปฺผลํ โหตู ติ วทติ, สจ าหํ เอวรูปํ น ขมาเปสฺสามิ, เทวทณฺโฑ เม มตฺถเก ปติสฺสตี ติ. โส ตสฺส ปาทมูเล นิปชฺชิตฺวา "ขมาหิ เม สามี ติ อาห, "กิ มิทนฺ ติ จ เตน ปุฏฺโ สพฺพนฺ ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสิ. ตํ กิริยํ ทิสฺวา สตฺถา "กิ มิทนฺ ติ ทานเวยฺยาวฏิกํ ปุจฺฉิ. โส อตีตทิวสโต ปฏฺาย สพฺพํ ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสิ. อถ นํ สตฺถา "เอวํ กิร เสฏฺี ติ ปุจฺฉิตฺวา, "อาม ภนฺเต ติ วุตฺเต, "อุปาสก ปุญฺํ นาม `อปฺปกนฺ ติ น อวมญฺิตพฺพํ, มาทิสพุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทานํ ทตฺวา `อปฺปกนฺ ติ น อวมญฺิตพฺพํ, ปณฺฑิต- ปุริสา หิ ปุญฺํ กโรนฺตา วิวฏมุขภาชนํ วิย อุทเกน อนุกฺกเมน ปุญฺเน ปูรนฺติเยว าติ วตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถม าห

	"มาวมญฺเถ ปุญฺสฺส `น มตฺตํ อาคมิสฺสติ.' อุทพินฺทุนิปาเตน อุทกุมฺโภปิ ปูรติ, ปูรติ ธีโร ปุญฺสฺส โถกํ โถกํปิ อาจินนฺ ติ.

	ตสฺส ตฺโถ "ปณฺฑิตมนุสฺโส ปุญฺํ กตฺวา `อปฺปมตฺตกํ มยา
ปุญฺํ กตํ, น มตฺตํ วิปากวเสน อาคมิสฺสติ, เอวํ ปริตฺตกํ กมฺมํ กหํ มํ ทกฺขิสฺสติ, อหํ วา ตํ กหํ ทกฺขิสฺสามิ, กทา เอตํ วิปจฺจิสฺสตี ติ เอวํ ปุญฺํ มาวมญฺเถ น อวชาเนยฺย. ยถา หิ นิรนฺตรํ อุทกพินฺทุนิปาเตน วิวริตฺวา ปิตํ กุลาลภาชนํ ปูรติ, เอวํ ธีโร ปณฺฑิตปุริโส โถกํ โถกมฺปิ ปุญฺํ อาจินนฺโต ปุญฺสฺส ปูรตี ติ.

	เทสนาวสาเน โส เสฏฺี โสตาปตฺติผลํ ปาปุณิ. สมฺปตฺตปริสายปิ
สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสี ติ.
พิฬาลปทกเสฏฺิวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. วคฺคพนฺธเนน. ๒. สี. ยุ. น. ๑. สี. ยุ. โกณํ.