ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๕. อุโปสถกมฺมวตฺถุ. (๑๑๑)

	"ยถา ทณฺเฑน โคปาโลติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา ปุพฺพาราเม
วิหรนฺโต วิสาขาทีนํ อุปาสิกานํ อุโปสถกมฺมํ อารพฺภ กเถสิ.

	สาวตฺถิยํ กิเร กสฺมึ อุโปสถทิวเส ปญฺจสตมตฺตา อิตฺถิโย
อุโปสถิกา หุตฺวา วิหารํ อคมํสุ. วิสาขา ตาสุ มหลฺลกิตฺถิโย อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉิ "อมฺมา กิมตฺถํ อุโปสถิกา ชาต ตฺถ าติ, ตาหิ "ทิพฺพสมฺปตฺตึ ปตฺเถตฺวา ติ วุตฺเต, มชฺฌิมิตฺถิโย ปุจฺฉิ, ตาหิ "สปตฺติวาสา มุจฺจนตฺถาย าติ วุตฺเต, ตรุณิตฺถิโย ปุจฺฉิ, ตาหิ "ปมคพฺเภ ปุตฺตปฏิลาภตฺถาย าติ วุตฺเต, กุมาริกาโย ปุจฺฉิ, ตาหิ "ตรุณภาเวเยว ปติกุลํ คมนตฺถาย าติ วุตฺเต, ตํ สพฺพมฺปิ ตาสํ กถํ สุตฺวา ตา อาทาย สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปฏิปาฏิยา อาโรเจสิ. ตํ สุตฺวา สตฺถา "วิสาเข อิเมสํ สตฺตานํ ชาติอาทโย นาม ทณฺฑหตฺถโคปาลกสทิสา, ชาติ ชราย สนฺติกํ เปเสตฺวา ๑, ชรา พฺยาธิโน สนฺติกํ, พฺยาธิ มรณสฺส สนฺติกํ, มรณํ ๒ กุธาริยา ฉินฺทนฺตา วิย ชีวิตํ ฉินฺทติ; เอวํ สนฺเตปิ วิวฏฺฏํ ปตฺเถนฺตา นาม นตฺถิ, วฏฺฏเมว ปน ปตฺเถนฺตี ติ วตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถม าห

	"ยถา ทณฺเฑน โคปาโล คาโว ปาเชติ โคจรํ, เอวํ ชรา จ มจฺจุ จ อายุ ปาเชนฺติ ปาณินนฺ ติ.

	ตตฺถ ปาเชตีติ: เฉโก โคปาลโก เกทารนฺตรํ ปวิสนฺติโย
คาโว ทณฺเฑน นิวาเรตฺวา เตเนว โปเถนฺโต สุลภติโณทกํ โคจรํ เนติ ปาเชติ. อายุ ปาเชนฺตีติ: ชีวิตินฺทฺริยํ ฉินฺทนฺติ เขเปนฺติ. โคปาลโก วิย หิ ชรา จ มจฺจุ จ, โคคโณ วิย ชีวิตินฺทฺริยํ, โคจรภูมิ วิย มรณํ. ตตฺถ ชาติ ตาว สตฺตานํ ชีวิตินฺทฺริยํ ชราย สนฺติกํ เปเสสิ, ชรา พฺยาธิโน สนฺติกํ, พฺยาธิ มรณสฺส สนฺติกํ. ตเมว มรณํ กุธาริยา เฉทํ วิย ฉินฺทิตฺวา คจฺฉตี ติ อิท เมตฺถ โอปมฺมปฏิปาทนํ. ๓

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
อุโปสถกมฺมวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. "เปเสตฺวาติ นตฺถิ. ๒. สี. ยุ. พฺยาธิ มรณสฺส สนฺติกํ เปเสตฺวา กุธาริยา... ๓. สี. ยุ. โอปมฺมสมฺปฏิปาทนํ.