ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๙. โกกสุนขลุทฺทกวตฺถุ. (๑๐๓)

	"โย อปฺปทุฏฺสฺส นรสฺส ทุสฺสตีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา
เชตวเน วิหรนฺโต โกกนฺนาม สุนขลุทฺทกํ อารพฺภ กเถสิ.

	โส กิร เอกทิวสํ ปุพฺพณฺหสมเย ธนุ อาทาย สุนขปริวุโต
อรญฺํ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค เอกํ ปิณฺฑจาริกํ ภิกฺขุ ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวา กุชฺฌิตฺวา "กาฬกณฺณิ เม ทิฏฺโ, อชฺช กิญฺจิ น ลภิสฺสามี ติ จินฺเตนฺโต ปกฺกามิ. เถโรปิ คาเม ปิณฺฑาย จริตฺวา กตภตฺตกิจฺโจ ปุน วิหารํ ปายาสิ. ๑ อิตโรปิ อรญฺเ วิจริตฺวา กิญฺจิ อลภิตฺวา ปจฺจาคจฺฉนฺโต ปุน เถรํ ทิสฺวา "อชฺช าหํ อิมํ กาฬกณฺณึ ทิสฺวา อรญฺํ คโต กิญฺจิ น ลภึ, อิทานิ เม ปุนปิ อภิมุโข ชาโต, สุนเขหิ นํ ขาทาเปสฺสามี ติ สญฺํ ทตฺวา สุนเข วิสฺสชฺเชสิ. เถโร "มา เอวํ กริ อุปาสก าติ ยาจิ. โส "อชฺช าหํ ตว สมฺมุขีภูตตฺตา กิญฺจิ นาลตฺถํ, ปุนปิ เม สมฺมุขีภาวํ อาคโต สิ, ขาทาเปสฺสามิ ตนฺ ติ วตฺวา สุนเข อุยฺโยเชสิ. เถโร เวเคน เอกํ รุกฺขํ อภิรุหิตฺวา ปุริสปฺปมาเณ าเน นิสีทิ. สุนขา รุกฺขํ ปริวารยึสุ. โกโก คนฺตฺวา "รุกฺขํ อภิรุหโตปิ เต โมกฺโข นตฺถี ติ สรตุณฺเฑน เถรสฺส ปาทตเล วิชฺฌิ. เถโร "มา เอวํ กโรหี ติ ยาจิเยว. อิตโร ตสฺส ยาจนํ อนาทยิตฺวา ปุนปฺปุนํ วิชฺฌิเยว. เถโร, เอกสฺมึ ปาทตเล วิชฺฌิยมาเน, ตํ อุกฺขิปิตฺวา ทุติยํ โอลมฺเพติ. ตสฺมึปิ วิชฺฌิยมาเน ตํ อุกฺขิปติ. เอวม สฺส โส ยาจนํ อนาทยิตฺวา เทฺวปิ ปาทตลานิ วิชฺฌิเยว. เถรสฺส สรีรํ อุกฺกาหิ อาทิตฺตํ วิย อโหสิ. โส เวทนานุวตฺตี หุตฺวา สตึ ปจฺจุปฏฺาเปตุ นาสกฺขิ; ปารุตจีวรํ ภสฺสนฺตํปิ น สลฺลกฺเขสิ. ตํ ปตมานํ โกกํ สีสโต ปฏฺาย ปริกฺขิปนฺตเมว ปติ. สุนขา "เถโร ปติโต ติ สญฺาย จีวรนฺตรํ ปวิสิตฺวา อตฺตโน สามิกํ ลุญฺจิตฺวา ขาทนฺตา อฏฺิมตฺตาวเสสํ กรึสุ. สุนขา จีวรนฺตรโต นิกฺขมิตฺวา พหิ อฏฺํสุ. อถ เนสํ เถโร เอกํ สุกฺขทณฺฑกํ ภญฺชิตฺวา ขิปิ. สุนขา เถรํ ทิสฺวา "สามิโกว อมฺเหหิ ขาทิโต ติ ตฺวา อรญฺํ ปวิสึสุ. เถโร กุกฺกุจฺจํ อุปฺปาเทสิ "มม จีวรนฺตรํ ปวิสิตฺวา เอส นฏฺโ, อโรคํ นุ โข เม สีลนฺ ติ. โส รุกฺขา โอตริตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา อาทิโต ปฏฺาย ตํ ปวตฺตึ อาโรเจตฺวา "ภนฺเต มม จีวรํ นิสฺสาย โส อุปาสโก นฏฺโ, กจฺจิ เม อโรคํ สีลํ, กจฺจิ เม อตฺถิ สมณภาโว ติ ปุจฺฉิ. สตฺถา ตสฺส วจนํ สุตฺวา "ภิกฺขุ อโรคํ ตว สีลํ, อตฺถิ เต สมณภาโว: โส อปฺปทุฏฺสฺส ปทุสฺสิตฺวา วินาสํ ปตฺโต, น เกวลญฺ จ อิทาเนว, อตีเตปิ อปฺปทุฏฺานํ ปทุสฺสิตฺวา วินาสํ ปตฺโตเยว าติ วตฺวา ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต อตีตํ อาหริ:

	"อตีเต กิร เอโก เวชฺโช เวชฺชกมฺมตฺถาย คามํ วิจริตฺวา
กิญฺจิ กมฺมํ อลภิตฺวา ฉาตชฺฌตฺโต นิกฺขมิตฺวา คามทฺวาเร สมฺพหุเล กุมารเก กีฬนฺเต ทิสฺวา `อิเม สปฺเปน ฑํสาเปตฺวา ติกิจฺฉิตฺวา อาหารํ ลภิสฺสามี ติ เอกสฺมึ รุกฺขพิเล สีสํ นีหริตฺวา นิปนฺนํ สปฺปํ ทสฺเสตฺวา `อมฺโภ กุมารกา เอส สาลิกโปตโก, คณฺหถ นนฺ ติ อาห. อเถ โก กุมารโก สปฺปํ คีวายํ ทฬฺหํ คเหตฺวา นีหริตฺวา ตสฺส สปฺปภาวํ ตฺวา วิรวนฺโต อวิทูเร ิตสฺส เวชฺชสฺส มตฺถเก ขิปิ. สปฺโป เวชฺชสฺส ขนฺธฏฺิกํ ปริกฺขิปิตฺวา ทฬฺหํ ฑํสิตฺวา ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ ปาเปสิ. เอว เมส [โกโก สุนขลุทฺทโก] ปุพฺเพปิ อปฺปทุฏฺสฺส ปทุสฺสิตฺวา วินาสํ ปตฺโตเยว าติ.

	สตฺถา อิมํ อตีตํ อาหริตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต
อิมํ คาถม าห

		"โย อปฺปทุฏฺสฺส นรสฺส ทุสฺสติ สุทฺธสฺส โปสสฺส อนงฺคณสฺส, ตเมว พาลํ ปจฺเจติ ปาปํ สุขุโม รโช ปฏิวาตํ ว ขิตฺโต ติ.

	ตตฺถ อปฺปทุฏฺสฺสาติ อตฺตโน วา สพฺพสตฺตานํ วา
อปฺปทุฏฺสฺส. นรสฺสาติ: สตฺตสฺส. ทุสฺสตีติ: อปรชฺฌติ. สุทฺธสฺสาติ: นิรปราธสฺเสว. โปสสฺสาติ อิทมฺปิ อปเรนากาเรน สตฺตาธิวจนเมว. อนงฺคณสฺสาติ: นิกฺกิเลสสฺส. ปจฺเจตีติ: ปฏิเอติ. ปฏิวาตนฺติ: ยถา เอเกน ปุริเสน ปฏิวาเต ิตํ ปหริตุกามตาย ขิตฺโต สุขุโม รโช ตเมว ปุริสํ ปจฺเจติ ตสฺเสว อุปริ ปตติ; เอวเมว โย ปุคฺคโล อปฺปทุฏฺสฺส ปุริสสฺส ปาณิปฺปหาราทีนิ ททนฺโต ปทุสฺสติ ตเมว พาลํ ทิฏฺเว ธมฺเม สมฺปราเย วา นิรยาทีสุ วิปจฺจมานํ ตํ ปาปํ วิปากทุกฺขวเสน ปจฺเจตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน โส ภิกฺขุ อรหตฺเต ปติฏฺหิ. สมฺปตฺตปริสายปิ
สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสี ติ.
โกกสุนขลุทฺทกวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. ปาวิสิ.