โกธวรรค คือ หมวดโกรธ
๘๐.
น หิ สาธุ โกโธ
.
ความโกรธไม่ดีเลย.
ขุ. ชา. ฉกฺก. ๒๗/๑๘๘.
๘๑.
โกโธ สตฺถมลํ โลเก
.
ความโกรธเป็นดังสนิมศัสตราในโลก.
สํ. ส. ๑๕/๖๐.
๘๒.
อนตฺถชนโน โกโธ
.
ความโกรธก่อความพินาศ.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๘๓.
โกโธ จิตฺตปฺปโกปโน
.
ความโกรธทำจิตให้กำเริบ.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๘๔.
อนฺธตมํ ตทา โหติ
ยํ โกโธ สหเต นรํ
.
ความโกรธครอบงำนรชนเมื่อใด ความมืดมนย่อมมีเมื่อนั้น.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙. ขุ. มหา. ๒๙/๑๘.
๘๕.
อปฺโป หุตฺวา พหุ โหติ
วฑฺฒเต โส อขนฺติโช
.
ความโกรธน้อยแล้วมาก มันเกิดจากความไม่อดทน จึงทวีขึ้น.
ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๒๗๓.
๘๖.
โกโธ ทุมฺเมธโคจโร
.
ความโกรธเป็นอารมณ์ของคนมีปัญญาทราม.
ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๒๘๐.
๘๗.
โทโส โกธสมุฏฺาโน
.
โทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน.
ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๒๗๓.
๘๘.
นตฺถิ โทสสโม คโห
.
ผู้จับเสมอด้วยโทสะ ไม่มี.
ขุ. ธ. ๒๕/๔๘.
๘๙.
นตฺถิ โทสสโม กลิ
.
ความผิดเสมอด้วยโทสะไม่มี.
ขุ. ธ. ๒๕/๔๒.
๙๐.
โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ
.
ฆ่าความโกรธได้ อยู่เป็นสุข.
สํ. ส. ๑๕/๕๗, ๖๔.
๙๑.
โกธํ ฆตฺวา น โสจติ
.
ฆ่าความโกรธได้ ไม่เศร้าโศก.
สํ. ส. ๑๕/๕๗, ๖๔.
๙๒.
โกธาภิภูโต กุสลํ ชหาติ
.
ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมละกุศลเสีย.
นัย. ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๒๘๖.
๙๓.
โกธโน ทุพฺพณฺโณ โหติ
.
คนมักโกรธ ย่อมมีผิวพรรณเศร้าหมอง.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๘.
๙๔.
ทุกฺขํ สยติ โกธโน
.
คนมักโกรธ ย่อมอยู่เป็นทุกข์.
นัย. องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๘.
๙๕.
อโถ อตฺถํ คเหตฺวาน
อนตฺถํ ปฏิปชฺชติ
.
คนมักโกรธถือเอาประโยชน์แล้ว กลับประพฤติไม่เป็นประโยชน์.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๘.
๙๖.
โกธาภิภูโต ปุริโส
ธนชานึ นิคจฺฉติ
.
ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมถึงความเสื่อมทรัพย์.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๘.
๙๗.
โกธสมฺมทสมฺมตฺโต
อายสกฺยํ นิคจฺฉติ
.
ผู้เมามึนด้วยความโกรธ ย่อมถึงความไร้ยศศักดิ์.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๘.
๙๘.
าติมิตฺตา สุหชฺชา จ
ปริวชฺเชนฺติ โกธนํ
.
ญาติมิตรและสหาย ย่อมหลีกเลี่ยงคนมักโกรธ.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๙๙.
กุทฺโธ อตฺถํ น ชานาติ
.
ผู้โกรธ ย่อมไม่รู้อรรถ.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๑๐๐.
กุทฺโธ ธมฺมํ น ปสฺสติ
.
ผู้โกรธ ย่อมไม่เห็นธรรม.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๑๐๑.
ยํ กุทฺโธ อุปโรเธติ
สุกรํ วิย ทุกฺกรํ
.
ผู้โกรธจะผลาญสิ่งใด สิ่งนั้นทำยากก็เหมือนทำง่าย.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๑๐๒.
ปจฺฉา โส วิคเต โกเธ
อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติ
.
ภายหลัง เมื่อความโกรธหายแล้ว เขาย่อมเดือดร้อน เหมือนถูกไฟไหม้.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๑๐๓.
โกเธน อภิภูตสฺส
น ทีปํ โหติ กิญฺจินํ
.
ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมไม่มีที่พำนักสักนิดเดียว.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๑๐๔.
หนฺติ กุทฺโธ สมาตรํ
.
ผู้โกรธ ย่อมฆ่ามารดาของตนได้.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๙.
๑๐๕.
โกธชาโต ปราภโว
.
ผู้เกิดความโกรธแล้ว เป็นผู้ฉิบหาย.
องฺ. สตฺตก. ๒๓/๑๐๐.
๑๐๖.
โกธํ ทเมน อุจฺฉินฺเท
.
พึงตัดความโกรธด้วยความข่มใจ.
นัย- องฺ. สตฺตก. ๒๓/๑๐๐.
๑๐๗.
โกธํ ปญฺาย อุจฺฉินฺเท
.
พึงตัดความโกรธด้วยปัญญา.
นัย-องฺ. สตฺตก. ๒๓/๑๐๐.
๑๐๘.
มา โกธสฺส วสํ คมิ
.
อย่าลุอำนาจความโกรธ.
ขุ. ชา. ทุก. ๒๗/๖๙.
พุทธศาสนสุภาษิต
๑. หมวดตน
๒. หมวดไม่ประมาท
๓. หมวดกรรม
๔. หมวดกิเลส
๕. หมวดโกรธ
๖. หมวดอดทน
๗. หมวดจิต
๘. หมวดชนะ
๙. หมวดทาน
๑๐. หมวดทุกข์
๑๑. หมวดธรรม
๑๒. หมวดเบ็ดเตล็ด
๑๓. หมวดปัญญา
๑๔. หมวดประมาท
๑๕. หมวดบาป
๑๖. หมวดบุคคล
๑๗. หมวดบุญ
๑๘. หมวดมฤตยู
๑๙. หมวดมิตร
๒๐. หมวดขอ
๒๑. หมวดพระราชา
๒๒. หมวดวาจา
๒๓. หมวดความเพียร
๒๔. หมวดเวร
๒๕. หมวดความสัตย์
๒๖. หมวดสติ
๒๗. หมวดศรัทธา
๒๘. หมวดสันโดษ
๒๙. หมวดสมณะ
๓๐. หมวดสามัคคี
๓๑. หมวดศีล
๓๒. หมวดสุข
๓๓. หมวดคบหา
๓๔. นามคัมภีร์