ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๒. อญฺตรกุฏุมฺพิกวตฺถุ. (๑๖๖)

	"ปิยโต ชายเตติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อญฺตรํ กุฏุมฺพิกํ อารพฺภ กเถสิ.

	โส หิ อตฺตโน ปุตฺเต กาลกเต ปุตฺตโสกาภิภูโต อาฬาหนํ
คนฺตฺวา โรทติ. ปุตฺตโสกํ สนฺธาเรตุ น สกฺโกติ. สตฺถา ปจฺจูสกาเล โลกํ โวโลเกนฺโต ตสฺส โสตาปตฺติมคฺคสฺส อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา ปิณฺฑปาตปฺปฏิกฺกนฺโต เอกํ ปจฺฉาสมณํ คเหตฺวา ตสฺส เคหทฺวารํ อคมาสิ. โส สตฺถุ อาคตภาวํ สุตฺวา "มยา สทฺธึ ปฏิสนฺถารํ กาตุกาโม ภวิสฺสตี ติ สตฺถารํ เคหํ ปเวเสตฺวา เคหมชฺเฌ อาสนํ ปญฺเปตฺวา สตฺถริ นิสินฺเน อาคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. อถ นํ สตฺถา "กึ นุ โข อุปาสก ทุกฺขิโต สี ติ ปุจฺฉิตฺวา, เตน ปุตฺตวิโยคทุกฺเข อาโรจิเต "อุปาสก มา จินฺตยิ, อิทํ มรณํ นาม น เอกสฺมึ าเน, น จ เอกสฺเสว โหติ; ยาวตา ปน ภวปฺปวตฺติ ๑ นาม อตฺถิ, สพฺพสตฺตานํ มรณํ โหติเยว; เอกสงฺขาโรปิ นิจฺโจ นาม นตฺถิ; ตสฺมา `มรณธมฺมํ มตํ, ภิชฺชนธมฺมํ ภินฺนนฺ ติ โยนิโส ปจฺจเวกฺขิตพฺพํ, น โสจิตพฺพํ; โปราณกปณฺฑิตา หิ ปิยปุตฺตสฺส มตกาเล `มรณธมฺมํ มตํ, ภิชฺชนธมฺมํ ภินฺนนฺ ติ โสกํ อกตฺวา มรณสฺสติเมว ภาวยึสู ติ วตฺวา "ภนฺเต เก ปณฺฑิตา เอวํ อกํสุ; กทา จ อกํสุ; อาจิกฺขถ เม ติ ยาจิโต ตสฺสตฺถสฺส ปกาสนตฺถํ อตีตํ อาหริตฺวา
	"อุรโค ว ตจํ ชิณฺณํ หิตฺวา คจฺฉติ สนฺตนุ, เอวํ สรีเร นิพฺโภเค เปเต กาลกเต สติ, ฑยฺหมาโน น ชานาติ าตีนํ ปริเทวิตํ, ตสฺมา เอตํ น โสจามิ, คโต โส ตสฺส ยา คตี ติ
อิมํ ปญฺจกนิปาเต อุรคชาตกํ ๒ วิตฺถาเรตฺวา "เอวํ ปุพฺเพ ปณฺฑิตา ปิยปุตฺเต กาลกเต, ยถา เอตรหิ ตฺวํ กมฺมนฺเต วิสฺสชฺเชตฺวา นิราหาโร โรทนฺโต วิจรสิ, ตถา อวิจริตฺวา มรณสฺสติภาวนาวเสน โสกํ อกตฺวา อาหารํ ปริภุญฺชึสุ กมฺมนฺตญฺจ อธิฏฺหึสุ; ตสฺมา `ปิยปุตฺโต เม กาลกโต ติ มา จินฺตยิ, อุปฺปชฺชมาโน หิ โสโก วา ภยํ วา ปิยเมว นิสฺสาย อุปฺปชฺชตี ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"ปิยโต ชายเต โสโก, ปิยโต ชายเต ภยํ, ปิยโต วิปฺปมุตฺตสฺส นตฺถิ โสโก, กุโต ภยนฺ ติ.
	ตตฺถ "ปิยโตติ: วฏฺฏมูลโก หิ โสโก วา ภยํ วา
อุปฺปชฺชมานํ ปิยเมว สตฺตํ วา สงฺขารํ วา นิสฺสาย อุปฺปชฺชติ, ตโต ปน วิปฺปมุตฺตสฺส อุภยํเป ตํ นตฺถี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน กุฏุมฺพิโก โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ.
สมฺปตฺตานํ สาตฺถิกา เทสนา อโหสี ติ.
อญฺตรกุฏุมฺพิกวตฺถุ.
************
๑. สี. ม. ยุ. ภวุปฺปตฺติ. ๒. ขุ. ชา. ปญฺจ. ๒๗/๑๖๗. ตทฏฺกถา. ๔/๔๓๐.