ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๑๑. อนาถปิณฺฑิกปุตฺตกาลวตฺถุ. (๑๔๗)

	"ปพฺยา เอกรชฺเชนาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต กาลํ นาม อนาถปิณฺฑิกสฺส ปุตฺตํ อารพฺภ กเถสิ.

	โส กิร ตถาวิธสฺส สทฺธาสมฺปนฺนสฺส เสฏฺิโน ปุตฺโต
หุตฺวา เนว สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตุ, น เคหํ อาคตกาเล ทฏฺฐุ, น ธมฺมํ โสตุ, น สงฺฆสฺส เวยฺยาวจฺจํ กาตุ อิจฺฉติ; ปิตรา "มา เอวํ ตาต กรีติ วุตฺโตปิ ตสฺส วจนํ น สุณาติ. อถ สฺส ปิตา จินฺเตสิ "อยํ เอวรูปํ ทิฏฺึ คเหตฺวา วิจรนฺโต อวีจิปรายโน ภวิสฺสติ; น โข ปน เม ตํ ปฏิรูปํ, ยํ มยิ ปสฺสนฺเต มม ปุตฺโต นิรยํ คจฺเฉยฺย; อิมสฺมึ โข ปน โลเก ธนทาเนน อนภิชฺฌนกสตฺโต นาม นตฺถิ, ธเนน นํ ภินฺทิสฺสามีติ. อถ นํ อาห "ตาต อุโปสถิโก หุตฺวา วิหารํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุตฺวา เอหิ, กหาปณสตํ เต ทสฺสามี ติ. "ทสฺสถ ตาต าติ. "ทสฺสามิ ปุตฺตาติ. โส ยาวตติยํ ปฏิญฺํ คเหตฺวา อุโปสถิโก หุตฺวา วิหารํ อคมาสิ. ธมฺมสฺสวเนน ปน สฺส กิจฺจํ นตฺถิ; ยถาผาสุกฏฺาเน สยิตฺวา ปาโตว เคหํ อคมาสิ. อถ สฺส ปิตา "ปุตฺโต เม อุโปสถิโก อโหสิ, สีฆม สฺส ยาคุอาทีนิ อาหรถ าติ วตฺวา ทาเปสิ. โส "กหาปณํ อคฺคเหตฺวา น ภุญฺชิสฺสามี ติ อาหารํ ปฏิกฺขิปิ. อถ สฺส ปิตา ปีฬํ อสหนฺโต กหาปณภณฺฑิกํ ทาเปสิ.๑ โส ตํ หตฺเถน คเหตฺวาว อาหารํ ปริภุญฺชิ. อถ นํ ปุนทิวเส เสฏฺี "ตาต กหาปณสหสฺสํ เต ทสฺสามิ; สตฺถุ ปุรโต ตฺวา เอกเมว ธมฺมปทํ อุคฺคณฺหิตฺวา อาคจฺเฉยฺยาสี ติ เปเสสิ. โส วิหารํ คนฺตฺวา สตฺถุ ปุรโต ตฺวา เอกเมว ธมฺมปทํ อุคฺคณฺหิตฺวา ปลายิตุกาโม อโหสิ. อถ สฺส สตฺถา อสลฺลกฺขณาการํ อกาสิ. โส ตํ ปทํ อสลฺลกฺเขตฺวา "อุปริปทํ อุคฺคณฺหิสฺสามี ติ ตฺวา อสฺโสสิเยว. "อุคฺคณฺหิสฺสามี ติ สุณนฺตาว กิร สกฺกจฺจํ สุณนฺติ นาม. เอวญฺ จ นาม สุณนฺตานํ ธมฺโม โสตาปตฺติมคฺคาทโย เทติ. โสปิ "อุคฺคณฺหิสฺสามี ติ สุณาติ. สตฺถาปิ สฺส อสลฺลกฺขณาการํ กโรติ. โส "อุปริปทํ อุคฺคณฺหิสฺสามี ติ ตฺวา สุณนฺโตว โสตาปตฺติผเล ปติฏฺาติ. โส ปุนทิวเส พุทฺธปฺปมุเขน ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึเยว สาวตฺถึ ปาวิสิ. มหาเสฏฺี ตํ ทิสฺวาว "อชฺช เม ปุตฺตสฺส อากาโร รุจฺจตี ติ จินฺเตสิ. ตสฺสปิ เอตท โหสิ "อโห วต เม ปิตา อชฺช สตฺถุ สนฺติเก กหาปเณ น ทเทยฺย, กหาปณการณา มยฺหํ อุโปสถิกภาวํ ปฏิจฺฉาเทยฺย าติ. สตฺถา ปน สฺส หีโย กหาปณการณา อุโปสถิกภาวํ อญฺาสิ. มหาเสฏฺี พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ยาคุ ทาเปตฺวา ๒ ปุตฺตสฺสปิ ทาเปสิ.๓ โส นิสีทิตฺวา ตุณฺหีภูโตว ยาคุ ปิวิ ขาทนียํ ขาทิ ภตฺตํ ภุญฺชิ. มหาเสฏฺี สตฺถุ ภตฺตกิจฺจาวสาเน ปุตฺตสฺส ปุรโต สหสฺสภณฺฑิกํ ปาเปตฺวา "ตาต อหํ `สหสฺสํ เต ทสฺสามี ติ วตฺวา อุโปสถํ สมาทเปตฺวา วิหารํ ปหิณึ, ๔ อิทนฺ เต สหสฺสนฺ ติ. โส สตฺถุ ปุรโต กหาปเณ ทียมาเน ทิสฺวา ลชฺชนฺโต "อลํ เม กหาปเณหี ติ วตฺวา "คณฺห ตาต าติ วุจฺจมาโนปิ น คณฺหิ. อถ สฺส ปิตา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา "ภนฺเต อชฺช เม ปุตฺตสฺส อากาโร รุจฺจตี ติ วตฺวา, "กึ มหาเสฏฺี ติ วุตฺเต, "มยา เอส ปุริมทิวเส `กหาปณสตํ เต ทสฺสามี ติ วตฺวา วิหารํ เปสิโต ปุนทิวเส กหาปเณ อคฺคเหตฺวา ภุญฺชิตุ น อิจฺฉิ; อชฺช ปน ทียมาเนปิ กหาปเณ น อิจฺฉตี ติ อาห. สตฺถา "อาม มหาเสฏฺิ, อชฺช ตว ปุตฺตสฺส จกฺกวตฺติสมฺปตฺติโตปิ เทวโลกพฺรหฺมโลก- สมฺปตฺตีหิปิ โสตาปตฺติผลเมว วรนฺ ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"ปพฺยา เอกรชฺเชน สคฺคสฺส คมเนน วา สพฺพโลกาธิปจฺเจน โสตาปตฺติผลํ วรนฺ ติ.
ตตฺถ "ปพฺยา เอกรชฺเชนาติ: จกฺกวตฺติรชฺเชน. สคฺคสฺส คมเนน วาติ: ฉพฺพีสติวิธสฺส สคฺคสฺส อธิคมเนน. สพฺพโลกาธิ- ปจฺเจนาติ: เอตสฺมึ เอตฺตเก โลเก นาคสุปณฺณเวมานิกเปเตหิ สทฺธึ สพฺพสฺมึ โลเก อาธิปจฺเจน. โสตาปตฺติผลํ วรนฺติ: ยสฺมา เอตฺตเก าเน รชฺชํ กาเรตฺวาปิ นิรยาทีหิ อมุตฺโตว โหติ, โสตาปนฺโน ปน ปิหิตาปายทฺวาโร หุตฺวา สพฺพทุพฺพโลปิ อฏฺเม ภเว น นิพฺพตฺตติ; ตสฺมา โสตาปตฺติผลเมว วรํ อุตฺตมนฺ ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
อนาถปิณฺฑิกปุตฺตกาลวตฺถุ. โลกวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา. เตรสโม วคฺโค.
************
๑. อทาสีติ ภวิตพฺพํ. ๒. ทตฺวา. ๓. อทาสีติ ยุตฺตตรํ. ๔. กตฺถจิ โปตฺถเก "ตาต มยา ตฺวํ `สหสฺสํ ทสฺสามีติ วตฺวา อุโปสถํ สมาทาเปตฺวา วิหารํ ปหิโตติ เอวํ กมฺมวาจกํ วากฺยํ กตํ.