ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๕. อนภิรตภิกฺขุวตฺถุ. (๑๕๒)

	"น กหาปณวสฺเสนาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต เอกํ อนภิรตภิกฺขุ อารพฺภ กเถสิ.

	โส กิร สาสเน ปพฺพชิตฺวา ลทฺธูปสมฺปโท "อสุกฏฺานนฺ นาม
คนฺตฺวา อุทฺเทสํ คณฺหาหี ติ อุปชฺฌาเยน เปสิโต ตตฺถ อคมาสิ. อถ สฺส ปิตุ โรโค อุปฺปชฺชิ. โส ปุตฺตํ ทฏฺฐุกาโม หุตฺวา ตํ ปกฺโกสิตุ สมตฺถํ กญฺจิ อลภิตฺวา ปุตฺตโสเกน วิลปนฺโตเยว อาสนฺนมรโณ หุตฺวา "อิทํ เม ปุตฺตสฺส ปตฺตจีวรมูลํ กเรยฺยาสี ติ กหาปณสตํ กนิฏฺสฺส หตฺเถ ทตฺวา กาลม กาสิ. โส ทหรสฺสาคต- กาเล ปาทมูเล นิปติตฺวา ปริวตฺเตนฺโต โรทิตฺวา "ภนฺเต ปิตา โว วิลปนฺโตว กาลกโต, มยฺหํ ปน เตน กหาปณสตํ หตฺเถ ปิตํ, เตน กึ กโรมี ติ อาห. ทหโร "น เม กหาปเณหิ อตฺโถ ติ ปฏิกฺขิปิตฺวา อปรภาเค จินฺเตสิ "กึ เม ปรกุเลสุ ปิณฺฑาย จริตฺวา ชีวิเตน, สกฺกา ตํ กหาปณสตํ นิสฺสาย ชีวิตุ, วิพฺภมิสฺสามี ติ. โส อนภิรติยา ปีฬิโต วิสฺสฏฺสชฺฌายกมฺมฏฺาโน ปณฺฑุโรคี วิย อโหสิ. อถ นํ ทหรสามเณรา "กิมิ ทนฺ ติ ปุจฺฉิตฺวา, "อุกฺกณฺิโต มฺหี ติ วุตฺเต, อาจริยุปชฺฌายานํ อาจิกฺขึสุ. อถ นํ เต สตฺถุ สนฺติกํ เนตฺวา สตฺถุ ทสฺเสสุ. สตฺถา "สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺิโต ติ ปุจฺฉิตฺวา, "อาม ภนฺเต ติ วุตฺเต, "กสฺมา เอวม กาสิ, อตฺถิ ปน เต โกจิ ชีวิตปฺปจฺจโย ติ อาห. "อาม ภนฺเต ติ. "กินฺ เต อตฺถี ติ. "กหาปณสตํ ภนฺเต ติ. "เตนหิ กติปิ ตาว สกฺขรา อาหร, คเณตฺวา ชานิสฺสสิ ๑ `สกฺกา วา ตตฺตเกน ชีวิตุ, โน วา ติ. โส สกฺขรา อาหริ. อถ นํ สตฺถา อาห "ปริโภคตฺถาย ตาว ปณฺณาสํ เปหิ, ทฺวินฺนํ โคณานํ อตฺถาย จตุวีสติ, เอตฺตกนฺ นาม วีชตฺถาย, ยุคนงฺคลตฺถาย, กุทฺทาลตฺถาย, วาสีผรสุอตฺถายาติ. เอวํ คณิยมาเน ตํ กหาปณสตํ นปฺปโหติ. อถ นํ สตฺถา "ภิกฺขุ ตว กหาปณา อปฺปกา, กถํ เอเต นิสฺสาย ตณฺหํ ปูเรสฺสสิ; อตีเต กิร ปณฺฑิตา จกฺกวตฺติรชฺชํ กาเรตฺวา อปฺโปิตมตฺเตน ทฺวาทสโยชนฏฺาเน กฏิปฺปมาเณน สตฺตรตนวสฺสํ วสฺสาเปตุ สมตฺถา, ยาว ฉตฺตึส สกฺกา จวนฺติ, เอตฺตกํ กาลํ เทวรชฺชํ กาเรตฺวาปิ มรณกาเล ตณฺหํ อปูเรตฺวาว กาลม กํสู ติ วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริตฺวา มนฺธาตุราชชาตกํ ๒ วิตฺถาเรตฺวา
	"ยาวตา จนฺทิมสุริยา [ปริหรนฺติ] ทิสา ภนฺติ วิโรจนา, สพฺเพว ทาสา มนฺธาตุ เย ปาณา ปวินิสฺสิตา ติ ๓
อิมิสฺสา คาถาย อนนฺตรา อิมา เทฺว คาถา อภาสิ
	"น กหาปณวสฺเสน ติตฺติ กาเมสุ วิชฺชติ, อปฺปสฺสาทา ทุกฺขา กามา อิติ วิญฺาย ปณฺฑิโต อปิ ทิพฺเพสุ กาเมสุ รตึ โส นาธิคจฺฉติ, ตณฺหกฺขยรโต โหติ สมฺมาสมฺพุทฺธสาวโก ติ.
	ตตฺถ "กหาปณวสฺเสนาติ: ยํ โส อปฺโปเตฺวา สตฺตรตนวสฺสํ
วสฺสาเปสิ, ตํ อิธ "กหาปณวสฺสนฺ ติ วุตฺตํ, เตนาปิ หิ วตฺถุกามกฺกิเลสกาเมสุ ติตฺติ นาม นตฺถิ; เอวํ ทุปฺปูรา เอสา ตณฺหา. อปฺปสฺสาทาติ: สุปินกูปมาทิตาย ปริตฺตสุขา. ทุกฺขาติ; ทุกฺขกฺขนฺธาทีสุ ๔ อาคตทุกฺขวเสน พหุทุกฺขาว. อิติ วิญฺายาติ: เอวเม เต กาเม ชานิตฺวา. อปิ ทิพฺเพสูติ; สเจ หิ เทวานํ อุปกปฺปนกกาเมหิ นิมนฺเตยฺย. อายสฺมา สมิทฺธิ วิย, เอวํปิ เตสุ กาเมสุ รตึ น วินฺทติเยว. ตณฺหกฺขยรโตติ: อรหตฺเต เจว นิพฺพาเน จ อภิรโต โหติ: ตํ ปฏฺยมาโน วิหรติ. สมฺมา- สมฺพุทฺธสาวโกติ: สมฺมาสมฺพุทฺเธน เทสิตสฺส ธมฺมสฺส สวนนฺเต ชาโต โยคาวจโร ภิกฺขู ติ.

	เทสนาวสาเน โส ภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ.
สมฺปตฺตปริสายปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสี ติ.
อนภิรตภิกฺขุวตฺถุ.
************
๑. สี. ม. ยุ. ชานิสฺสาม. ๒. ขุ. ชา. ติก. ๒๗/๑๐๒. ตทฏฺกถา. ๔/๔๗. ๓. ม. ปวิสฺสิตา. ๔. ม. มู. มหาทุกฺขกฺขนฺธสุตฺตํ ๑๒/๑๖๖. จูฬทุกฺขกฺขนฺธสุตฺตํ. ๑๒/๑๗๙.