๔๓. อนวสฺสุตจิตฺตสฺส อนนฺวาหตเจตโส
  ปุฺปาปปหีนสฺส นตฺถิ  ชาครโต  ภยํ.
  ผู้มีจิตอันไม่ชุ่มด้วยราคะ  มีใจอันโทสะไม่กระทบแล้ว 
มีบุญและบาปอันละได้แล้ว  ตื่นอยู่  ย่อมไม่มีภัย.
  ( พุทฺธ ) ขุ.  ธ.  ๒๕/๒๐.
     
๔๔.
กุมฺภูปมํ  กายมิมํ  วิทิตฺวา
นครูปมํ  จิตฺตมิทํ  ถเกตฺวา
โยเธถ  มารํ  ปฺาวุเธน
ชิตฺจ  รกฺเข  อนิเวสโน  สิยา.
  บุคคลรู้กายนี้ที่เปรียบด้วยหม้อ  กั้นจิตที่เปรียบด้วยเมืองนี้แล้ว
พึงรบมารด้วยอาวุธคือปัญญา  และพึงรักษาแนวที่ชนะไว้
ไม่พึงยับยั้งอยู่.
  ( พุทฺธ ) ขุ.  ธ.  ๒๕/๒๐.
     
๔๕. จิตฺเตน  นียติ  โลโก จิตฺเตน  ปริกสฺสติ
  จิตฺตสฺส  เอกธมฺมสฺส  สพฺเพว  วสมนฺวคู.
  โลกถูกจิตนำไป  ถูกจิตชักไป,  สัตว์ทั้งปวงไปสู่อำนาจแห่ง
จิตอย่างเดียว.
  ( พุทฺธ ) สํ.  ส.  ๑๕/๕๔.
     
๔๖.
ตณฺหาธิปนฺนา  วตฺตสีลพทฺธา
ลูขํ  ตปํ  วสฺสสตํ  จรนฺตา
จิตฺตฺจ  เนสํ  น  สมฺมา  วิมุตฺตํ
หีนตฺตรูปา  น  ปารงฺคมา  เต.
  ผู้ถูกตัณหาครอบงำ  ถูกศีลพรตผูกมัด  ประพฤติตบะอัน
เศร้าหมองตั้งร้อยปี,  จิตของเขาก็หลุดพ้นด้วยดีไม่ได้
เขามีตนเลวจะถึงฝั่งไม่ได้.
  ( พุทฺธ ) สํ.  ส.  ๑๕/๔๐
     
๔๗. ทุนฺนิคฺคหสฺส  ลหุโน ยตฺถ  กามนิปาติโน 
  จิตฺตสฺส  ทมโถ  สาธุ  จิตฺตํ  ทนฺตํ  สุขาวหํ.
  การฝึกจิตที่ข่มยาก  ที่เบา  มักตกไปในอารมณ์ที่น่าใคร่ 
เป็นความดี,  ( เพราะว่า )  จิตที่ฝึกแล้ว  นำสุขมาให้.
  ( พุทฺธ ) ขุ.  ธ.  ๒๕/๑๙.
     
๔๘.
ปทุฏฺจิตฺตสฺส  น  ผาติ  โหติ
น  จาปิ  นํ  เทวตา  ปูชยนฺติ
โย  ภาตรํ  เปตฺติกํ  สาปเตยฺยํ
อวฺจยี ทุกฺกฏกมฺมการี.
  ผู้ใดทำกรรมชั่ว  ล่อลวงเอาทรัพย์สมบัติพี่น้องพ่อแม่  ผู้นั้นมีจิต
ชั่วร้าย  ย่อมไม่มีความเจริญ  แม้เทวดาก็ไม่บูชาเขา.
  ( นทีเทวตา ) ขุ.  ชา.  ติก.  ๒๗/๑๒๐.
     
๔๙.
ภิกฺขุ  สิยา  ฌายิ  วิมุตฺตจิตฺโต
อากงฺเข  เว  หทยสฺสานุปตฺตึ
โลกสฺส  ตฺวา  อุทยพฺพยฺจ
สุเจตโส  อนิสฺสิโต  ตทานิสํโส.
  ภิกษุเพ่งพินิจ  มีจิตหลุดพ้น  รู้ความเกิดและความเสื่อมแห่ง
โลกแล้ว  มีใจดี  ไม่ถูกกิเลสอาศัย  มีธรรมนั้นเป็นอานิสงส์ 
พึงหวังความบริสุทธิ์แห่งใจได้.
  ( เทวปุตฺต ) สํ.  ส.  ๑๔/๗๓.
     
๕๐. โย  อลีเนน  จิตฺเตน อลีนมนโส  นโร 
  ภาเวติ  กุสลํ  ธมฺมํ โยคกฺเขมสฺส  ปตฺติยา
  ปาปุเณ  อนุปุพฺเพน สพฺพสํโยชนกฺขยํ.
  คนใดมีจิตไม่ท้อถอย  มีใจไม่หดหู่  บำเพ็ญกุศลธรรม 
เพื่อบรรลุธรรมที่เกษมจากโยคะ  พึงบรรลุธรรมเป็นที่สิ้น
สังโยชน์ ทั้งปวงได้.
  ( พุทฺธ ) ขุ.  ชา.  เอก.  ๒๗/๑๘.
     
๕๑. สุทุทฺทสํ  สุนิปุณํ ยตฺถ  กามนิปาตินํ
  จิตฺตํ  รกฺเขถ  เมธาวี จิตฺตํ  คุตฺตํ  สุขาวหํ.
  ผู้มีปัญญา  พึงรักษาจิตที่เห็นได้ยากนัก  ละเอียดนัก  มักตกไป
ในอารมณ์ที่น่าใคร่,  ( เพราะว่า )  จิตที่คุ้มครองแล้ว  นำสุขมาให้.
  ( พุทฺธ ) ขุ.  ธ.  ๒๕/๑๙.
     
   

จิตตวรรค คือ หมวดจิต
พุทธศาสนสุภาษิต