ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๒๕. ภิกฺขุวคฺควณฺณนา
	๑. ปญฺจภิกฺขุวตฺถุ. (๒๕๒)

	"จกฺขุนา สํวโร สาธูติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต ปญฺจ ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ.

	เตสุ กิร เอเกโก จกฺขุทฺวาราทีสุ ปญฺจสุ ทฺวาเรสุ เอเกกเมว
รกฺขติ. อเถกทิวสํ สนฺนิปติตฺวา "อหํ ทุรกฺขํ รกฺขามิ, อหํ ทุรกฺขํ รกฺขามี ติ วิวทิตฺวา "สตฺถารํ ปุจฺฉิตฺวา อิมม ตฺถํ ชานิสฺสาม าติ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา "ภนฺเต มยํ จกฺขุทฺวาราทีนิ รกฺขนฺตา อตฺตโน อตฺตโน รกฺขนทฺวารเมว ทุรกฺขนฺ ติ มญฺาม, โก นุ โข อมฺเหสุ ทุรกฺขํ รกฺขตี ติ ปุจฺฉึสุ. สตฺถา เอกํ ภิกฺขุปิ อโนสาเทตฺวา "ภิกฺขเว สพฺพานิเป ตานิ ทุรกฺขาเนว; อปิจ โข น ตุมฺเห อิทาเนว ปญฺจสุ ทฺวาเรสุ ๑ อสํวุตา, ปุพฺเพปิ อสํวุตา; อสํวุตตฺตาเยว จ ปณฺฑิตานํ โอวาเท อวตฺติตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปาปุณิตฺถ าติ วตฺวา "กทา ภนฺเต ติ เตหิ ยาจิโต ตกฺกสิลชาตกสฺส วตฺถุ วิตฺถาเรตฺวา รกฺขสีนํ วเสน ราชกุเล ชีวิตกฺขยํ ปตฺเต ปตฺตาภิเสเกน มหาสตฺเตน เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺา ราชาสเน นิสินฺเนน อตฺตโน สิริสมฺปตฺตึ โอโลเกตฺวา "วิริยํ นาเม ตํ สตฺเตหิ กตฺตพฺพเมว าติ วตฺวา อุทานวเสน อุทานิตํ
	"กุสลูปเทเส ธิติยา ทฬฺหาย อวฏฺิตตฺตา ภยภีรุตาย จ น รกฺขสีนํ วสม าคมิมฺห เส, ส โสตฺถิภาโว มหตา ภเยน เม ติ
อิมํ คาถํ ๒ ทสฺเสตฺวา "ตทาปิ ตุมฺเห ปญฺจชนา ตกฺกสิลรชฺชํ คหณตฺถาย นิกฺขมนฺตํ มหาสตฺตํ อาวุธหตฺถา ปริวาเรตฺวา มคฺคํ คจฺฉนฺตา อนฺตรามคฺเค รกฺขสีหิ จกฺขุทฺวาราทิวเสน อุปนีเตสุ รูปารมฺมณาทีสุ อสํวุตา ปณฺฑิตสฺส โอวาเท อวตฺติตฺวา โอโลกยนฺตา รกฺขสีหิ ขาทิตา ชีวิตกฺขยํ ปาปุณิตฺถ, เตสุ ปน อารมฺมเณสุ สํวุโต ปิฏฺิโต ปิฏฺิโต อนุพนฺธนฺตํปิ เทววณฺณํ ๓ ยกฺขินึ อนาทยิตฺวา โสตฺถินา ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา รชฺชํ ปตฺโต ราชา อหเมว าติ ชาตกํ สโมธาเนตฺวา "ภิกฺขุนา นาม สพฺพานิปิ ทฺวารานิ สํวริตพฺพานิ, เอตานิ หิ สํวริตฺวาเอว สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตี ติ วตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
	"จกฺขุนา สํวโร สาธุ, สาธุ โสเตน สํวโร, ฆาเนน สํวโร สาธุ, สาธุ ชิวฺหาย สํวโร, กาเยน สํวโร สาธุ, สาธุ วาจาย สํวโร, มนสา สํวโร สาธุ, สาธุ สพฺพตฺถ สํวโร สพฺพตฺถ สํวุโต ภิกฺขุ สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตี ติ.
	ตตฺถ "จกฺขุนาติ: ยทา หิ ภิกฺขุโน จกฺขุทฺวาเร
รูปารมฺมณํ อาปาถํ อาคจฺฉติ, ตทา อิฏฺารมฺมเณ อรชนฺตสฺส อนิฏฺารมฺมเณ อทุสฺสนฺตสฺส อสมเปกฺขเน โมหํ อนุปฺปาเทนฺตสฺส, ตสฺมึ ทฺวาเร สํวโร ถกนํ ปิทหนํ คุตฺติ กตา นาม โหติ; ตสฺส โส เอวรูโป จกฺขุนา สํวโร สาธุ. เอเสว นโย โสตทฺวาราทีสุปิ. จกฺขุทฺวาราทีสุเยว ปน สํวโร วา อสํวโร วา นุปฺปชฺชติ, ปุรโต ปน ชวนวีถิยํ เอส ลพฺภติ: ตทา หิ อสํวโร อุปฺปชฺชนฺโต "อสฺสทฺธา อกฺขนฺติ โกสชฺชํ มุฏฺสจฺจํ อญฺาณนฺติ อกุสลวีถิยํ อยํ ปญฺจวิโธ ลพฺภติ. สํวโร อุปฺปชฺชนฺโต "สทฺธา ขนฺติ วิริยํ สติ าณนฺติ กุสลวีถิยํ อยํ ปญฺจวิโธ ลพฺภติ.
	กาเยน สํวโรติ เอตฺถ ปน ปสาทกาโยปิ โจปนกาโยปิ
ลพฺภติ. อุภยํปิ ปเน ตํ กายทฺวารเมว. ตตฺถ ปสาททฺวาเร สํวราสํวโร กถิโต ว. โจปนทฺวาเรปิ ตํวตฺถุกา ปาณาติปาต- อทินฺนาทานมิจฺฉาจารา. เตหิ ปน สทฺธึ อกุสลวีถิยํ อุปฺปชฺชนฺเตหิ เตหิ ตํ ทฺวารํ อสํวุตํ โหติ, กุสลวีถิยํ อุปฺปชฺชนฺเตหิ ปาณาติปาตาเวรมณีอาทีหิ สํวุตํ.
	สาธุ วาจายาติ เอตฺถาปิ โจปนวาจา. ตาย สทฺธึ อุปฺปชฺชนฺเตหิ
มุสาวาทาทีหิ ตํ ทฺวารํ อสํวุตํ โหติ, มุสาวาทาเวรมณีอาทีหิ สํวุตํ.
	มนสา สํวโรติ เอตฺถาปิ ชวนมนโต อญฺเน มเนน สทฺธึ
อภิชฺฌาทโย นตฺถิ; มโนทฺวาเร ปน ชวนกฺขเณ อุปฺปชฺชมาเนหิ อภิชฺฌาทีหิ ตํ ทฺวารํ อสํวุตํ โหติ, อนภิชฺฌาทีหิ สํวุตํ.
	สาธุ สพฺพตฺถาติ: เตสุ จกฺขุทฺวาราทีสุ สพฺเพสุปิ สํวโร
สาธุ. เอตฺตาวตา หิ อฏฺ สํวรทฺวารานิ อฏฺ จ อสํวรทฺวารานิ กถิตานิ. เตสุ อฏฺสุ อสํวรทฺวาเรสุ ิโต ภิกฺขุ สกลวฏฺฏมูลกทุกฺขโต น มุจฺจติ, สํวรทฺวาเรสุ ปน ิโต สพฺพสฺมาปิ วฏฺฏมูลกทุกฺขา มุจฺจติ; เตน วุตฺตํ "สพฺพตฺถ สํวุโต ภิกฺขุ สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจตี ติ.

	เทสนาวสาเน ปญฺจ ภิกฺขู โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหึสุ,
สมฺปตฺตานํปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสี ติ.
ปญฺจภิกฺขุวตฺถุ.
************
๑. สี. ม. ยุ. าเนสุ. ๒. ขุ. ชา. ๒๗/๔๓. ๓. สี. ม. ยุ. เทววณฺณึ.