ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๗. สารีปุตฺตตฺเถรวตฺถุ. (๒๗๐)

	"น พฺราหฺมณสฺสาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต สารีปุตฺตตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ.

	เอกสฺมึ กิร าเน สมฺพหุลา มนุสฺสา "อโห อมฺหากํ
อยฺโย ขนฺติพเลน สมนฺนาคโต, อญฺเสุ อกฺโกสนฺเตสุ วา ปหรนฺเตสุ วา, โกปมตฺตํปิ น โหตี ติ เถรสฺส คุณกถํ กถยึสุ. อเถโก มิจฺฉาทิฏฺิโก พฺราหฺมโณ "โก เอส น กุชฺฌตี ติ ปุจฺฉิ. "อมฺหากํ เถโร ติ. "กุชฺฌาเปนฺโต น ภวิสฺสตี ติ. "นตฺเถ ตํ พฺราหฺมณ าติ. "เตนหิ อหํ กุชฺฌาเปสฺสามี ติ. "สเจ สกฺโกสิ, กุชฺฌาเปหีติ. โส "โหตุ, ชานิสฺสามิ ๑ กตฺตพฺพนฺ ติ เถรํ ภิกฺขาย ปวิฏฺํ ทิสฺวา ปจฺฉาภาเคน คนฺตฺวา ปิฏฺิมชฺเฌ มหนฺตํ ปาณิปฺปหารม ทาสิ. เถโร "กินฺ นาเม ตนฺ ติ อโนโลเกตฺวาว คโต. พฺราหฺมณสฺส สกลสรีเร ฑาโห อุปฺปชฺชิ. โส "อโห คุณสมฺปนฺโน อยฺโย ติ เถรสฺส ปาทมูเล นิปชฺชิตฺวา "ขมถ เม ภนฺเต ติ วตฺวา, "กึ เอตนฺ ติ วุตฺเต, "อหํ วีมํสนตฺถาย ตุมฺเห ปหรินฺ ติ อาห. "โหตุ, ขมามิ เต ติ. "สเจ เม ภนฺเต ขมถ, มม เคเหเยว นิสีทิตฺวา ภิกฺขํ คณฺหถ าติ เถรสฺส ปตฺตํ คณฺหิ. เถโรปิ ปตฺตํ อทาสิ. พฺราหฺมโณ เถรํ เคหํ เนตฺวา ปริวิสิ. มนุสฺสา กุชฺฌิตฺวา "อิมินา อมฺหากํ นิรปราโธ อยฺโย ปหโฏ, ทณฺเฑนปิ สฺส โมกฺโข นตฺถิ; เอตฺเถว นํ มาเรสฺสาม าติ เลฑฺฑุทณฺฑาทิหตฺถา พฺราหฺมณสฺส เคหทฺวาเร อฏฺํสุ. เถโร อุฏฺาย คจฺฉนฺโต พฺราหฺมณสฺส หตฺเถ ปตฺตํ อทาสิ. มนุสฺสา ตํ เถเรน สทฺธึ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา "ภนฺเต ตุมฺหากํ ปตฺตํ คเหตฺวา พฺราหฺมณํ นิวตฺเตถ าติ อาหํสุ. "กึ เอตํ อุปาสก าติ. "พฺราหฺมเณน ตุมฺเห ปหฏา, มยม สฺส กตฺตพฺพํ ชานิสฺสาม าติ. "กึ ปน ตุมฺเห อิมินา ปหฏา, อุทาหุ อหนฺ ติ. "ตุมฺเห ภนฺเต ติ. "มํ เอส ปหริตฺวา ขมาเปสิ, คจฺฉถ ตุมฺเหติ มนุสฺเส อุยฺโยเชตฺวา พฺราหฺมณํ นิวตฺตาเปตฺวา เถโร วิหารเมว คโต. ภิกฺขู อุชฺฌายึสุ "กินฺ นาเม ตํ, สารีปุตฺตตฺเถโร เยน พฺราหฺมเณน ปหโฏ, ตสฺเสว เคเห นิสีทิตฺวา ภิกฺขํ คเหตฺวา อาคโต, เถรสฺส ปหฏกาลโต ปฏฺาย น อิทานิ โส กสฺสจิ ลชฺชิสฺสติ, อวเสเส โปเถนฺโต วิจริสฺสตี ติ. สตฺถา อาคนฺตฺวา "กาย นุ ตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา ติ ปุจฺฉิตฺวา, "อิมาย นาม าติ วุตฺเต, "ภิกฺขเว พฺราหฺมโณ พฺราหฺมณํ ปหรนฺโต นาม นตฺถิ, คิหิพฺราหฺมเณน ปน สมณพฺราหฺมโณ ปหโฏ ภวิสฺสติ: โกโธ นาเมส อนาคามิมคฺเคน สมุคฺฆาตํ คจฺฉตี ติ วตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
	"น พฺราหฺมณสฺส ปหเรยฺย, น าสฺส มุญฺเจถ พฺราหฺมโณ, ธิ พฺราหฺมณสฺส หนฺตารํ, ตโต ธิ ยสฺส มุญฺจติ. น พฺราหฺมณสฺเส ตท กิญฺจิ เสยฺโย, ยทานิเสโธ มนโส ปิเยหิ; ยโต ยโต หึสมโน นิวตฺตติ, ตโต ตโต สมฺมติเมว ทุกฺขนฺ ติ.
	ตตฺถ "ปหเรยฺยาติ: ขีณาสวพฺราหฺมโณ "อหม สฺมี ติ ชานนฺโต
ขีณาสวสฺส วา อญฺสฺส วา พฺราหฺมณสฺส ๒ น ปหเรยฺย.
	นาสฺส มุญฺเจถาติ: โสปิ ปหโฏ ขีณาสวพฺราหฺมโณ อสฺส
ปหริตฺวา ิตสฺส เวรํ น มุญฺเจถ, ตสฺมึ โกปํ น กเรยฺย าติ อตฺโถ.
	ธิ พฺราหฺมณสฺสาติ: ขีณาสวพฺราหฺมณสฺส หนฺตารํ ครหามิ.
	ตโต ธีติ: โย ปน ตํ ปหรนฺตํ ปฏิปฺปหรนฺโต ตสฺส อุปริ เวรํ
มุญฺจติ, ตํ ตโตปิ ครหามิเยว.
	เอตทกิญฺจิ เสยฺโยติ: ยํ ขีณาสวสฺส อกฺโกสนฺตํ วา อปฺปจฺจกฺโกสนํ
ปหรนฺตํ วา อปฺปฏิปฺปหรณํ, เอตํ ตสฺส ขีณาสวพฺราหฺมณสฺส น กิญฺจิ เสยฺโย อปฺปมตฺตกเสยฺโย น โหติ, อถโข อธิมตฺตเมว เสยฺโย ติ อตฺโถ.
	ยทานิเสโธ มนโส ปิเยหีติ: โกธนสฺส หิ โกธุปฺปาโท มนโส
ปิโย นาม, เตหิ ๓ ปเน ส มาตาปิตูสุปิ พุทฺธาทีสุปิ อปรชฺฌติ; ตสฺมา โย อสฺส เตหิ มนโส นิเสโธ โกธวเสน อุปฺปชฺชมานสฺส จิตฺตสฺส นิคฺคโห, เอตํ น กิญฺจิ เสยฺโย ติ ๔ อตฺโถ ๕.
	หึสมโนติ: โกธมโน, โส ตสฺส ยโต ยโต วตฺถุโต
อนาคามิมคฺเคน สมุคฺฆาตํ คจฺฉนฺโต นิวตฺตติ.
	ตโต ตโตติ: ตโต ตโต วตฺถุโต สกลํปิ วฏฺฏทุกฺขํ
นิวตฺตติเอว าติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
สารีปุตฺตตฺเถรวตฺถุ.
************
๑. สี. ม. ยุ. ชานิสฺสามิสฺส. ๒. สี. ม. อญฺตรสฺส วา ชาติพฺราหฺมณสฺส. ๓. ม. โกโธ หิ. ๔. สี. น อกิญฺจิ เสยฺโย. ๕. น พฺราหฺมณสฺเสตทกิญฺจิ เสยฺโยติ: ปฏิฆปกฺขิกา เจตสิกา อิธ มนโส ปิยา นาม. เตสํ วเสน หิ ปฏิเวรํ มุญฺจิตุ อิจฺฉติ. ยํ เตหิ มนโส อนิเสโธ อนิคฺคโห เอตํ อกิญฺจิ เสยฺโย อธิมตฺตกเสยฺโย น โหติ, พาลา ปน ปฏิเวรํ มุญฺจิตุ สมตฺถภาวํ ปคฺคณฺหนฺติ, ยนฺติ ปทํ กิริยาปรามสนนฺติ อมฺหากํ มติ.