ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๙. มหาธนเสฏฺิปุตฺตวตฺถุ. (๑๒๖)

	"อจริตฺวา พฺรหฺมจริยนฺติ: อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา อิสิปตเน
มิคทาเย วิหรนฺโต มหาธนเสฏฺิปุตฺตํ อารพฺภ กเถสิ.

	โส กิร พาราณสิยํ อสีติโกฏิวิภเว กุเล นิพฺพตฺติ. อถ สฺส
มาตาปิตโร จินฺเตสุ "อมฺหากํ กุเล มหาโภคกฺขนฺโธ, ตํ ปุตฺตสฺส โน หตฺเถ เปตฺวา ยถาสุขํ ปริโภคํ กริสฺสาม, อญฺเน กมฺเมน กิจฺจํ นตฺถี ติ; ตํ นจฺจคีตวาทิตมตฺตเมว สิกฺขาเปสุ. ตสฺมึเยว นคเร อญฺสฺมึ อสีติโกฏิวิภเว กุเล เอกา ธีตาปิ นิพฺพตฺติ. ตสฺสาปิ มาตาปิตโร ตเถว จินฺเตตฺวา ตํ นจฺจคีตวาทิตมตฺตเมว สิกฺขาเปสุ. เตสํ วยปฺปตฺตานํ อาวาหวิวาโห อโหสิ. อถ เนสํ อปรภาเค มาตาปิตโร กาลม กํสุ. เทฺวอสีติโกฏิธนํ เอกสฺมึเยว เคเห อโหสิ. เสฏฺิปุตฺโต ทิวสสฺส ติกฺขตฺตุ รญฺโ อุปฏฺานํ คจฺฉติ. อถ ตสฺมึ นคเร ธุตฺตา จินฺเตสุ "สจ ายํ เสฏฺิปุตฺโต สุราโสณฺโฑ ภวิสฺสติ, อมฺหากํ ผาสุกํ ภวิสฺสติ; อุคฺคณฺหาเปม นํ สุราโสณฺฑภาวนฺ ติ. เต สุรํ อาทาย ขชฺชมํเส เจว โลณสกฺขรา จ ทุสฺสนฺเต พนฺธิตฺวา มูลกนฺเท คเหตฺวา ตสฺส ราชกุลโต อาคจฺฉนฺตสฺส มคฺคํ โอโลกยมานา นิสีทิตฺวา ตํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา สุรํ ปิวิตฺวา โลณสกฺขรํ มุเข ขิปิตฺวา มูลกนฺทํ ฑํสิตฺวา "วสฺสสตํ ชีว สามิ เสฏฺิปุตฺต, ตํ นิสฺสาย มยํ ขาทนปิวนสมตฺถา ภเวยฺยาม าติ อาหํสุ. โส เตสํ วจนํ สุตฺวา ปจฺฉโต อาคจฺฉนฺตํ จูฬุปฏฺากํ ปุจฺฉิ "กึ เอเต ปิวนฺตี ติ. "เอกํ ปานกํ สามี ติ. "มนาปชาติกํ เอตนฺ ติ. "สามิ อิมสฺมึ ชีวโลเก อิมินา สทิสํ ปาตพฺพยุตฺตกํ นาม นตฺถี ติ. โส "เอวํ สนฺเต มยาปิ ปาตุ วฏฺฏตี ติ โถกํ โถกํ อาหราเปตฺวา ปิวติ. อถ สฺส น จิรสฺเสว. เต ธุตฺตา ปิวนภาวํ ตฺวา ตํ ปริวารยึสุ. คจฺฉนฺเต กาเล ปริวาโร มหา อโหสิ. โส สเตนปิ สตทฺวเยนปิ สุรํ อาหราเปตฺวา ปิวนฺโต อนุกฺกเมน นิสินฺนฏฺานาทีสุ กหาปณราสึ เปตฺวา สุรํ ปิวนฺโต "อิมินา มาลา อาหรถ, อิมินา คนฺธํ, อยํ คีเต เฉโก, อยํ นจฺเจ, อยํ วาทิเต, อิมสฺส สหสฺสํ เทถ, อิมสฺส เทฺว สหสฺสานี ติ เอวํ วิกฺกีรนฺโต น จิรสฺเสว อตฺตโน สนฺตกํ อสีติโกฏิธนํ เขเปตฺวา, "ขีณํ เต สามิ ธนนฺ ติ วุตฺเต, "กึ ภริยาย เม สนฺตกํ นตฺถี ติ, "อตฺถิ สามี ติ, "เตนหิ ตํ อาหรถ าติ, ตํปิ ตเถว เขเปตฺวา อนุปุพฺเพน เขตฺตอารามุยฺยานโยคฺคาทิกํปิ อนฺตมโส ภาชนภณฺฑกํปิ อตฺถรณปาวุรณนิสีทนํปิ สพฺพํ อตฺตโน สนฺตกํ วิกฺกีณิตฺวา ขาทิ. อถ สฺส มหลฺลกกาเลเยว ปริหีนโภคสฺส อตฺตโน เคหํ วิกฺกีณิตฺวา คหิตเคหา นีหรึสุ. โส ภริยํ อาทาย ปรชนสฺส เคหภิตฺตึ นิสฺสาย วสนฺโต กปาลขณฺฑํ อาทาย ภิกฺขาย จริตฺวา ชนสฺส อุจฺฉิฏฺภตฺตํ ภุญฺชิตุ อารภิ. อถ นํ เอกทิวสํ อาสนสาลาย ทฺวาเร ตฺวา ทหรสามเณเรหิ ทียมานํ อุจฺฉิฏฺโภชนํ ปฏิคฺคณฺหนฺตํ ทิสฺวา สตฺถา สิตํ ปาตฺวากาสิ. อถ นํ อานนฺทตฺเถโร สิตการณํ ปุจฺฉิ. สตฺถา สิตการณํ กเถนฺโต "ปสฺส านนฺท อิมํ มหาธนเสฏฺิปุตฺตํ อิมสฺมึเยว นคเร เทฺวอสีติโกฏิธนํ เขเปตฺวา ภริยํ อาทาย ภิกฺขาย จรนฺตํ: สเจ หิ อยํ ปมวเย โภเค อเขเปตฺวา กมฺมนฺเต ปโยชิสฺส, อิมสฺมึเยว นคเร อคฺคเสฏฺี อภวิสฺส, สเจ ปน นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิสฺส, อรหตฺตํ ปาปุณิสฺส, ภริยาปิ สฺส อนาคามิผเล ปติฏฺหิสฺส; สเจ มชฺฌิมวเย โภเค อเขเปตฺวา กมฺมนฺเต ปโยชิสฺส, ทุติยเสฏฺี อภวิสฺส, นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชนฺโต อนาคามี อภวิสฺส, ภริยาปิ สฺส สกทาคามิผเล ปติฏฺหิสฺส; สเจ ปจฺฉิมวเย โภเค อเขเปตฺวา กมฺมนฺเต ปโยชิสฺส, ตติยเสฏฺี อภวิสฺส, นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชนฺโตปิ สกทาคามี อภวิสฺส, ภริยาปิ สฺส โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิสฺส: อิทานิ ปเน ส คิหิโภคาปิ ปริหีโน สามญฺโตปิ ปริหีโน; ปริหายิตฺวา จ ปน สุกฺขปลฺลเล โกญฺจสกุโณ วิย ชาโต ติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
	"อจริตฺวา พฺรหฺมจริยํ อลทฺธา โยพฺพเน ธนํ ชิณฺณโกญฺจา วฌายนฺติ ขีณมจฺเฉว ปลฺลเล. อจริตฺวา พฺรหฺมจริยํ อลทฺธา โยพฺพเน ธนํ เสนฺติ จาปาติขีณาว ปุราณานิ อนุตฺถุนนฺ ติ.
	ตตฺถ อจริตฺวาติ: พฺรหฺมจริยวาสํ อวสิตฺวา. โยพฺพเนติ:
อนุปฺปนฺเน วา โภเค อุปฺปาเทตุ อุปฺปนฺเน วา โภเค อนุรกฺขิตุ สมตฺถกาเล ธนํปิ อลภิตฺวา. ขีณมจฺเฉติ: ๑ เต เอวรูปา พาลา อุทกสฺส อภาวา ขีณมจฺเฉว ปลฺลเล ปริกฺขีณปตฺตา ชิณฺณโกญฺจา วิย อวชฺฌายนฺติ. อิทํ วุตฺตํ โหติ "ปลฺลเล อุทกสฺส อภาโว วิย หิ อิเมสํ วสนฏฺานสฺส อภาโว, มจฺฉานํ ขีณภาโว วิย อิเมสํ โภคานํ อภาโว, ขีณปตฺตานํ โกญฺจานํ อุปฺปติตฺวา คมนาภาโว วิย อิเมสํ อิทาเนว ชลปถถลปถาทีหิ โภเค สณฺเปตุ อสมตฺถภาโว; ตสฺมา เอเต ขีณปตฺตา โกญฺจา วิย เอตฺเถว นิปชฺชิตฺวา อวชฺฌายนฺตี ติ. จาปาติขีณาวาติ: จาปโต อติขีณา จาปวินิมุตฺตา ติ อตฺโถ. อิทํ วุตฺตํ โหติ "ยถา จาปวินิมุตฺตา สรา ยถาเวคํ คนฺตฺวา ปติตา, คเหตฺวา อุกฺขิปนฺเต อสติ, ตตฺเถว อุปจิกานํ ภตฺตํ โหนฺติ; เอวํ อิเมปิ ตโย วเย อติกฺกนฺตา อิทานิ อตฺตานํ อุทฺธริตุ อสมตฺถตาย มรณํ อุปคมิสฺสนฺติ; เตน วุตฺตํ "เสนฺติ จาปาติขีณาวาติ. ปุราณานิ อนุตฺถุนนฺติ: อิติ อมฺเหหิ ขาทิตํ, อิติ ปีตนฺ ติ ปุพฺเพ กตานิ ขาทิตปีตนจฺจคีตวาทิตาทีนิ อนุตฺถุนนฺตา [๒] อนุโสจนฺตา เสนฺตี ติ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
มหาธนเสฏฺิปุตฺตวตฺถุ. ชราวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา. เอกาทสโม วคฺโค.
************
๑. ขีณมจฺเฉ วาติ ยุตฺตตรํ. . ว. ๒. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร. `โสจนฺตาติ อตฺถิ.