ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๑๐. ปิโลติกตฺเถรวตฺถุ. (๑๑๖)

	"หิรินิเสโธ ปุริโสติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต ปิโลติกตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ.

	เอกสฺมึ หิ ทิวเส อานนฺทตฺเถโร เอกํ ปิโลติกขณฺฑนิวตฺถํ
กปาลํ อาทาย ภิกฺขาย จรนฺตํ ทารกํ ทิสฺวา "กินฺเต เอวํ วิจริตฺวา ชีวิตโต ปพฺพชฺชา น อุตฺตรา ติ วตฺวา, "ภนฺเต โก มํ ปพฺพาเชสฺสตี ติ วุตฺเต, "อหํ ปพฺพาเชสฺสามี ติ ตํ อาทาย วิหารํ คนฺตฺวา สหตฺถา นหาเปตฺวา กมฺมฏฺานํ ทตฺวา ปพฺพาเชสิ.เตน ปน นิวตฺถปิโลติกขณฺฑํ ปสาเรตฺวา โอโลเกนฺโต ปริสฺสาวนกรณมตฺตมฺปิ คยฺหุปคํ กญฺจิ ปเทสํ อทิสฺวา กปาเลน สทฺธึ เอกิสฺสา รุกฺขสาขาย เปสิ. โส ปพฺพชิตฺวา ลทฺธูปสมฺปโท พุทฺธานํ อุปฺปนฺนลาภสกฺการํ ปริภุญฺชมาโน มหคฺฆานิ จีวรานิ อจฺฉาเทตฺวา วิจรนฺโต ถูลสรีโร หุตฺวา อุกฺกณฺิตฺวา "กึ เม ชนสฺส สทฺธาเทยฺยํ นิวาเสตฺวา วิจรเณน, อตฺตโน ปิโลติกเมว นิวาเสสฺสามี ติ ตํ านํ คนฺตฺวา ปิโลติกํ คเหตฺวา "อหิริก นิลฺลชฺช เอวรูปานํ วตฺถานํ อจฺฉาทนฏฺานํ ปหาย อิมํ ปิโลติกขณฺฑํ นิวาเสตฺวา กปาลหตฺโถ ภิกฺขาย จริตุ อิจฺฉสี ติ ตํ อารมฺมณํ กตฺวา อตฺตนาว อตฺตานํ โอวทิ. โอวทนฺตสฺเสว ปน สฺส จิตฺตํ ปสีทิ. โส ตํ ปิโลติกํ ตตฺเถว ปฏิสาเมตฺวา นิวตฺติตฺวา วิหารเมว คโต. โส กติปาหจฺจเยน ปุน อุกฺกณฺิตฺวา ตเถว วตฺวา นิวตฺติ, ปุนปิ ตเถว าติ. ตํ เอวํ อปราปรํ วิจรนฺตํ ทิสฺวา ภิกฺขู "กหํ อาวุโส คจฺฉสี ติ ปุจฺฉนฺติ. โส "อาจริยสฺส สนฺติกํ คจฺฉาม าวุโส ติ วตฺวา เอเตเนว นีหาเรน อตฺตโน ปิโลติกขณฺฑเมว อารมฺมณํ กตฺวา อตฺตานํ นิเสเธตฺวา กติปาเหเนว อรหตฺตํ ปาปุณิ. ภิกฺขู อาหํสุ "กึ อาวุโส น อิทานิ อาจริยสฺส สนฺติกํ คจฺฉสิ, นนุ อยํ ตว วิจรณมคฺโค ติ. "อาวุโส อาจริเยน สทฺธึ สํสคฺเค สติ คโต มฺหิ, อิทานิ ปน เม ฉินฺโน ๑ สํสคฺโค, เตน สฺส สนฺติกํ น คจฺฉามี ติ. ภิกฺขู ตถาคตสฺส อาโรเจสุ "ภนฺเต ปิโลติกตฺเถโร อญฺํ พฺยากโรตี ติ. "กิม าห ภิกฺขเว ติ. "อิทนฺนาม ภนฺเต ติ. ตํ สุตฺวา สตฺถา "อาม ภิกฺขเว, มม ปุตฺโต, สํสคฺเค สติ, อาจริยสฺส สนฺติกํ คโต, อิทานิ ปน สฺส สํสคฺโค ฉินฺโน, อตฺตนาว อตฺตานํ นิเสเธตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต ติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ

	"หิรินิเสโธ ปุริโส โกจิ โลกสฺมิ วิชฺชติ, โย นิทฺทํ อปโพเธติ อสฺโส ภทฺโร กสามิว;
	อสฺโส ยถา ภทฺโร กสานิวิฏฺโ อาตาปิโน สํเวคิโน ภวาถ; สทฺธาย สีเลน จ วีริเยน จ สมาธินา ธมฺมวินิจฺฉเยน จ สมฺปนฺนวิชฺชาจรณา ปฏิสฺสตา ปหสฺสถ ทุกฺขมิ ทํ อนปฺปกนฺ ติ.

	ตตฺถ "อนฺโต ๒ อุปฺปนฺนํ อกุสลวิตกฺกํ หิริยา นิเสเธตี ติ
หิรินิเสโธ. โกจิ โลกสฺมินฺติ: เอวรูโป ปุคฺคโล ๓ ทุลฺลโภ โกจิเทว โลกสฺมึ วิชฺชติ. โย นิทฺทนฺติ: โย อปฺปมตฺโต สมณธมฺมํ กโรนฺโต อตฺตโน อุปฺปนฺนํ นิทฺทํ อปหรนฺโต พุชฺฌตี ติ อปโพเธติ. กสามิวาติ: ยถา ภทฺโร อสฺโส อตฺตนิ ปตมานํ กสํ อปหรติ อตฺตนิ ปติตุ น เทติ; โย เอวํ นิทฺทํ อปโพเธติ, โส ทุลฺลโภ ติ อตฺโถ.

	ทุติยคาถาย อยํ สงฺเขปตฺโถ "ภิกฺขเว ยถา ภทฺโร อสฺโส
ปมาทม าคมฺม กสาย นิวิฏฺโ `อหมฺปิ นาม กสาย ปหโต ติ อปรภาเค อาตปฺปํ กโรติ; เอวํ ตุมฺเหปิ อาตาปิโน สํเวคิโน ภวถ; เอวํภูตา โลกิยโลกุตฺตราย ทุวิธาย สทฺธาย จ จตุปาริสุทฺธิสีเลน จ กายิกเจตสิกวิริเยน จ อฏฺสมาปตฺติสมาธินา จ การณาการณ- ชานนลกฺขเณน จ ธมฺมวินิจฺฉเยน สมนฺนาคตา หุตฺวา ติสฺสนฺนํ วา อฏฺนฺนํ วา วิชฺชานํ ปญฺจทสนฺนญฺจ จรณานํ สมฺปตฺติยา สมฺปนฺน- วิชฺชาจรณา อุปฏฺิตสฺสติตาย ปฏิสฺสตา หุตฺวา อิทํ อนปฺปกํ วฏฺฏทุกฺขํ ปชหิสฺสถ าติ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
ปิโลติกตฺเถรวตฺถุ.
***********
๑. สี. ยุ. ปจฺฉินฺโน. ๒. สี. ยุ. อตฺตโน. ๓. สี. ยุ. "ปุคฺคโลติ นตฺถิ.