ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๖. มหลฺลกตฺเถรวตฺถุ. (๒๐๘)

	"วนํ ฉินฺทถาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
สมฺพหุเล มหลฺลเก ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ.

	เต กิร คิหิกาเล สาวตฺถิยํ กุฏุมฺพิกา อฑฺฒา มหทฺธนา
อญฺมญฺํ สหายกา เอกโต ปุญฺานิ กโรนฺตา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา "มยํ มหลฺลกา, กึ โน ฆราวาเสนาติ สตฺถารํ ปพฺพชฺชํ ยาจิตฺวา ปพฺพชึสุ, มหลฺลกภาเวน ปน ธมฺมํ ปริยาปุณิตุ อสกฺโกนฺตา วิหารปริยนฺเต ปณฺณสาลํ กาเรตฺวา เอกโต วสึสุ, ปิณฺฑาย จรนฺตาปิ เยภุยฺเยน ปุตฺตทารสฺเสว เคหํ คนฺตฺวา ภุญฺชึสุ. เตสุ เอกสฺส ปุราณทุติยิกา มธุรปาณิกา นาม. สา เตสํ สพฺเพสํปิ อุปการิกา อโหสิ; ตสฺมา สพฺเพปิ อตฺตนา ลทฺธํ อาหารํ คเหตฺวา ตสฺสาเอว เคเห นิสีทิตฺวา ภุญฺชนฺติ. สาปิ เนสํ ยถาสนฺนิหิตํ สูปพฺยญฺชนํ เทติ. สา อญฺตเรน อาพาเธน ผุฏฺา กาลม กาสิ. อถ เต มหลฺลกตฺเถรา สหายกตฺเถรสฺส ปณฺณสาลายํ สนฺนิปติตฺวา อญฺมญฺํ คีวาสุ คเหตฺวา "มธุรหตฺถรสา อุปาสิกา กาลกตา ติ วิลปนฺตา โรทึสุ, ภิกฺขูหิ จ สมนฺตโต อุปธาวิตฺวา "กิมิ ทํ อาวุโส ติ ปุฏฺา "ภนฺเต สหายสฺส โน ปุราณทุติยิกา กาลกตา, สา อมฺหากํ อติวิย อุปการิกา, อิทานิ กุโต ตถารูปํ ลภิสฺสาม, อิมินา การเณน โรทาม าติ อาหํสุ. ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺาเปสุ. สตฺถา อาคนฺตฺวา "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา ติ ปุจฺฉิตฺวา, "อิมาย นาม าติ วุตฺเต, "น ภิกฺขเว อิทาเนว, ปุพฺเพเป เต, ตสฺสา กากโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา สมุทฺทตีเร จรมานาย สมุทฺทอูมิยา สมุทฺทํ ปเวเสตฺวา มาริตาย, กากา หุตฺวา โรทิตฺวา ปริเทวิตฺวา, `ตํ นีหริสฺสาม าติ มุขตุณฺฑเกหิ มหาสมุทฺทํ อุสฺสิญฺจนฺตา กิลมึสู ติ วตฺวา อตีตํ อาหริตฺวา
	"อปิ นุ หนุกา สนฺตา, มุขญฺ จ ปริสุสฺสติ, โอรมาม น ปาเรม, ปูรเตว มโหทธี ติ
อิมํ กากชาตกํ ๑ วิตฺถาเรตฺวา เต ภิกฺขู อามนฺเตตฺวา "ภิกฺขเว ราคโทสโมหวนํ นิสฺสาย ตุมฺเหหิ อิทํ ทุกฺขํ ปตฺตํ, ตํ วนํ ฉินฺทิตุ วฏฺฏติ, เอวํ นิทฺทุกฺขา ภวิสฺสถ าติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
	"วนํ ฉินฺทถ มา รุกฺขํ, วนโต ชายเต ภยํ, เฉตฺวา วนํ วนฏฺญฺ จ นิพฺพนา โหถ ภิกฺขโว; ยาวญฺ หิ วนฏฺโ น ฉิชฺชติ อณุมตฺโตปิ นรสฺส นาริสุ ปฏิพทฺธมโนว ตาว โส วจฺโฉ ขีรปโก ว มาตรี ติ.
	ตตฺถ "มา รุกฺขนฺติ: สตฺถารา หิ "วนํ ฉินฺทถ าติ วุตฺเต,
เตสํ อจิรปฺปพฺพชิตานํ "สตฺถา อมฺเห วาสีอาทีนิ คเหตฺวา วนํ ฉินฺทาเปตี ติ รุกฺขํ ฉินฺทิตุกามตาจิตฺตํ ๒ อุปฺปชฺชติ; อถ เน "มยา ราคาทิกิเลสวนํ สนฺธาเย ตํ วุตฺตํ, น รุกฺเข ติ ปฏิเสเธนฺโต "มา รุกฺขนฺ ติ อาห. วนโตติ: ยถา ปกติวนโต สีหาทิภยํ ชายติ; เอวํ ชาติอาทิภยํปิ กิเลสวนโต ชายตี ติ อตฺโถ. วนํ วนฏฺญฺจาติ เอตฺถ มหนฺตา รุกฺขา วนํ นาม, ขุทฺทกา ตสฺมึ วเน ิตา วนฏฺา นาม; ปุพฺพุปฺปตฺติกา รุกฺขา วา วนํ นาม, อปราปรุปฺปตฺติกา วนฏฺา นาม; เอวเมว มหนฺตมหนฺตา ภวกฑฺฒนกา กิเลสา วนํ นาม, ปวตฺติยํ วิปากทายกา วนฏฺา นาม; ปุพฺพุปฺปตฺติกา วา วนํ นาม, อปราปรุปฺปตฺติกา วนฏฺา นาม. ตํ ปน อุภยํปิ จตุตฺถมคฺคาเณน ฉินฺทิตพฺพํ, เตน าห "เฉตฺวา วนํ วนฏฺญฺจาติ. นิพฺพนา โหถาติ: นิกฺกิเลสา โหถ. ยาวญฺหิ วนฏฺโติ: ยาว เอส อณุมตฺโตปิ กิเลสวนฏฺโ นรสฺส นารีสุ น ฉิชฺชติ; ตาว โส ขีรปโก วจฺโฉ มาตริ วิย ปฏิพทฺธมโน ลคฺคจิตฺโต ว โหตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน เต มหลฺลกตฺเถรา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหึสุ.
สมฺปตฺตานํปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสี ติ.
มหลฺลกตฺเถรวตฺถุ.
************
๑. กากชาตกํ. ขุ. ชา. เอก. ๒๗/๔๒. ตทฏฺกถา. ๒/๓๙๓. ๒. ม. สี. ยุ. "จิตฺตนฺติ นตฺถิ.