ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๑๐. เมณฺฑกเสฏฺิวตฺถุ. (๑๙๐)

	"สุทสฺสํ วชฺชมญฺเสนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา ภทฺทิยํ
นิสฺสาย ชาติยาวเน วิหรนฺโต เมณฺฑกเสฏฺึ อารพฺภ กเถสิ.

สตฺถา กิร องฺคุตฺตราปเถสุ ๑ จาริกํ จรนฺโต "เมณฺฑกเสฏฺิโน จ ภริยาย จ สฺส จนฺทปทุมาย ปุตฺตสฺส จ ธนญฺชยเสฏฺิโน สุณิสาย จ สุมนเทวิยา นตฺตาย จ วิสาขาย ทาสสฺส จ ปุณฺณสฺส าติ อิเมสํ โสตาปตฺติผลูปนิสฺสยํ ทิสฺวา ภทฺทิยนครํ คนฺตฺวา ชาติยาวเน วิหาสิ. เมณฺฑกเสฏฺี สตฺถุ อาคมนํ อสฺโสสิ. "กสฺมา ปเน ส เมณฺฑกเสฏฺี นาม ชาโตติ. ตสฺส กิร ปจฺฉิมเคเห อฏฺกรีสมตฺเต าเน หตฺถิอสฺสอุสภปฺปมาณา สุวณฺณเมณฺฑกา ปวึ ภินฺทิตฺวา ปิฏฺิยา ปิฏฺึ ปหรมานา อุฏฺหึสุ. เตสํ มุเขสุ ปญฺจวณฺณานํ สุตฺตานํ เคณฺฑุกา ปกฺขิตฺตา โหนฺติ. สปฺปิเตลมธุผาณิตาทีหิ วา วตฺถจฺฉาทนหิรญฺสุวณฺณาทีหิ วา อตฺเถ สติ เตสํ มุขโต เคณฺฑุกํ อปเนนฺติ. เอกสฺสาปิ เมณฺฑกสฺส มุขโต ชมฺพุทีปวาสีนํ ปโหนกํ สปฺปิเตลมธุผาณิตวตฺถจฺฉาทนหิรญฺสุวณฺณํ นิกฺขมิ. ตโต ปฏฺาย "เมณฺฑกเสฏฺี ติ ปญฺายติ.
	* "กึ ปนสฺส ปุพฺพกมฺมนฺ ติ. * วิปสฺสิพุทฺธกาเล กิร เอส
อวโรชสฺส นาม กุฏุมฺพิกสฺส ภาคิเนยฺโย มาตุเลน สมานนาโม อวโรโช นาม อโหสิ. อถ สฺส มาตุโล สตฺถุ คนฺธกุฏึ กาตุ อารภิ. โส ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา "มาตุล อุโภปิ สเหว กโรม าติ วตฺวา "อหํ อญฺเหิ สทฺธึ อสาธารณํ เอกโกว กริสฺสามี ติ เตน ปฏิกฺขิตฺตกาเล "อิมสฺมึ าเน คนฺธกุฏิยา กตาย อิมสฺมึ นาม ๒ าเน กุญฺชรสาลํ นาม ลทฺธุ วฏฺฏตี ติ จินฺเตตฺวา อรญฺโต ทพฺพสมฺภาเร อาหราเปตฺวา "เอกํ ถมฺภํ สุวณฺณขจิตํ เอกํ รชตขจิตํ เอกํ มณิขจิตนฺ ติ เอวํ ถมฺเภ ๓ ตุลาสงฺฆาฏทฺวารกวาฏวาตปาน- โคปานสิจฺฉทนิฏฺกา สพฺพาปิ สุวณฺณาทิขจิตาว กาเรตฺวา คนฺธกุฏิยา สมฺมุขฏฺาเน ตถาคตสฺส สตฺตรตนมยํ กุญฺชรสาลํ กาเรสิ. ตสฺสา อุปริ ฆนรตฺตสุวณฺณผลิกปวาฬมยา ติสฺโส สิขรถูปิโย อเหสุ. กุญฺชรสาลาย มชฺฌฏฺาเน รตนมณฺฑปํ กาเรสิ, ธมฺมาสนํ ปติฏฺาเปสิ. ตสฺส ฆนรตฺตสุณฺณมยา ปาทา อเหสุ, ตถา จตสฺโส อฏนิโย, จตฺตาโร ปน สุวณฺณเมณฺฑเก กาเรตฺวา อาสนสฺส จตุนฺนํ ปาทานํ เหฏฺา เปสิ, เทฺว เมณฺฑเก กาเรตฺวา ปาทปีกาย เหฏฺา เปสิ, ฉ สุวณฺณเมณฺฑเก กาเรตฺวา มณฺฑปํ ปริกฺขิปนฺโต เปสิ; ธมฺมาสนํ ปมํ สุตฺตมเยหิ รชฺชุเกหิ วายาเปตฺวา มชฺเฌ สุวณฺณสุตฺตมเยหิ อุปริ มุตฺตามเยหิ ๔ วายาเปสิ; ตสฺส จนฺทนมโย อปสฺสโย อโหสิ. เอวํ กุญฺชรสาลํ นิฏฺาเปตฺวา สาลมหํ กโรนฺโต อฏฺสฏฺิภิกฺขุสตสหสฺเสหิ สทฺธึ สตฺถารํ นิมนฺเตตฺวา จตฺตาโร มาเส ทานํ อทาสิ. โอสานทิวเส ติจีวรํ อทาสิ. ตตฺถ สงฺฆนวกสฺส สหสฺสคฺฆนิกํ ปาปุณิ.
	เอวํ วิปสฺสิพุทฺธกาเล ปุญฺกมฺมํ กตฺวา ตโต จุโต เทเวสุ จ
มนุสฺเสสุ จ สํสรนฺโต อิมสฺมึ ภทฺทกปฺเป พาราณสิยํ มหาโภเค เสฏฺิกุเล นิพฺพตฺติตฺวา พาราณสีเสฏฺี นาม อโหสิ. เอกทิวสํ ราชุปฏฺานํ คจฺฉนฺโต ปุโรหิตํ ทิสฺวา "กึ อาจริย นกฺขตฺตมุหุตฺตํ อุปธาเรถ าติ อาห. "อาม อุปธาเรมิ, กึ อญฺํ อมฺหากํ กมฺมนฺ ติ. "เตนหิ กีทิสํ ชนปทจาริตฺตนฺ ติ. "เอกํ ภยํ ภวิสฺสตี ติ. "กึ ภยํ นาม าติ. "ฉาตกภยํ เสฏฺี ติ. "กทา ภวิสฺสตี ติ. "อิโต ติณฺณํ สํวจฺฉรานํ อจฺจเยนาติ. ตํ สุตฺวา เสฏฺี พหุ กสิกมฺมํ กาเรตฺวา เคเห วิชฺชมานธเนนาปิ ธญฺเมว คเหตฺวา อฑฺฒเตรสานิ โกฏฺสตานิ กาเรตฺวา สพฺพโกฏฺเ วิหีนํ ปูเรสิ. โกฏฺเสุ อปฺปโหนฺเตสุ, จาฏิอาทีนิ ปูเรตฺวา อวเสสํ ภูมิยํ อาวาฏํ ๕ กตฺวา นิขนิ. นิธานาวเสสํ มตฺติกาย สทฺธึ มทฺทิตฺวา ภิตฺติโย ลิมฺปาเปสิ. โส อปเรน สมเยน, ฉาตกภเย สมฺปตฺเต, ยถานิกฺขิตฺตํ ธญฺํ ปริภุญฺชนฺโต, โกฏฺเสุ จ จาฏิอาทีสุ จ นิกฺขิตฺตธญฺเ ปริกฺขีเณ, ปริชเน ปกฺโกสาเปตฺวา อาห "คจฺฉถ ตาตา, ปพฺพตํ ปวิสิตฺวา ชีวนฺตา สุภิกฺขกาเล มม สนฺติกํ อาคนฺตุกามา อาคจฺฉถ, โน เจ, ๖ ตตฺเถว ชีวถ าติ. เต ตถา อกํสุ. ตสฺส ปน สนฺติเก เวยฺยาวจฺจกโร เอโก ปุณฺโณ นาม ทาโส โอหียิ. "เตน สทฺธึ เสฏฺี เสฏฺิชายา เสฏฺิปุตฺโต เสฏฺิสุณิสา ติ ปญฺเจว ชนา อเหสุ. เต, ภูมิยํ อาวาเฏสุ นิหิตธญฺเปิ ปริกฺขีเณ, ภิตฺติมตฺติกํ ปาเตตฺวา เตเมตฺวา ตโต ลทฺธธญฺเน ยาปยึสุ. อถ สฺส ชายา, ฉาตเก อวตฺถรนฺเต, มตฺติกาย ขียมานาย, ภิตฺติปเทเสสุ ๗ อวสิฏฺมตฺติกํ ปาเตตฺวา เตเมตฺวา อฑฺฒาฬฺหกมตฺเต วีหี ลภิตฺวา โกฏฺเฏตฺวา เอกํ ตณฺฑุลนาฬึ คเหตฺวา "ฉาตกกาเล พหู โจรา โหนฺตี ติ โจรภเยน เอกสฺมึ กุเฏ ปกฺขิปิตฺวา ปิทหิตฺวา ภูมิยํ นิกฺขนิตฺวา เปสิ. อถ นํ เสฏฺี ราชุปฏฺานโต อาคนฺตฺวา อาห "ภทฺเท ฉาโต มฺหิ, อตฺถิ กิญฺจี ติ. สา วิชฺชมานํ "นตฺถี ติ อวตฺวา "สามิ เอกา ตณฺฑุลนาฬี อตฺถี ติ อาห. "กหํ สา ติ. "โจรภเยน เม นิขนิตฺวา ปิตา ติ. "เตนหิ นํ อุทฺธริตฺวา กิญฺจิ ปจาหี ติ. "สเจ ยาคุ ปจิสฺสามิ, เทฺว วาเร ภวิสฺสติ: สเจ ภตฺตํ ปจิสฺสามิ, เอกวารเมว ภวิสฺสติ; กึ ปจามิ สามี ติ. "อมฺหากํ อญฺโ ปจฺจโย นตฺถิ, ภตฺตํ ภุญฺชิตฺวาว มริสฺสาม, ภตฺตเมว ปจาหี ติ. สา ภตฺตํ ปจิตฺวา ปญฺจ โกฏฺาเส กตฺวา เสฏฺิโน ภตฺตโกฏฺาสํ วฑฺเฒตฺวา ปุรโต เปสิ. ตสฺมึ ขเณ คนฺธมาทน- ปพฺพเต เอโก ปจฺเจกพุทฺโธ สมาปตฺติโต วุฏฺหิ. อนฺโตสมาปตฺติยํ กิร สมาปตฺติผเลน ชิฆจฺฉา น พาธติ, สมาปตฺติวุฏฺิตานํ ปน พลวตี หุตฺวา อุทรปฏลํ ฑหนฺตี วิย อุปฺปชฺชติ; ตสฺมา เต ลภนฏฺานํ โอโลเกตฺวา คจฺฉนฺติ. ตํ ทิวสญฺ จ เตสํ ทานํ ทตฺวา เสนาปติฏฺานาทีสุ อญฺตรํ สมฺปตฺตึ ลภนฺติ; ตสฺมา โสปิ ทิพฺเพน จกฺขุนา โอโลเกนฺโต "สกลชมฺพุทีเป ฉาตกภยํ อุปฺปนฺนํ, เสฏฺิเคเห จ ปญฺจนฺนํ ชนานํ นาฬิโกทโนว ปกฺโก; สทฺธา นุ โข เอเต สกฺขิสฺสนฺติ วา มม สงฺคหํ กาตุนฺ ติ เตสํ สทฺธภาวญฺ จ สงฺคหํ กาตุ สมตฺถภาวญฺ จ ทิสฺวา ปตฺตจีวรม าทาย คนฺตฺวา เสฏฺิสฺส ปุรโต ทฺวาเร ิตเมว อตฺตานํ ทสฺเสสิ. โส ตํ ทิสฺวาว ปสนฺนจิตฺโต "ปุพฺเพปิ มยา ทานสฺส อทินฺนตฺตา เอวรูปํ ฉาตกํ ทิฏฺํ, อิทํ โข ปน ภตฺตํ มํ เอกทิวสญฺเว รกฺเขยฺย, อยฺยสฺส ปน ทินฺนํ อเนกาสุ กปฺปโกฏีสุ มม ๘ หิตาวหํ ภวิสฺสตี ติ ตํ ภตฺตปาตึ อปเนตฺวา ปจฺเจกพุทฺธํ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺจปติฏฺิเตน วนฺทิตฺวา เคหํ ปเวเสตฺวา อาสเน นิสินฺนสฺส ปาเท โธวิตฺวา สุวณฺณปีเ เปตฺวา ตํ ภตฺตปาตึ อาทาย ปจฺเจกพุทฺธสฺส ปตฺเต โอกิริ. อุปฑฺฒาวเสเส ภตฺเต [๙] ปจฺเจกพุทฺโธ หตฺเถน ปตฺตํ ปิทหิ. อถ นํ "ภนฺเต เอกาย ตณฺฑุลนาฬิยา ปญฺจนฺนํ ชนานํ ปกฺกโอทนสฺส อยํ เอโก โกฏฺาโส, อิมํ ทฺวิธา กาตุ น สกฺกา, มา มยฺหํ อิธ โลเก สงฺคหํ กโรถ, นิรวเสสํ ทาตุกาโม มฺหี ติ วตฺวา สพฺพํ ภตฺตม ทาสิ, ทตฺวา จ ปน ปตฺถนํ เปสิ "มา ภนฺเต ปุน นิพฺพตฺตฏฺาเน เอวรูปํ ฉาตกภยํ อทฺทสํ, อิโต ปฏฺาย สกลชมฺพุทีปวาสีนํ วีชภตฺตํ ทาตุ สมตฺโถ ภเวยฺยํ, สหตฺเถน กมฺมํ กตฺวา ชีวิตํ น กปฺเปยฺยํ, อฑฺฒเตรสโกฏฺสตานิ โสธาเปตฺวา สีสํ นหายิตฺวา เตสํ ทฺวาเร นิสีทิตฺวา อุทฺธํ โอโลกิตกฺขเณเยว เม รตฺตสาลิธารา ปติตฺวา สพฺพโกฏฺเ ปูเรยฺยุ, นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺาเน จ เม อยเมว ภริยา, อยเมว ปุตฺโต, อยเมว สุณิสา, อยเมว ทาโส โหตูติ. ภริยาปิ สฺส "มม สามิเก ชิฆจฺฉาย ปีฬิยมาเน, น สกฺกา มยา ภุญฺชิตุนฺ ติ จินฺเตตฺวา อตฺตโน โกฏฺาสํ ปจฺเจกพุทฺธสฺส ทตฺวา ปตฺถนํ เปสิ "ภนฺเต อิโต ปฏฺาย นิพฺพตฺตฏฺาเน เอวรูปํ ฉาตกภยํ น ปสฺเสยฺยํ, ภตฺตถาลิกํ ๑๐ ปุรโต กตฺวา สกลชมฺพุทีปวาสีนํ ภตฺตํ เทนฺติยาปิ จ เม, ยาว น อุฏฺหามิ; ตาว คหิตคฺคหิตฏฺานํ ปูริตเมว โหตุ, อยเมว สามิโก, อยเมว ปุตฺโต, อยเมว สุณิสา, อยเมว ทาโส โหตู ติ. ปุตฺโตปิ สฺส อตฺตโน โกฏฺาสํ ปจฺเจกพุทฺธสฺส ทตฺวา ปตฺถนํ เปสิ "อิโต ปฏฺาย เอวรูปํ ฉาตกภยํ น ปสฺเสยฺยํ, เอกญฺ จ เม สหสฺสตฺถวิกํ คเหตฺวา สกลชมฺพุทีปวาสีนํ กหาปณํ เทนฺตสฺสาปิ, อยํ ถวิกา ปริปุณฺณา ว โหตุ, อิเมเยว เม มาตาปิตโร โหนฺตุ, อยํ ภริยา, อยํ ทาโสติ. สุณิสาปิ สฺส อตฺตโน โกฏฺาสํ ปจฺเจกพุทฺธสฺส ทตฺวา ปตฺถนํ เปสิ "อิโต ปฏฺาย เอวรูปํ ฉาตกภยํ น ปสฺเสยฺยํ, เอกญฺ จ เม ธญฺปิฏกํ ปุรโต เปตฺวา สกลชมฺพุทีปวาสีนํ วีชภตฺตํ เทนฺติยาปิ, ขีณภาโว มา ปญฺายิตฺถ, อิเมเยว สสฺสุสสฺสุรา โหนฺตุ, อยเมว สามิโก, อยเมว ทาโส ติ. ทาโสปิ สฺส อตฺตโน โกฏฺาสํ ปจฺเจกพุทฺธสฺส ทตฺวา ปตฺถนํ เปสิ "อิโต ปฏฺาย เอวรูปํ ฉาตกภยํ น ปสฺเสยฺยํ, สพฺเพ อิเม สามิกา โหนฺตุ, กสนฺตสฺส จ เม, `อิโต ติสฺโส เอโต ติสฺโส มชฺเฌ เอกา ติ ทารุอมฺพณมตฺตา สตฺต สิตาโย คจฺฉนฺตู ติ. โส ตํ ทิวสํ เสนาปติฏฺานํ ปฏฺเตฺวา ลทฺธุ สมตฺโถว, สามิเกสุ ปน สิเนเหน "อิเมเยว เม สามิกา โหนฺตู ติ ปตฺถนํ เปสิ. ปจฺเจกพุทฺโธ สพฺเพสํปิ วจนาวสาเน "เอวํ โหตู ติ วตฺวา ปจฺเจกพุทฺธคาถาหิ อนุโมทนํ กตฺวา "มยา อิเมสํ จิตฺตํ ปสาเทตุ วฏฺฏตี ติ จินฺเตตฺวา "ยาว คนฺธมาทนปพฺพตา อิเม ชนา มํ ปสฺสนฺตู ติ อธิฏฺหิตฺวา ปกฺกามิ. เตปิ โอโลเกนฺตาว อฏฺํสุ. โส คนฺตฺวา ตํ ภตฺตํ ปญฺจหิ ปจฺเจกพุทฺธสเตหิ สทฺธึ สํวิภชิ. ตํ ตสฺสานุภาเวน สพฺเพสํ ปโหสิ. เตปิ โอโลเกนฺตาว อฏฺํสุ. อติกฺกนฺเต ปน มชฺฌนฺติเก, เสฏฺิภริยา อุกฺขลึ โธวิตฺวา ปิทหิตฺวา เปสิ. เสฏฺีปิ ชิฆจฺฉาย ปีฬิโต นิปชฺชิตฺวา นิทฺทํ โอกฺกมิ. โส สายณฺหสมเย ปพุชฺฌิตฺวา ภริยํ อาห "ภทฺเท อติวิย ฉาโต มฺหิ, อตฺถิ นุ โข อุกฺขลิยา ตเล ฌามกสิตฺถานี ติ. สา โธวิตฺวา อุกฺขลิยา ปิตภาวํ ชานนฺตีปิ "นตฺถี ติ อวตฺวา "อุกฺขลึ วิวริตฺวา อาจิกฺขิสฺสามี ติ อุฏฺาย อุกฺขลิยา มูลํ คนฺตฺวา อุกฺขลึ วิวริ. ตาวเทว สุมนมกุลสทิสวณฺณสฺส ภตฺตสฺส ปูรา อุกฺขลิ ปิธานํ อุกฺขิปิตฺวา อฏฺาสิ. สา ตํ ทิสฺวา ปีติยา ผุฏฺสรีรา เสฏฺึ อาห "อุฏฺเหิ สามิ, อหํ อุกฺขลึ โธวิตฺวา ปิทหึ, สา ปเน สา สุมนมกุลสทิสวณฺณสฺส ภตฺตสฺส ปูรา, ปุญฺานิ นาม กตฺตพฺพรูปานิ, ทานํ นาม ทาตพฺพยุตฺตกํ; อุฏฺเหิ สามิ, ภุญฺชสฺสู ติ. สา ทฺวินฺนํ ปิตาปุตฺตานํ ภตฺตํ อทาสิ. เตสุ ภุญฺชิตฺวา อุฏฺิเตสุ สุณิสาย สทฺธึ นิสีทิตฺวา ภุญฺชิตฺวา ปุณฺณสฺส ภตฺตํ อทาสิ. คหิตคฺคหิตฏฺานํ น ขียติ. กฏจฺฉุนา สกึ คหิตฏฺานเมว ปญฺายติ. ตํ ทิวสเมว โกฏฺาทโย ปุพฺเพ ปูริตนิยาเมเนว ปุน ปูรึสุ. "เสฏฺิสฺส เคเห ภตฺตํ อุปฺปนฺนํ, วีชภตฺเตหิ อตฺถิกา อาคนฺตฺวา คณฺหนฺตู ติ นคเร โฆสนํ กาเรสิ. มนุสฺสา ตสฺส เคหโต วีชภตฺตํ คณฺหึสุ. สกลชมฺพุทีปวาสิโนปิ ตํ นิสฺสาย ชีวิตํ ลภึสุเยว.
	โส ตโต จุโต เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท ภทฺทิยนคเร เสฏฺิกุเล นิพฺพตฺติ. ภริยาปิ สฺส มหาโภคกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺตา ตสฺเสว เคหํ อคมาสิ. ตสฺส ปุพฺพกมฺมํ นิสฺสาย ปจฺฉาเคเห วุตฺตปฺปการา เมณฺฑกา อุฏฺหึสุ. ปุตฺโตปิ เนสํ ปุตฺโตว, สุณิสา สุณิสาว, ทาโส ทาโสว อโหสิ. อเถกทิวสํ เสฏฺี อตฺตโน ปุญฺํ วีมํสิตุกาโม อฑฺฒเตรสานิ โกฏฺสตานิ ๑๑ โสธาเปตฺวา สีสํ นหาโต ทฺวาเร นิสีทิตฺวา อุทฺธํ อุลฺโลเกสิ. สพฺพานิปิ วุตฺตปฺปการานํ รตฺตสาลีนํ ปูรึสุ. โส เสสานํปิ ปุญฺานิ วีมํสิตุกาโม ภริยญฺ จ ปุตฺตาทโย จ "ตุมฺหากํปิ ปุญฺานิ วีมํสถ าติ อาห. อถ สฺส ภริยา สพฺพาลงฺกาเรหิ ๑๒ อลงฺกริตฺวา, มหาชนสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว, ตณฺฑุเล มินาเปตฺวา เตหิ ภตฺตํ ปจาเปตฺวา ทฺวารโกฏฺเก ปญฺตฺตาสเน นิสีทิตฺวา สุวณฺณกฏจฺฉุ อาทาย "ภตฺเตน อตฺถิกา อาคจฺฉนฺตู ติ โฆสาเปตฺวา อาคตาคตานํ คหิตภาชนานิ ๑๓ ปูเรตฺวา อทาสิ. สกลทิวสมฺปิ เทนฺติยา กฏจฺฉุนา คหิตฏฺานเมว ปญฺายิ. ตสฺสา ปน ปุริมพุทฺธานํปิ ภิกฺขุสงฺฆสฺส วามหตฺเถน อุกฺขลึ ทกฺขิณหตฺเถน กฏจฺฉุ คเหตฺวา เอวเมว ปตฺเต ปูเรตฺวา ภตฺตสฺส ทินฺนตฺตา วามหตฺถตลํ ปูเรตฺวา ปทุมลกฺขณํ นิพฺพตฺติ, ทกฺขิณหตฺถตลํ ปูเรตฺวา จนฺทลกฺขณํ นิพฺพตฺติ. ยสฺมา ปน ธมกรกํ อาทาย ภิกฺขุสงฺฆสฺส อุทกํ ปริสฺสาเวตฺวา ททมานา อปราปรํ วิจริ; เตน สฺสา ทกฺขิณปาทตลํ ปูเรตฺวา จนฺทลกฺขณํ นิพฺพตฺติ, วามปาทตลํ ปูเรตฺวา ปทุมลกฺขณํ นิพฺพตฺติ. ตสฺสา ๑๔ อิมินา การเณน "จนฺทปทุมา ติ นามํ กรึสุ. ปุตฺโตปิ สฺส สีสํ นหาโต สหสฺสตฺถวิกํ อาทาย "กหาปเณหิ อตฺถิกา อาคจฺฉนฺตู ติ วตฺวา อาคตาคตานํ คหิตภาชนานิ ปูเรตฺวา อทาสิ. ถวิกาย กหาปณสหสฺสํ อโหสิเยว. สุณิสาปิ สฺส สพฺพาลงฺกาเรหิ อลงฺกริตฺวา วีหิปิฏกํ อาทาย อากาสงฺคเณ นิสินฺนา "วีชภตฺเตน อตฺถิกา อาคจฺฉนฺตู ติ วตฺวา อาคตาคตานํ คหิตภาชนานิ ปูเรตฺวา อทาสิ. ปิฏกํ ยถาปูริตเมว อโหสิ. ทาโสปิ สฺส สพฺพาลงฺกาเรหิ อลงฺกริตฺวา๑๕ สุวณฺณยุเค สุวณฺณโยตฺเตหิ โคเณ โยเชตฺวา สุวณฺณปโตทยฏฺึ อาทาย โคณานํ คนฺธปญฺจงฺคุลิกานิ ทตฺวา วิสาเณสุ สุวณฺณโกสเก ปฏิมุญฺจิตฺวา เขตฺตํ คนฺตฺวา ปาเชสิ. "อิโต ติสฺโส เอโต ติสฺโส มชฺเฌ เอกา ติ สตฺต สิตา ภิชฺชิตฺวา อคมํสุ. ชมฺพุทีปวาสิโน ภตฺตวีชหิรญฺสุวณฺณาทีสุ ยถารุจิตํ เสฏฺิเคหโตเยว คณฺหึสุ.
	เอวํ มหานุภาโว เสฏฺี "สตฺถา กิร อาคโต ติ สุตฺวา "สตฺถุ
ปจฺจุคฺคมนํ กริสฺสามี ติ นิกฺขมนฺโต อนฺตรามคฺเค ติตฺถิเย ทิสฺวา, เตหิ "กสฺมา ตฺวํ คหปติ กิริยวาโท สมาโน อกิริยวาทสฺส สมณสฺส โคตมสฺส สนฺติกํ คจฺฉสี ติ นิวาริยมาโนปิ เตสํ วจนํ อนาทยิตฺวาว คนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. อถ สฺส สตฺถา อนุปุพฺพีกถํ กเถสิ. โส เทสนาวสาเน โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา สตฺถุ ติตฺถิเยหิ อวณฺณํ วตฺวา อตฺตโน นิวาริตภาวํ อาโรเจสิ. อถ นํ สตฺถา "คหปติ อิเม สตฺตา นาม มหนฺตํปิ อตฺตโน โทสํ น ปสฺสนฺติ, อวิชฺชมานํปิ ปเรสํ โทสํ วิชฺชมานกํ กตฺวา ตตฺถ ตตฺถ ภุสํ วิย โอปุนนฺตี ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"สุทสฺสํ วชฺชม ญฺเสํ, อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ; ปเรสํ หิ โส วชฺชานิ โอปุนาติ ยถา ภุสํ, อตฺตโน ปน ฉาเทติ กลึ ว กิตวา สโติ.
	ตตฺถ "สุทสฺสนฺติ; ปรสฺส อณุมตฺตํปิ วชฺชํ ขลิตํ สุทสฺสํ
สุเขเนว ปสฺสิตุ สกฺกา, อตฺตโน ปน อติมหนฺตํปิ ทุทฺทสํ. ปเรสํ หีติ: เตเนว การเณน โส ปุคฺคโล สงฺฆมชฺฌาทีสุ ปเรสํ วชฺชานิ อุจฺจฏฺาเน ตฺวา ภุสํ โอปุนนฺโต วิย โอปุนาติ. กลึว กิตวา สโติ เอตฺถ สกุเณสุ อปรชฺฌนวเสน อตฺตภาโว กลิ นาม, สาขาภงฺคาทิกํ ปฏิจฺฉาทนํ กิตวา นาม, สากุณิโก สโ นาม. ยถา สกุณลุทฺทโก สกุเณ คเหตฺวา มาเรตุกาโม กิตวาย อตฺตภาวํ ปฏิจฺฉาเทติ; เอวํ อตฺตโน วชฺชํ ฉาเทตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
เมณฺฑกเสฏฺิวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. องฺคุตฺตราเปสุ. ๒. สี. ยุ. "นามาติ นตฺถิ. ๓. สี. ยุ. ถมฺภ ตุลา.... ๔. สี. ยุ. รชตมเยหิ สุตฺเตหิ. ๕. สี. ยุ. อาวาเฏ. ๖. สี. ยุ. อนาคนฺตุกามา. ๗. สี. ภิตฺติปาทาเยว. ยุ. ภิตฺติปาเทสุ. ๘. ยุ. "มมาติ นตฺถิ, ๙. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "ทินฺเนติ ทิสฺสติ. ๑๐. สี. ยุ. อาฬฺหกถาลิกํ. ๑๑. สี. ยุ. โกฏฺาคารานิ. ๑๒. สี. ยุ. สพฺพาลงฺการํ. ๑๓. ม. สี. ยุ. อุปนีตภาชนานิ. ๑๔. สี. ยุ. ตสฺมา. ๑๕. ปมาทลิขิตํ มญฺเ. อิธ `สีสํ นหาโตติ ลิขิตพฺพํ.