๑๘. มลวคฺควณฺณนา
๑๐. เมณฺฑกเสฏฺิวตฺถุ. (๑๙๐)
หน้า
๒๘
๑๐. เมณฺฑกเสฏฺิวตฺถุ. (๑๙๐)
   
   
      สตฺถา  กิร  องฺคุตฺตราปเถสุ จาริกํ จรนฺโต "เมณฺฑกเสฏฺิโน
   ภริยาย  สฺส  จนฺทปทุมาย   ปุตฺตสฺส      ธนญฺชยเสฏฺิโน
สุณิสาย   สุมนเทวิยา นตฺตาย   วิสาขาย ทาสสฺส ปุณฺณสฺสาติ
อิเมสํ  โสตาปตฺติผลูปนิสฺสยํ ทิสฺวา ภทฺทิยนครํ คนฺตฺวา  ชาติยาวเน
วิหาสิเมณฺฑกเสฏฺี   สตฺถุ   อาคมนํ   อสฺโสสิ.   "กสฺมา  ปเน
เมณฺฑกเสฏฺี  นาม  ชาโตติตสฺส กิร ปจฺฉิมเคเห อฏฺกรีสมตฺเต
าเน   หตฺถิอสฺสอุสภปฺปมาณา  สุวณฺณเมณฺฑกา  ปวึ  ภินฺทิตฺวา
ปิฏฺิยา  ปิฏฺึ  ปหรมานา  อุฏฺหึสุ.   เตสํ  มุเขสุ  ปญฺจวณฺณานํ
สุตฺตานํ  เคณฺฑุกา  ปกฺขิตฺตา  โหนฺติสปฺปิเตลมธุผาณิตาทีหิ  วา
วตฺถจฺฉาทนหิรญฺสุวณฺณาทีหิ วา อตฺเถ สติ เตสํ  มุขโต  เคณฺฑุกํ
อปเนนฺติ. เอกสฺสาปิ  เมณฺฑกสฺส  มุขโต  ชมฺพุทีปวาสีนํ  ปโหนกํ
สปฺปิเตลมธุผาณิตวตฺถจฺฉาทนหิรญฺสุวณฺณํ  นิกฺขมิตโต ปฏฺาย
"เมณฺฑกเสฏฺีติ ปญฺายติ.
อวโรชสฺส  นาม  กุฏุมฺพิกสฺส   ภาคิเนยฺโย   มาตุเลน   สมานนาโม
อวโรโช  นาม  อโหสิ. อถสฺส  มาตุโล  สตฺถุ  คนฺธกุฏึ  กาตุ อารภิ.
โส  ตสฺส  สนฺติกํ  คนฺตฺวา  "มาตุล  อุโภปิ  สเหว  กโรมาติ  วตฺวา
"อหํ   อญฺเหิ    สทฺธึ   อสาธารณํ   เอกโกว   กริสฺสามีติ   เตน
ปฏิกฺขิตฺตกาเล  "อิมสฺมึ าเน คนฺธกุฏิยา  กตาย  อิมสฺมึ  นาม 
าเน   กุญฺชรสาลํ  นาม   ลทฺธุ   วฏฺฏตีติ   จินฺเตตฺวา   อรญฺโต
ทพฺพสมฺภาเร อาหราเปตฺวา "เอกํ ถมฺภํ สุวณฺณขจิตํ เอกํ  รชตขจิตํ
เอกํ   มณิขจิตนฺติ  เอวํ ถมฺเภ ตุลาสงฺฆาฏทฺวารกวาฏวาตปาน-
โคปานสิจฺฉทนิฏฺกา
     สพฺพาปิ     สุวณฺณาทิขจิตาว    กาเรตฺวา
คนฺธกุฏิยา สมฺมุขฏฺาเน ตถาคตสฺส สตฺตรตนมยํ กุญฺชรสาลํ กาเรสิ.
ตสฺสา   อุปริ   ฆนรตฺตสุวณฺณผลิกปวาฬมยา   ติสฺโส   สิขรถูปิโย
อเหสุกุญฺชรสาลาย  มชฺฌฏฺาเน  รตนมณฺฑปํ กาเรสิธมฺมาสนํ
ปติฏฺาเปสิตสฺส  ฆนรตฺตสุณฺณมยา ปาทา  อเหสุตถา  จตสฺโส
อฏนิโย, จตฺตาโร ปน สุวณฺณเมณฺฑเก  กาเรตฺวา  อาสนสฺส  จตุนฺนํ
ปาทานํ   เหฏฺา   เปสิ,   เทฺว  เมณฺฑเก  กาเรตฺวา  ปาทปีกาย
เหฏฺา  เปสิ,   สุวณฺณเมณฺฑเก กาเรตฺวา  มณฺฑปํ  ปริกฺขิปนฺโต
เปสิธมฺมาสนํ  ปมํ  สุตฺตมเยหิ  รชฺชุเกหิ  วายาเปตฺวา  มชฺเฌ
สุวณฺณสุตฺตมเยหิ อุปริ มุตฺตามเยหิ วายาเปสิตสฺส  จนฺทนมโย
อปสฺสโย  อโหสิ. เอวํ  กุญฺชรสาลํ  นิฏฺาเปตฺวา  สาลมหํ  กโรนฺโต
อฏฺสฏฺิภิกฺขุสตสหสฺเสหิ   สทฺธึ   สตฺถารํ   นิมนฺเตตฺวา   จตฺตาโร
มาเส ทานํ  อทาสิ. โอสานทิวเส  ติจีวรํ  อทาสิตตฺถ สงฺฆนวกสฺส
สหสฺสคฺฆนิกํ ปาปุณิ.
มนุสฺเสสุ  จ  สํสรนฺโต  อิมสฺมึ   ภทฺทกปฺเป  พาราณสิยํ  มหาโภเค
เสฏฺิกุเล  นิพฺพตฺติตฺวา  พาราณสีเสฏฺี   นาม   อโหสิ.   เอกทิวสํ
ราชุปฏฺานํ  คจฺฉนฺโต  ปุโรหิตํ  ทิสฺวา  "กึ  อาจริย  นกฺขตฺตมุหุตฺตํ
อุปธาเรถาติ อาห. "อาม  อุปธาเรมิกึ  อญฺํ  อมฺหากํ  กมฺมนฺติ.
"เตนหิ  กีทิสํ  ชนปทจาริตฺตนฺติ.   "เอกํ  ภยํ  ภวิสฺสตีติ.  "กึ  ภยํ
นามาติ.  "ฉาตกภยํ   เสฏฺีติ.   "กทา   ภวิสฺสตีติ.   "อิโต  ติณฺณํ
สํวจฺฉรานํ อจฺจเยนาติตํ สุตฺวา เสฏฺี พหุ กสิกมฺมํ กาเรตฺวา เคเห
วิชฺชมานธเนนาปิ   ธญฺเมว  คเหตฺวา  อฑฺฒเตรสานิ  โกฏฺสตานิ
กาเรตฺวา   สพฺพโกฏฺเ   วิหีนํ   ปูเรสิ.   โกฏฺเสุ   อปฺปโหนฺเตสุ,
จาฏิอาทีนิ ปูเรตฺวา อวเสสํ ภูมิยํ อาวาฏํ กตฺวา นิขนิ. นิธานาวเสสํ
มตฺติกาย สทฺธึ มทฺทิตฺวา ภิตฺติโย  ลิมฺปาเปสิโส  อปเรน สมเยน,
ฉาตกภเย สมฺปตฺเต, ยถานิกฺขิตฺตํ ธญฺํ  ปริภุญฺชนฺโตโกฏฺเสุ 
จาฏิอาทีสุ    นิกฺขิตฺตธญฺเ  ปริกฺขีเณ,   ปริชเน  ปกฺโกสาเปตฺวา
อาห  "คจฺฉถ  ตาตาปพฺพตํ  ปวิสิตฺวา  ชีวนฺตา  สุภิกฺขกาเล  มม
สนฺติกํ  อาคนฺตุกามา อาคจฺฉถ, โน เจ, ตตฺเถว ชีวถาติ. เต ตถา
อกํสุ.   ตสฺส   ปน   สนฺติเก   เวยฺยาวจฺจกโร  เอโก  ปุณฺโณ  นาม
ทาโส   โอหียิ.   "เตน   สทฺธึ   เสฏฺี   เสฏฺิชายา   เสฏฺิปุตฺโต
เสฏฺิสุณิสาติ ปญฺเจว ชนา อเหสุ. เต, ภูมิยํ อาวาเฏสุ นิหิตธญฺเปิ
ปริกฺขีเณ,   ภิตฺติมตฺติกํ  ปาเตตฺวา  เตเมตฺวา  ตโต  ลทฺธธญฺเน
ยาปยึสุ. อถ สฺส  ชายาฉาตเก  อวตฺถรนฺเตมตฺติกาย ขียมานาย,
ภิตฺติปเทเสสุ อวสิฏฺมตฺติกํ ปาเตตฺวา เตเมตฺวา อฑฺฒาฬฺหกมตฺเต
วีหี  ลภิตฺวา  โกฏฺเฏตฺวา  เอกํ  ตณฺฑุลนาฬึ  คเหตฺวา  "ฉาตกกาเล
พหู  โจรา  โหนฺตี ติ  โจรภเยน  เอกสฺมึ กุเฏ ปกฺขิปิตฺวา  ปิทหิตฺวา
ภูมิยํ  นิกฺขนิตฺวา เปสิอถ  นํ  เสฏฺี  ราชุปฏฺานโต  อาคนฺตฺวา
อาห   "ภทฺเท   ฉาโตมฺหิ,   อตฺถิ   กิญฺจีติสา  วิชฺชมานํ  "นตฺถีติ
อวตฺวา   "สามิ   เอกา   ตณฺฑุลนาฬี   อตฺถีติ   อาห.  "กหํ  สาติ.
"โจรภเยน   เม   นิขนิตฺวา  ปิตาติ.  "เตนหิ  นํ  อุทฺธริตฺวา  กิญฺจิ
ปจาหี ติ.  "สเจ  ยาคุ  ปจิสฺสามิเทฺว  วาเร  ภวิสฺสติสเจ ภตฺตํ
ปจิสฺสามิ,   เอกวารเมว   ภวิสฺสติ;   กึ   ปจามิ  สามีติ.  "อมฺหากํ
อญฺโ  ปจฺจโย  นตฺถิภตฺตํ   ภุญฺชิตฺวาว   มริสฺสาม,   ภตฺตเมว
ปจาหีติ.   สา   ภตฺตํ   ปจิตฺวา   ปญฺจ  โกฏฺาเส  กตฺวา  เสฏฺิโน
ภตฺตโกฏฺาสํ  วฑฺเฒตฺวา  ปุรโต   เปสิตสฺมึ  ขเณ  คนฺธมาทน-
ปพฺพเต
  เอโก  ปจฺเจกพุทฺโธ สมาปตฺติโต วุฏฺหิอนฺโตสมาปตฺติยํ
กิร  สมาปตฺติผเลน  ชิฆจฺฉา  น  พาธติ,   สมาปตฺติวุฏฺิตานํ  ปน
พลวตี  หุตฺวา  อุทรปฏลํ  ฑหนฺตี   วิย   อุปฺปชฺชติ;   ตสฺมา   เต
ลภนฏฺานํ  โอโลเกตฺวา  คจฺฉนฺติตํ  ทิวสญฺ  เตสํ  ทานํ  ทตฺวา
เสนาปติฏฺานาทีสุ  อญฺตรํ สมฺปตฺตึ ลภนฺติ; ตสฺมา  โสปิ  ทิพฺเพน
จกฺขุนา     โอโลเกนฺโต     "สกลชมฺพุทีเป    ฉาตกภยํ    อุปฺปนฺนํ,
เสฏฺิเคเห   ปญฺจนฺนํ  ชนานํ  นาฬิโกทโนว  ปกฺโกสทฺธา  นุ โข
เอเต สกฺขิสฺสนฺติ วา มม สงฺคหํ  กาตุนฺติ  เตสํ  สทฺธภาวญฺ สงฺคหํ
กาตุ   สมตฺถภาวญฺ  ทิสฺวา  ปตฺตจีวรมาทาย  คนฺตฺวา   เสฏฺิสฺส
ปุรโต   ทฺวาเร   ิตเมว   อตฺตานํ   ทสฺเสสิ.   โส   ตํ   ทิสฺวาว
ปสนฺนจิตฺโต  "ปุพฺเพปิ  มยา  ทานสฺส  อทินฺนตฺตา  เอวรูปํ  ฉาตกํ
ทิฏฺํอิทํ โข ปน  ภตฺตํ มํ เอกทิวสญฺเว  รกฺเขยฺย, อยฺยสฺส ปน
ทินฺนํ อเนกาสุ  กปฺปโกฏีสุ มม หิตาวหํ  ภวิสฺสตีติ  ตํ  ภตฺตปาตึ
อปเนตฺวา  ปจฺเจกพุทฺธํ  อุปสงฺกมิตฺวา  ปญฺจปติฏฺิเตน  วนฺทิตฺวา
เคหํ   ปเวเสตฺวา  อาสเน  นิสินฺนสฺส  ปาเท  โธวิตฺวา  สุวณฺณปีเ
เปตฺวา  ตํ   ภตฺตปาตึ   อาทาย   ปจฺเจกพุทฺธสฺส   ปตฺเต  โอกิริ.
อุปฑฺฒาวเสเส   ภตฺเต  [ปจฺเจกพุทฺโธ  หตฺเถน  ปตฺตํ  ปิทหิ.
อถ นํ "ภนฺเต เอกาย ตณฺฑุลนาฬิยา ปญฺจนฺนํ  ชนานํ  ปกฺกโอทนสฺส
อยํ  เอโก  โกฏฺาโสอิมํ  ทฺวิธา  กาตุ  น  สกฺกามา มยฺหํ อิธ
โลเก สงฺคหํ กโรถ, นิรวเสสํ ทาตุกาโมมฺหีติ วตฺวา สพฺพํ ภตฺตมทาสิ,
ทตฺวา   จ  ปน   ปตฺถนํ   เปสิ  "มา  ภนฺเต  ปุน  นิพฺพตฺตฏฺาเน
เอวรูปํ   ฉาตกภยํ   อทฺทสํ,   อิโต  ปฏฺาย   สกลชมฺพุทีปวาสีนํ
วีชภตฺตํ  ทาตุ  สมตฺโถ   ภเวยฺยํ,   สหตฺเถน   กมฺมํ  กตฺวา  ชีวิตํ
  กปฺเปยฺยํอฑฺฒเตรสโกฏฺสตานิ  โสธาเปตฺวา  สีสํ  นหายิตฺวา
เตสํ  ทฺวาเร นิสีทิตฺวา อุทฺธํ  โอโลกิตกฺขเณเยว  เม  รตฺตสาลิธารา
ปติตฺวา   สพฺพโกฏฺเ   ปูเรยฺยุ,   นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺาเน      เม
อยเมว   ภริยาอยเมว  ปุตฺโตอยเมว  สุณิสาอยเมว  ทาโส
โหตูติภริยาปิสฺส  "มม  สามิเก  ชิฆจฺฉาย  ปีฬิยมาเนน  สกฺกา
มยา   ภุญฺชิตุนฺ ติ   จินฺเตตฺวา  อตฺตโน   โกฏฺาสํ   ปจฺเจกพุทฺธสฺส
ทตฺวา ปตฺถนํ  เปสิ  "ภนฺเต  อิโต  ปฏฺาย  นิพฺพตฺตฏฺาเน  เอวรูปํ
ฉาตกภยํ น ปสฺเสยฺยํภตฺตถาลิกํ ๑๐ ปุรโต กตฺวา สกลชมฺพุทีปวาสีนํ
ภตฺตํ  เทนฺติยาปิ    เมยาว  น  อุฏฺหามิ;  ตาว คหิตคฺคหิตฏฺานํ
ปูริตเมว  โหตุอยเมว  สามิโกอยเมว  ปุตฺโตอยเมว สุณิสา,
อยเมว ทาโส โหตูติปุตฺโตปิสฺส อตฺตโน โกฏฺาสํ  ปจฺเจกพุทฺธสฺส
ทตฺวา  ปตฺถนํ  เปสิ  "อิโต  ปฏฺาย  เอวรูปํ  ฉาตกภยํ น ปสฺเสยฺยํ,
เอกญฺ   เม  สหสฺสตฺถวิกํ   คเหตฺวา  สกลชมฺพุทีปวาสีนํ   กหาปณํ
เทนฺตสฺสาปิอยํ  ถวิกา  ปริปุณฺณา  โหตุ, อิเมเยว เม มาตาปิตโร
โหนฺตุ,   อยํ   ภริยาอยํ  ทาโสติสุณิสาปิสฺส  อตฺตโน  โกฏฺาสํ
ปจฺเจกพุทฺธสฺส   ทตฺวา   ปตฺถนํ   เปสิ   "อิโต   ปฏฺาย   เอวรูปํ
ฉาตกภยํ   น   ปสฺเสยฺยํ,   เอกญฺ  เม  ธญฺปิฏกํ  ปุรโต  เปตฺวา
สกลชมฺพุทีปวาสีนํ  วีชภตฺตํ เทนฺติยาปิขีณภาโว  มา ปญฺายิตฺถ,
อิเมเยว   สสฺสุสสฺสุรา  โหนฺตุอยเมว  สามิโกอยเมว  ทาโสติ.
ทาโสปิ สฺส  อตฺตโน โกฏฺาสํ  ปจฺเจกพุทฺธสฺส ทตฺวา ปตฺถนํ เปสิ
"อิโต  ปฏฺาย  เอวรูปํ  ฉาตกภยํ  น  ปสฺเสยฺยํสพฺเพ อิเม สามิกา
โหนฺตุกสนฺตสฺส    เม,  `อิโต  ติสฺโส เอโต ติสฺโส มชฺเฌ เอกาติ
ทารุอมฺพณมตฺตา สตฺต สิตาโย คจฺฉนฺตูติโส ตํ ทิวสํ เสนาปติฏฺานํ
ปฏฺเตฺวา  ลทฺธุ  สมตฺโถวสามิเกสุ  ปน  สิเนเหน  "อิเมเยว  เม
สามิกา โหนฺตูติ ปตฺถนํ เปสิปจฺเจกพุทฺโธ สพฺเพสํปิ วจนาวสาเน
"เอวํ   โหตูติ  วตฺวา   ปจฺเจกพุทฺธคาถาหิ  อนุโมทนํ  กตฺวา  "มยา
อิเมสํ  จิตฺตํ ปสาเทตุ วฏฺฏตีติ  จินฺเตตฺวา  "ยาว  คนฺธมาทนปพฺพตา
อิเม ชนา  มํ  ปสฺสนฺตูติ  อธิฏฺหิตฺวา  ปกฺกามิเตปิ  โอโลเกนฺตาว
อฏฺํสุ.   โส   คนฺตฺวา   ตํ   ภตฺตํ   ปญฺจหิ  ปจฺเจกพุทฺธสเตหิ  สทฺธึ
สํวิภชิ.   ตํ   ตสฺสานุภาเวน   สพฺเพสํ  ปโหสิเตปิ  โอโลเกนฺตาว
อฏฺํสุ.   อติกฺกนฺเต  ปน  มชฺฌนฺติเกเสฏฺิภริยา  อุกฺขลึ  โธวิตฺวา
ปิทหิตฺวา   เปสิ.   เสฏฺีปิ   ชิฆจฺฉาย   ปีฬิโต   นิปชฺชิตฺวา  นิทฺทํ
โอกฺกมิ.  โส  สายณฺหสมเย  ปพุชฺฌิตฺวา ภริยํ อาห  "ภทฺเท  อติวิย
ฉาโตมฺหิอตฺถิ นุ โข  อุกฺขลิยา  ตเล ฌามกสิตฺถานีติ. สา โธวิตฺวา
อุกฺขลิยา   ปิตภาวํ   ชานนฺตีปิ   "นตฺถีติ  อวตฺวา  "อุกฺขลึ  วิวริตฺวา
อาจิกฺขิสฺสามี ติ   อุฏฺาย   อุกฺขลิยา   มูลํ   คนฺตฺวา   อุกฺขลึ   วิวริ.
ตาวเทว   สุมนมกุลสทิสวณฺณสฺส   ภตฺตสฺส   ปูรา   อุกฺขลิ   ปิธานํ
อุกฺขิปิตฺวา   อฏฺาสิ.   สา   ตํ   ทิสฺวา   ปีติยา  ผุฏฺสรีรา  เสฏฺึ
อาห   "อุฏฺเหิ   สามิอหํ  อุกฺขลึ  โธวิตฺวา  ปิทหึสา  ปเนสา
สุมนมกุลสทิสวณฺณสฺส ภตฺตสฺส ปูราปุญฺานิ นาม กตฺตพฺพรูปานิ,
ทานํ  นาม  ทาตพฺพยุตฺตกํอุฏฺเหิ  สามิภุญฺชสฺสูติสา  ทฺวินฺนํ
ปิตาปุตฺตานํ ภตฺตํ อทาสิเตสุ  ภุญฺชิตฺวา อุฏฺิเตสุ  สุณิสาย  สทฺธึ
นิสีทิตฺวา  ภุญฺชิตฺวา  ปุณฺณสฺส   ภตฺตํ   อทาสิ.   คหิตคฺคหิตฏฺานํ
น   ขียติ.   กฏจฺฉุนา   สกึ  คหิตฏฺานเมว  ปญฺายติตํ  ทิวสเมว
โกฏฺาทโย   ปุพฺเพ   ปูริตนิยาเมเนว  ปุน  ปูรึสุ.  "เสฏฺิสฺส  เคเห
ภตฺตํ  อุปฺปนฺนํ,   วีชภตฺเตหิ  อตฺถิกา  อาคนฺตฺวา  คณฺหนฺตูติ  นคเร
โฆสนํ    กาเรสิ.    มนุสฺสา    ตสฺส   เคหโต   วีชภตฺตํ   คณฺหึสุ.
สกลชมฺพุทีปวาสิโนปิ ตํ นิสฺสาย ชีวิตํ ลภึสุเยว.
อิมสฺมึ  พุทฺธุปฺปาเท  ภทฺทิยนคเร  เสฏฺิกุเล  นิพฺพตฺติภริยาปิสฺส
มหาโภคกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺตา  ตสฺเสว  เคหํ  อคมาสิตสฺส
ปุพฺพกมฺมํ  นิสฺสาย  ปจฺฉาเคเห  วุตฺตปฺปการา  เมณฺฑกา  อุฏฺหึสุ.
ปุตฺโตปิ   เนสํ   ปุตฺโตวสุณิสา  สุณิสาวทาโส  ทาโสว  อโหสิ.
อเถกทิวสํ    เสฏฺี   อตฺตโน   ปุญฺํ   วีมํสิตุกาโม   อฑฺฒเตรสานิ
โกฏฺสตานิ ๑๑ โสธาเปตฺวา  สีสํ  นหาโต  ทฺวาเร  นิสีทิตฺวา  อุทฺธํ
อุลฺโลเกสิ.    สพฺพานิปิ    วุตฺตปฺปการานํ   รตฺตสาลีนํ   ปูรึสุ.   โส
เสสานํปิ  ปุญฺานิ  วีมํสิตุกาโม  ภริยญฺ  ปุตฺตาทโย   "ตุมฺหากํปิ
ปุญฺานิ   วีมํสถาติ   อาห.   อถสฺส   ภริยา   สพฺพาลงฺกาเรหิ ๑๒
อลงฺกริตฺวา,    มหาชนสฺส    ปสฺสนฺตสฺเสว,    ตณฺฑุเล   มินาเปตฺวา
เตหิ   ภตฺตํ   ปจาเปตฺวา   ทฺวารโกฏฺเก  ปญฺตฺตาสเน   นิสีทิตฺวา
สุวณฺณกฏจฺฉุ อาทาย  "ภตฺเตน  อตฺถิกา  อาคจฺฉนฺตู ติ  โฆสาเปตฺวา
อาคตาคตานํ คหิตภาชนานิ ๑๓ ปูเรตฺวา อทาสิ. สกลทิวสมฺปิ เทนฺติยา
กฏจฺฉุนา   คหิตฏฺานเมว   ปญฺายิ.   ตสฺสา   ปน   ปุริมพุทฺธานํปิ
ภิกฺขุสงฺฆสฺส  วามหตฺเถน  อุกฺขลึ  ทกฺขิณหตฺเถน  กฏจฺฉุ   คเหตฺวา
เอวเมว   ปตฺเต  ปูเรตฺวา  ภตฺตสฺส  ทินฺนตฺตา  วามหตฺถตลํ  ปูเรตฺวา
ปทุมลกฺขณํ นิพฺพตฺติทกฺขิณหตฺถตลํ ปูเรตฺวา จนฺทลกฺขณํ นิพฺพตฺติ.
ยสฺมา  ปน   ธมกรกํ   อาทาย   ภิกฺขุสงฺฆสฺส   อุทกํ  ปริสฺสาเวตฺวา
ททมานา    อปราปรํ    วิจริ;   เตนสฺสา   ทกฺขิณปาทตลํ   ปูเรตฺวา
จนฺทลกฺขณํ นิพฺพตฺติวามปาทตลํ  ปูเรตฺวา ปทุมลกฺขณํ  นิพฺพตฺติ.
ตสฺสา ๑๔ อิมินา การเณน "จนฺทปทุมาติ นามํ กรึสุ. ปุตฺโตปิสฺส สีสํ
นหาโต  สหสฺสตฺถวิกํ  อาทาย  "กหาปเณหิ  อตฺถิกา   อาคจฺฉนฺตูติ
วตฺวา    อาคตาคตานํ   คหิตภาชนานิ   ปูเรตฺวา   อทาสิ.   ถวิกาย
กหาปณสหสฺสํ อโหสิเยว.  สุณิสาปิสฺส สพฺพาลงฺกาเรหิ อลงฺกริตฺวา
วีหิปิฏกํ   อาทาย    อากาสงฺคเณ   นิสินฺนา   "วีชภตฺเตน   อตฺถิกา
อาคจฺฉนฺตูติ วตฺวา  อาคตาคตานํ   คหิตภาชนานิ  ปูเรตฺวา  อทาสิ.
ปิฏกํ ยถาปูริตเมว อโหสิทาโสปิสฺส สพฺพาลงฺกาเรหิ อลงฺกริตฺวา๑๕
สุวณฺณยุเค   สุวณฺณโยตฺเตหิ   โคเณ  โยเชตฺวา  สุวณฺณปโตทยฏฺึ
อาทาย โคณานํ  คนฺธปญฺจงฺคุลิกานิ ทตฺวา วิสาเณสุ  สุวณฺณโกสเก
ปฏิมุญฺจิตฺวา   เขตฺตํ  คนฺตฺวา  ปาเชสิ.  "อิโต  ติสฺโส  เอโต  ติสฺโส
มชฺเฌ   เอกาติ   สตฺต   สิตา   ภิชฺชิตฺวา   อคมํสุ.   ชมฺพุทีปวาสิโน
ภตฺตวีชหิรญฺสุวณฺณาทีสุ ยถารุจิตํ เสฏฺิเคหโตเยว คณฺหึสุ.
ปจฺจุคฺคมนํ  กริสฺสามีติ   นิกฺขมนฺโต  อนฺตรามคฺเค  ติตฺถิเย  ทิสฺวา,
เตหิ    "กสฺมา   ตฺวํ   คหปติ   กิริยวาโท   สมาโน   อกิริยวาทสฺส
สมณสฺส  โคตมสฺส   สนฺติกํ   คจฺฉสีติ   นิวาริยมาโนปิ   เตสํ  วจนํ
อนาทยิตฺวาว   คนฺตฺวา  สตฺถารํ  วนฺทิตฺวา  เอกมนฺตํ  นิสีทิอถสฺส
สตฺถา  อนุปุพฺพีกถํ  กเถสิโส  เทสนาวสาเน โสตาปตฺติผลํ  ปตฺวา
สตฺถุ   ติตฺถิเยหิ   อวณฺณํ   วตฺวา   อตฺตโน  นิวาริตภาวํ  อาโรเจสิ.
อถ  นํ  สตฺถา  "คหปติ  อิเม  สตฺตา  นาม  มหนฺตํปิ  อตฺตโน  โทสํ
น   ปสฺสนฺติ,   อวิชฺชมานํปิ   ปเรสํ   โทสํ  วิชฺชมานกํ  กตฺวา  ตตฺถ
ตตฺถ ภุสํ วิย โอปุนนฺตี ติ วตฺวา อิมํ คาถมาห

    "สุทสฺสํ วชฺชม ญฺเสํ,  อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ;
      ปเรสํ หิ โส วชฺชานิ     โอปุนาติ ยถา ภุสํ,
      อตฺตโน ปน ฉาเทติ      กลึ กิตวา สโติ.

สุเขเนว ปสฺสิตุ  สกฺกาอตฺตโน ปน อติมหนฺตํปิ ทุทฺทสํ. ปเรสํ หีติ:
เตเนว   การเณน   โส   ปุคฺคโล   สงฺฆมชฺฌาทีสุ   ปเรสํ   วชฺชานิ
อุจฺจฏฺาเน   ตฺวา   ภุสํ   โอปุนนฺโต  วิย  โอปุนาติกลึว  กิตวา
สโติ
 
  เอตฺถ   สกุเณสุ   อปรชฺฌนวเสน   อตฺตภาโว   กลิ   นาม,
สาขาภงฺคาทิกํ   ปฏิจฺฉาทนํ   กิตวา  นาม,   สากุณิโก  สโ  นาม.
ยถา  สกุณลุทฺทโก  สกุเณ คเหตฺวา มาเรตุกาโม กิตวาย  อตฺตภาวํ
ปฏิจฺฉาเทติ; เอวํ อตฺตโน วชฺชํ ฉาเทตีติ อตฺโถ.
   
************

๑. สี. ยุ. องฺคุตฺตราเปสุ.
๒. สี. ยุ. "นามาติ นตฺถิ.
๓. สี. ยุ. ถมฺภ ตุลา....
๔. สี. ยุ. รชตมเยหิ สุตฺเตหิ.
๕. สี. ยุ. อาวาเฏ.
๖. สี. ยุ. อนาคนฺตุกามา.
๗. สี. ภิตฺติปาทาเยว. ยุ. ภิตฺติปาเทสุ.
๘. ยุ. "มมาติ นตฺถิ,
๙. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "ทินฺเนติ ทิสฺสติ.

๑๐. สี. ยุ. อาฬฺหกถาลิกํ.
๑๑. สี. ยุ. โกฏฺาคารานิ.
๑๒. สี. ยุ. สพฺพาลงฺการํ.

๑๓. ม. สี. ยุ. อุปนีตภาชนานิ.
๑๔. สี. ยุ. ตสฺมา.
๑๕. ปมาทลิขิตํ มญฺเ. อิธ `สีสํ นหาโตติ ลิขิตพฺพํ.


  เลือกเรื่องที่ต้องการ  
๑๘.มลวคฺควณฺณนา
๑. โคฆาตวตฺถุ
๒. อญฺตรพฺราหฺมณวตฺถุ
๓. ติสฺสตฺเถรวตฺถุ
๔. โลฬุทายิตฺเถรวตฺถุ
๕. อญฺตรกุลปุตฺตวตฺถ
๖. จูฬสาริภิกฺขุวตฺถุ
๗. ปญฺจอุปาสกวตฺถุ
๘. ติสฺสทหรวตฺถุ
๙. ปญฺจอุปาสกวตฺถุ
๑๐. เมณฺฑกเสฏฺิวตฺถุ
๑๑. อุชฺฌานสญฺิตฺฺเถรวตฺถุ
๑๒. สุภทฺทวตฺถุ
๑๙.ธมฺมฏวคฺควณฺณนา
๑. วินิจฺฉยมหามตฺตวตฺถุ
๒. ฉพฺพคฺคิยวตฺถุ
๓. เอกุทานตฺเถรวตฺถุ
๔. ลกุณฺฑกภทฺทิยตฺเถรวตฺถุ
๕. สมฺพหุลภิกฺขุวตฺถุ
๖. หตฺถกวตฺถุ
๗. อญฺตรพฺราหฺมณวตฺถุ
๘. ติตฺถิยวตฺถุ
๙. อริยพาลิสิกวตฺถุ
๑๐. สมฺพหุลภิกฺขุวตฺถุ
๒๐.มคฺควคฺควณฺณนา
๑. ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ
๒. อปรํ ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ
๓. ปธานกมฺมิกติสฺสตฺเถรวตฺถุ
๔. สูกรเปตวตฺถุ
๕. โปิลตฺเถรวตฺถุ
๖. มหลฺลกตฺเถรวตฺถุ
๗. สารีปุตฺตตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริกวตฺถุ
๘. มหาธนวาณิชวตฺถุุ
๙. กิสาโคตมีวตฺถุ
๑๐. ปฏาจาราวตฺถุ
๒๑.ปกิณณกวคฺควณฺณนา
๑. อตฺตโนปุพฺพกมฺมวตฺถุ
๒. กุกฺกุฏณฺฑขาทิกาวตฺถุ
๓. ภทฺทิยภิกฺขุวตฺถุ
๔. ลกุณฺฏกภทฺทิยตฺเถรวตฺถุ
๕. ทารุสากฏิกวตฺถุ
๖. วชฺชีปุตฺตกภิกฺขุวตฺถุ
๗. จิตฺตคหปติวตฺถุ
๘. จูฬสุภทฺทาวตฺถุ
๙. เอกวิหาริตฺเถรวตฺถุ
๒๒.นิรยวคฺควณฺณนา
๑. สุนฺทรีปริพฺพาชิกาวตฺถุ
๒. ทุกฺขปีฬิตสตฺตวตฺถุ
๓. วคฺคุมุทาตีริยภิกฺขุวตฺถุ
๔. เขมกเสฏิปุตฺตวตฺถ
๕. ทุพฺพจภิกฺขุวตฺถุ
๖. อิสฺสาปกตอิตฺถีวตฺถุ
๗. อาคนฺตุกภิกฺขุวตฺถุ
๘. นิคฺคณฺวตฺถุ
๙. ติตฺถิยสาวกวตฺถุ
๒๓.นาควคฺควณฺณนา
๑. อตฺตโนวตฺถุ
๒. หตฺถาจริยปุพฺพกวตฺถุ
๓. ปริชิณฺณพฺราหฺมณปุตฺตวตฺถุ
๔. ปเสนทิโกสลราชวตฺถุ
๕. สานุสามเณรวตฺถุ
๖. ปาเวรกหตฺถิวตฺถุ
๗. สมฺพหุลภิกฺขุวตฺถุ
๘. มารวตฺถุ