๒๐. มคฺควคฺควณฺณนา
๑. ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ. (๒๐๓)
หน้า
๕๘
๒๐. มคฺควคฺควณฺณนา
   
   
อุปฏฺานสาลายํ   นิสีทิตฺวา    "อสุกคามโต   อสุกคามสฺส   มคฺโค
สโม,   อสุกคามสฺส   มคฺโค  วิสโม,   สสกฺขโรอสกฺขโรติอาทินา
นเยน  อตฺตนา   วิจริตมคฺคํ  อารพฺภ  มคฺคกถํ  กเถสุ. สตฺถา เตสํ
อรหตฺตสฺส  อุปนิสฺสยํ  ทิสฺวา   ตํ  านํ   อาคนฺตฺวา  ปญฺตฺตาสเน
นิสินฺโน  "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว  เอตรหิ  กถาย  สนฺนิสินฺนาติ  ปุจฺฉิตฺวา
"อิมาย  นามาติ  วุตฺเต,  "ภิกฺขเว  อยํ  พาหิรกมคฺโคภิกฺขุนา นาม
อริยมคฺเค   กมฺมํ   กาตุ   วฏฺฏติเอวํ  กโรนฺโต  ภิกฺขุ  สพฺพทุกฺขา
ปมุจฺจตีติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ

       "มคฺคานฏฺงฺคิโก เสฏฺโ      สจฺจานํ จตุโร ปทา,
         วิราโค เสฏฺโ ธมฺมานํ        ทิปทานญฺจ จกฺขุมา;
         เอเสว มคฺโค นตฺถญฺโ     ทสฺสนสฺส วิสุทฺธิยา,
         เอตญฺหิ ตุมฺเห ปฏิปชฺชถ   มารเสนปฺ ปโมหนํ,

         เอตญฺหิ ตุมฺเห ปฏิปนฺนา    ทุกฺขสฺส นฺตํ กริสฺสถ;
         อกฺขาโต โว 
มยา มคฺโค  อญฺาย สลฺลสตฺถนํ
         ตุมฺเหหิ กิจฺจํ อาตปฺปํ,        อกฺขาตาโร  ตถาคตา,
         ปฏิปนฺนา ปโมกฺขนฺติ         ฌายิโน มารพนฺธนาติ
.

ทฺวาสฏฺิทิฏฺิคตมคฺคา  วา,   สพฺเพสํปิ  มคฺคานํ  สมฺมาทิฏฺิอาทีหิ
อฏฺหิ องฺเคหิ มิจฺฉาทิฏฺิอาทีนํ อฏฺนฺนํ ปหานกโร นิโรธมารมฺมณํ
กตฺวา  จตูสุปิ  สจฺเจสุ ทุกฺขปริชานนาทิกิจฺจํ สาธยมาโน อฏฺงฺคิโก
มคฺโค   เสฏฺโ   อุตฺตโม.   สจฺจานํ จตุโร ปทาติ:  "สจฺจํ  ภเณ,
น  กุชฺเฌยฺยาติ  อาคตํ  วจีสจฺจํ วา โหตุ  "สจฺโจ พฺราหฺมโณ, สจฺโจ
ขตฺติโยติอาทิเภทํ  สมฺมติสจฺจํ วา  "อิทเมว  สจฺจํ,  โมฆมญฺนติ 
ทิฏฺิสจฺจํ    วา    "ทุกฺขํ   อริยสจฺจนฺติอาทิเภทํ   ปรมตฺถสจฺจํ   วา,
สพฺเพสํปิ     อิเมสํ   สจฺจานํ   ปริชานิตพฺพตฺเถน    ปหาตพฺพตฺเถน
สจฺฉิกาตพฺพตฺเถน      ภาเวตพฺพตฺเถน     เอกปฺปฏิเวธนตฺเถน    
ตถปฺปฏิเวธนตฺเถน   "ทุกฺขํ  อริยสจฺจนฺติอาทโย จตุโร ปทา เสฏฺา
นามวิราโค เสฏฺโ ธมฺมานนฺติ:  "ยาวตา  ภิกฺขเว ธมฺมา สงฺขตา
วา  อสงฺขตา  วาวิราโค เตสํ [ธมฺมานํ] อคฺคมกฺขายตีติ วจนโต
สพฺพธมฺมานํ     นิพฺพานสงฺขาโต    วิราโค   เสฏฺโ.   ทิปทานญฺจ
จกฺขุมาติ
สพฺเพสํปิ เทวมนุสฺสาทิเภทานํ  ทฺวิปทานํ ปญฺจหิ จกฺขูหิ
จกฺขุมา   ตถาคโตว   เสฏฺโ.   จสทฺโท  สมฺปิณฺฑนตฺโถ  อรูปธมฺเม
สมฺปิณฺเฑติ;   ตสฺมา   อรูปธมฺมานํปิ   ตถาคโต   เสฏฺโ   อุตฺตโม.
ทสฺสนสฺส  วิสุทฺธิยาติ: มคฺคผลทสฺสนวิสุทฺธตฺถํ โย  มยา "เสฏฺโติ
วุตฺโต,   เอเสว   มคฺโค;   นตฺถญฺโ.   เอตํ  หีติตสฺมา  ตุมฺเห
เอตเมว  ปฏิปชฺชถ.   มารเสนปฺปโมหนนฺติเอตํ  หิ  "มารโมหนํ
มารวญฺจนนฺติ  วุจฺจติทุกฺขสฺสาต  สกลสฺสาปิ  วฏฺฏทุกฺขสฺส  อนฺตํ
ปริจฺเฉทํ     กริสฺสถาติ    อตฺโถ.   สลฺลสตฺถนนฺติ:   ราคสลฺลาทีนํ
สตฺถนํ   นิมฺมถนํ   อพฺพาหณํ   เอตํ  มคฺคํ  มยา  วินา  อนุสฺสวาทีหิ
อตฺตปจฺจกฺขโต   ตฺวาว   อยํ  มคฺโค   อกฺขาโต,   อิทานิ  ตุมฺเหหิ
กิเลสานํ   อาตาปเนน   "อาตปฺปนฺติ   สงฺขํ  คตํ  ตสฺส  อธิคมตฺถาย
สมฺมปฺปธานวิริยํ   กิจฺจํ   กรณียํ,   เกวลํ  หิ  อกฺขาตาโร  ตถาคตา;
ตสฺมา   เตหิ   อกฺขาตวเสน  เย  ปฏิปนฺนา  ทฺวีหิ  ฌาเนหิ  ฌายิโน,
เต เตภูมิกวฏฺฏสงฺขาตา มารพนฺธนา ปโมกฺขนฺตีติ อตฺโถ.
   
สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสีติ.
************

๑. ม. สี. ยุ. อตฺตโน. 
๒. ม. สี. ยุ. มารสฺเสตํ ปโมหนํ.
๓. สี. ยุ. เว.  
๔. ม. สี. ยุ. ปหานํ กโรนฺโต.
๕. องฺ. ทสก. ๒๔/๒๑๐. 
๖. ขุ. อิติ. ๒๕/๒๙๘.


  เลือกเรื่องที่ต้องการ  
๑๘.มลวคฺควณฺณนา
๑. โคฆาตวตฺถุ
๒. อญฺตรพฺราหฺมณวตฺถุ
๓. ติสฺสตฺเถรวตฺถุ
๔. โลฬุทายิตฺเถรวตฺถุ
๕. อญฺตรกุลปุตฺตวตฺถ
๖. จูฬสาริภิกฺขุวตฺถุ
๗. ปญฺจอุปาสกวตฺถุ
๘. ติสฺสทหรวตฺถุ
๙. ปญฺจอุปาสกวตฺถุ
๑๐. เมณฺฑกเสฏฺิวตฺถุ
๑๑. อุชฺฌานสญฺิตฺฺเถรวตฺถุ
๑๒. สุภทฺทวตฺถุ
๑๙.ธมฺมฏวคฺควณฺณนา
๑. วินิจฺฉยมหามตฺตวตฺถุ
๒. ฉพฺพคฺคิยวตฺถุ
๓. เอกุทานตฺเถรวตฺถุ
๔. ลกุณฺฑกภทฺทิยตฺเถรวตฺถุ
๕. สมฺพหุลภิกฺขุวตฺถุ
๖. หตฺถกวตฺถุ
๗. อญฺตรพฺราหฺมณวตฺถุ
๘. ติตฺถิยวตฺถุ
๙. อริยพาลิสิกวตฺถุ
๑๐. สมฺพหุลภิกฺขุวตฺถุ
๒๐.มคฺควคฺควณฺณนา
๑. ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ
๒. อปรํ ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ
๓. ปธานกมฺมิกติสฺสตฺเถรวตฺถุ
๔. สูกรเปตวตฺถุ
๕. โปิลตฺเถรวตฺถุ
๖. มหลฺลกตฺเถรวตฺถุ
๗. สารีปุตฺตตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริกวตฺถุ
๘. มหาธนวาณิชวตฺถุุ
๙. กิสาโคตมีวตฺถุ
๑๐. ปฏาจาราวตฺถุ
๒๑.ปกิณณกวคฺควณฺณนา
๑. อตฺตโนปุพฺพกมฺมวตฺถุ
๒. กุกฺกุฏณฺฑขาทิกาวตฺถุ
๓. ภทฺทิยภิกฺขุวตฺถุ
๔. ลกุณฺฏกภทฺทิยตฺเถรวตฺถุ
๕. ทารุสากฏิกวตฺถุ
๖. วชฺชีปุตฺตกภิกฺขุวตฺถุ
๗. จิตฺตคหปติวตฺถุ
๘. จูฬสุภทฺทาวตฺถุ
๙. เอกวิหาริตฺเถรวตฺถุ
๒๒.นิรยวคฺควณฺณนา
๑. สุนฺทรีปริพฺพาชิกาวตฺถุ
๒. ทุกฺขปีฬิตสตฺตวตฺถุ
๓. วคฺคุมุทาตีริยภิกฺขุวตฺถุ
๔. เขมกเสฏิปุตฺตวตฺถ
๕. ทุพฺพจภิกฺขุวตฺถุ
๖. อิสฺสาปกตอิตฺถีวตฺถุ
๗. อาคนฺตุกภิกฺขุวตฺถุ
๘. นิคฺคณฺวตฺถุ
๙. ติตฺถิยสาวกวตฺถุ
๒๓.นาควคฺควณฺณนา
๑. อตฺตโนวตฺถุ
๒. หตฺถาจริยปุพฺพกวตฺถุ
๓. ปริชิณฺณพฺราหฺมณปุตฺตวตฺถุ
๔. ปเสนทิโกสลราชวตฺถุ
๕. สานุสามเณรวตฺถุ
๖. ปาเวรกหตฺถิวตฺถุ
๗. สมฺพหุลภิกฺขุวตฺถุ
๘. มารวตฺถุ