ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๑๘. มลวคฺควณฺณนา
	๑. โคฆาตกปุตฺตวตฺถุ. (๑๘๑)

	"ปณฺฑุปลาโสว ทานิสี ติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต เอกํ โคฆาตกปุตฺตํ อารพฺภ กเถสิ.

	สาวตฺถิยํ กิเร โก โคฆาตโก คาโว วธิตฺวา วรมํสานิ
คเหตฺวา ปจาเปตฺวา ปุตฺตทาเรน สทฺธึ นิสีทิตฺวา มํสญฺ จ ๑ ขาทติ มูเลน จ วิกฺกีณาติ. โส เอวํ ปญฺจปณฺณาสวสฺสานิ โคฆาตกกมฺมํ กโรนฺโต ธูรวิหาเร วิหรนฺตสฺส สตฺถุโน เอกทิวสํ กฏจฺฉุมตฺตมฺปิ ยาคุ วา ภตฺตํ วา น อทาสิ. โส วินา มํเสน ภตฺตํ น ภุญฺชติ. โส เอกทิวสํ ทิวสภาเค มํสํ วิกฺกีณิตฺวา อตฺตโน อตฺถาย ปจิตุ เอกํ มํสขณฺฑํ ภริยาย ๒ ทตฺวา นหายิตุ อคมาสิ. อถ สฺส สหายโก เคหํ อาคนฺตฺวา ภริยํ อาห "โถกํ เม วิกฺกีณิยมํสํ เทหิ, เคเห เม ปาหุนโก อาคโต ติ. "นตฺถิ วิกฺกีณิยมํสํ, สหายโก เต มํสํ วิกฺกีณิตฺวา อิทานิ นหายิตุ คโต ติ. "มา เอวํ กริ, สเจ มํสขณฺฑํ อตฺถิ; เทหี ติ. "สหายกสฺส เต นิกฺขิตฺตํ มํสขณฺฑํ เปตฺวา อญฺํ มํสํ นตฺถี ติ. โส "สหายกสฺส เม อตฺถาย ปิตมํสโต อญฺํ นตฺถิ; โส จ วินา มํเสน น ภุญฺชติ, น ายํ ทสฺสตี ติ สามํ ตํ มํสํ คเหตฺวา ปกฺกามิ. โคฆาตโกปิ นหาตฺวา อาคโต, ตาย อตฺตโน ปกฺกปณฺเณน สทฺธึ วฑฺเฒตฺวา ภตฺเต อุปนีเต, อาห "กหํ มํสนฺ ติ. "นตฺถิ สามี ติ. "นนุ อหํ ปจนตฺถาย มํสํ ทตฺวา คโต ติ. "ตว สหายโก อาคนฺตฺวา `ปาหุนโก เม อาคโต, วิกฺกีณิยมํสํ เม เทหี ติ วตฺวา, มยา `สหายกสฺส เต ปิตมํสโต อฺํ นตฺถิ, โส จ วินา มํเสน น ภุญฺชตี ติ วุตฺเตปิ, ๓ พลกาเรน ตํ มํสํ สามํเยว คเหตฺวา คโต ติ. โส "อหํ วินา มํเสน ภตฺตํ น ภุญฺชามิ, หราหิ นนฺ ติ. "กึ สกฺกา กาตุ, ภุญฺช สามีติ. โส "น าหํ ภตฺตํ ภุญฺชามี ติ ตํ ภตฺตํ หราเปตฺวา สตฺถํ อาทาย, ปจฺฉาเคเห ิโต โคโณ อตฺถิ, ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา มุเข หตฺถํ ปกฺขิปิตฺวา ชิวฺหํ นีหริตฺวา สตฺเถน มูเล ฉินฺทิตฺวา อาทาย คนฺตฺวา องฺคาเรสุ ปจาเปตฺวา ภตฺตมตฺถเก เปตฺวา นิสินฺโน เอกํ ภตฺตปิณฺฑํ ภุญฺชิตฺวา เอกํ มํสขณฺฑํ มุเข เปสิ. ตํขณญฺเว สฺส ชิวฺหา ฉินฺทิตฺวา ๔ ภตฺตปาติยํ ปติ. ตํขณํเยว กมฺมสริกฺขกํ วิปากํ ลภิ. โสปิ โข โคโณ วิย โลหิตธาราย มุขโต ปคฺฆรนฺติยา อนฺโตเคหํ ปวิสิตฺวา ชนฺนุเกหิ วิจรนฺโต วิรวิ. ตสฺมึ สมเย โคฆาตกสฺส ปุตฺโต ปิตรํ โอโลเกตฺวา สมีเป ิโต โหติ. อถ นํ มาตา อาห "ปสฺส ปุตฺต อิมํ โคณํ วิย เคหมชฺเฌ ชนฺนุเกหิ วิจริตฺวา วิรวนฺตํ, อิทํ ทุกฺขํ ตว มตฺถเก ปติสฺสติ, มมํปิ อโนโลเกตฺวา อตฺตโน โสตฺถึ กโรนฺโต ปลายสฺสูติ. โส มรณภยตชฺชิโต มาตรํ วนฺทิตฺวา ปลายิ, ปลายิตฺวา จ ปน ตกฺกสิลํ อคมาสิ. โคฆาตโกปิ โคโณ วิย เคหมชฺเฌ วิรวนฺโต วิจริตฺวา กาลํ กตฺวา อวีจิมฺหิ นิพฺพตฺติ. โคโณปิ กาลม กาสิ. โคฆาตกปุตฺโตปิ ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา สุวณฺณการกมฺมํ อุคฺคณฺหิ. อถ สฺส าจริโย คามํ คจฺฉนฺโต "เอวรูปํ นาม อลงฺการํ กเรยฺยาสี ติ วตฺวา ปกฺกามิ. โสปิ ตถารูปํ อลงฺการํ อกาสิ. อถ สฺส าจริโย อาคนฺตฺวา อลงฺการํ ทิสฺวา "อยํ ยตฺถ กตฺถจิ คนฺตฺวา ชีวิตุ สมตฺโถ ติ วยปฺปตฺตํ อตฺตโน ธีตรํ อทาสิ. โส ปุตฺตธีตาหิ วฑฺฒิ. อถ สฺส ปุตฺตา วยปฺปตฺตา สิปฺปํ อุคฺคณฺหิตฺวา อปรภาเค สาวตฺถึ คนฺตฺวา ตตฺถ ฆราวาสํ สณฺเปตฺวา วสนฺตา สทฺธา ปสนฺนา อเหสุ. ปิตาปิ เนสํ ตกฺกสิลายํ กิญฺจิ กุสลํ อกตฺวาว ชรํ ปาปุณิ. อถ สฺส ปุตฺตา "ปิตา โน มหลฺลโก ติ อตฺตโน สนฺติกํ ปกฺโกสาเปตฺวา "ปิตุ อตฺถาย ทานํ ทสฺสาม าติ พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ นิมนฺตยึสุ. เต ปุนทิวเส อนฺโตเคเห พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ นิสีทาเปตฺวา สกฺกจฺจํ ปริวิสิตฺวา, ภตฺตกิจฺจาวสาเน สตฺถารํ อาหํสุ "ภนฺเต อมฺเหหิ อิทํ ปิตุ ชีวภตฺตํ ทินฺนํ, ปิตุ โน อนุโมทนํ กโรถ าติ. สตฺถา ตํ อามนฺเตตฺวา "อุปาสก ตฺวํ มหลฺลโก ปริปกฺกสรีโร ปณฺฑุปลาสสทิโส, ตว ปรโลกคมนาย กุสลปาเถยฺยํ นตฺถิ, อตฺตโน ปติฏฺํ กโรหิ, ปณฺฑิโต ภว มา พาโล ติ วตฺวา อนุโมทนํ กโรนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
	ปณฺฑุปลาโส ว ทานิ สิ, ยมปุริสาปิ จ เต ๕ อุปฏฺิตา. อุยฺโยคมุเข ปติฏฺสิ, ๖ ปาเถยฺยํปิ จ เต น วิชฺชติ. โส กโรหิ ทีปม ตฺตโน, ขิปฺปํ วายม ปณฺฑิโต ภว นิทฺธนฺตมโล อนงฺคโณ ทิพฺพํ อริยภูมิเม หิสี ติ.
	ตตฺถ "ปณฺฑุปลาโสว ทานิสีติ: อุปาสก ตฺวํ อิทานิ ฉิชฺชิตฺวา
ภูมิยํ ปตนปณฺฑุปลาโส วิย อโหสิ. ยมปุริสาติ ยมทูตา วุจฺจนฺติ. อิทํ ปน มรณเมว สนฺธาย วุตฺตํ. มรณนฺ เต ปจฺจุปฏฺิตนฺ ติ อตฺโถ. อุยฺโยคมุเขติ: ปริหานิมุเข อวุฑฺฒิมุเข จ ิโต สี ติ อตฺโถ. ปาเถยฺยนฺติ: คมิกสฺส ตณฺฑุลาทิปาเถยฺยํ วิย ปรโลกํ คจฺฉนฺตสฺส ตว กุสลปาเถยฺยมฺปิ นตฺถี ติ อตฺโถ. โส กโรหีติ: โส ตฺวํ สมุทฺเท นาวาย ภินฺนาย ทีปสงฺขาตํ ปติฏฺํ วิย อตฺตโน กุสลปติฏฺํ กโรหิ, กโรนฺโต จ ขิปฺปํ วายม สีฆํ สีฆํ วิริยํ อารภ อตฺตโน กุสลกมฺมปติฏฺากรเณน ปณฺฑิโต ภว. โย หิ มรณมุขํ อปตฺวา กาตุ สมตฺถกาเลเยว กุสลํ กโรติ, เอส ปณฺฑิโต นาม. ตาทิโส ภว มา อนฺธพาโล ติ อตฺโถ. ทิพฺพํ อริยภูมินฺติ: เอวํ วิริยํ กโรนฺโต ราคาทีนํ มลานํ นีหฏตาย นิทฺธนฺตมโล, องฺคณาภาเวน อนงฺคโณ นิกฺกิเลโส หุตฺวา ปญฺจวิธํ สุทฺธาวาสภูมึ ปาปุณิสฺสสี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน อุปาสโก โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ. สมฺปตฺตานมฺปิ
สาตฺถิกา เทสนา อโหสี ติ.

	เต ปุนทิวสตฺถายปิ สตฺถารํ นิมนฺเตตฺวา ทานํ ทตฺวา
กตภตฺตกิจฺจํ สตฺถารํ อนุโมทนกาเล อาหํสุ "ภนฺเต อิทมฺปิ อมฺหากํ ปิตุ ชีวภตฺตเมว, อิมสฺเสว อนุโมทนํ กโรถ าติ. สตฺถา ตสฺส อนุโมทนํ กโรนฺโต อิมา เทฺว คาถา อภาสิ
	"อุปนีตวโย ว ทานิ สิ, สมฺปยาโต สิ ยมสฺส สนฺติกํ, ๗ (คนฺตุ) วาโสปิ จ เต นตฺถิ อนฺตรา, ปาเถยฺยํปิ จ เต น วิชฺชติ. โส กโรหิ ทีปม ตฺตโน, ขิปฺปํ วายม ปณฺฑิโต ภว นิทฺธนฺตมโล อนงฺคโณ น ปุน ชาติชรํ อุเปหิสี ติ.
	ตตฺถ "อุปนีตวโยติ: อุป าติ นิปาตมตฺตํ. นีตวโย คตวโย
อติกฺกนฺตวโย. ตฺวม สิ อิทานิ ตโย วเย อติกฺกมิตฺวา มรณมุเข ิโต ติ อตฺโถ. สมฺปยาโตสิ ยมสฺส สนฺติกนฺติ: มรณมุขํ คนฺตุ สชฺโช หุตฺวา ิโต สี ติ อตฺโถ. วาโสปิ จ เต นตฺถิ อนฺตราติ: ยถา มคฺคํ คจฺฉนฺตา ตานิ ตานิ กิจฺจานิ กโรนฺตา อนฺตรามคฺเค วสนฺติ; น เอวํ ปรโลกํ คจฺฉนฺตา. น หิ สกฺกา ปรโลกํ คจฺฉนฺเตน "อธิวาเสถ กติปาหํ, ทานํ ตาว เทมิ, ธมฺมํ ตาว สุณามี ติ อาทีนิ วตฺตุ. อิโต ปน จวิตฺวา ปรโลเก นิพฺพตฺโตว โหติ. อิมม ตฺถํ สนฺธาเย ตํ วุตฺตํ. ปาเถยฺยนฺติ อิทํ กิญฺจาปิ เหฏฺา วุตฺตเมว, อุปาสกสฺส ปน ปุนปฺปุนํ ทฬฺหีกรณตฺถํ อิธาปิ สตฺถารา คหิตํ. ชาติชรนฺติ เอตฺถ พฺยาธิมรณานิปิ คหิตาเนว โหนฺติ.
	เหฏฺิมคาถาหิ จ อนาคามิมคฺโค กถิโต, อิธ อรหตฺตมคฺโค.
เอวํ สนฺเตปิ, ยถา นาม รญฺา อตฺตโน มุขปฺปมาณํ กพฬํ วฑฺเฒตฺวา ปุตฺตสฺส อุปนีเต [๘] กุมาโร อตฺตโน มุขปฺปมาเณเนว คณฺหาติ; เอวเมว สตฺถารา อุปริมคฺควเสน ธมฺเม เทสิเตปิ อุปาสโก อตฺตโน อุปนิสฺสยพเลน เหฏฺา โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา อิมิสฺสา อนุโมทนาย อวสาเน อนาคามิผลํ ๙ ปตฺโต. เสสปริสายปิ สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสี ติ.
โคฆาตกปุตฺตวตฺถุ.
************
๑. ยุ. สามํ จ. ๒. สี. ยุ. "ภริยายาติ นตฺถิ. ๓. สี. ยุ. วุตฺโตปิ. ๔. ม. ฉิชฺชิตฺวา. ๕. สี. ยุ. ตํ. ๖. สี. ยุ. จ ติฏฺสิ. ๗. ยุ. สนฺติเก. ๘. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "โสติ อตฺถิ. ๙. สี. ยุ. "ปตฺวา....อนาคามิผลนฺติ นตฺถิ.