ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๕. เขมาวตฺถุ. (๒๔๔)

	"เย ราครตฺตาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต
เขมนฺนาม รญฺโ พิมฺพิสารสฺส อคฺคมเหสึ อารพฺภ กเถสิ.

	สา กิร ปทุมุตฺตรปาทมูเล ปตฺถิตปฺปตฺถนา อติวิย อภิรูปา
ปาสาทิกา อโหสิ. "สตฺถา กิร รูปสฺส โทสํ กเถตี ติ สุตฺวา ปน สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตุ น อิจฺฉิ. ราชา ตสฺสา รูปมทมตฺตภาวํ ตฺวา เวฬุวนวณฺณปฺปฏิสํยุตฺตานิ คีตานิ กาเรตฺวา นฏาทีนํ ทาเปสิ. เตสํ ตานิ คายนฺตานํ สุตฺวา ตสฺสา เวฬุวนํ อทิฏฺปุพฺพํ วิย อสฺสุตปุพฺพํ วิย จ อโหสิ. สา "กตรํ อุยฺยานํ สนฺธาย คายถ าติ ปุจฺฉิตฺวา, "เทวิ ตุมฺหากํ เวฬุวนุยฺยานเมว าติ วุตฺเต, อุยฺยานํ คนฺตุกามา อโหสิ. สตฺถา ตสฺสา อาคมนํ ตฺวา ปริสมชฺเฌ นิสีทิตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโตว ตาลวณฺฏํ อาทาย อตฺตโน ปสฺเส ตฺวา วีชมานํ อภิรูปํ อิตฺถึ นิมฺมินิ. เขมาปิ เทวี ปวิสมานาว ตํ อิตฺถึ ทิสฺวา "สมฺมาสมฺพุทฺโธ รูปสฺส โทสํ กเถตี ติ วทนฺติ, อยญฺ จ สฺส สนฺติเก อิตฺถี วีชมานา ิตา, อหํ อิมิสฺสา กลภาคํปิ น อุเปมิ, น มยา อีทิสํ อิตฺถีรูปํ ทิฏฺปุพฺพํ, สตฺถารํ อภูเตน อพฺภาจิกฺขนฺ ติ มญฺเติ จินฺเตตฺวา ตถาคตสฺส กถาสทฺทํปิ อนิสาเมตฺวา ตเมว อิตฺถึ โอโลกยมานา อฏฺาสิ. สตฺถา ตสฺสา ตสฺมึ รูเป อุปฺปนฺนพหุมานตํ ตฺวา ตํ รูปํ ปมวยาทิวเสน ทสฺเสนฺโต เหฏฺา วุตฺตนเยเนว ปริโยสาเน อฏฺิมตฺตาวสานํ กตฺวา ทสฺเสสิ. เขมา ตํ ทิสฺวา "เอวรูปํปิ นาม ตํ รูปํ มุหุตฺเตเนว ขยวยํ ปตฺตํ, นตฺถิ วต อิมสฺมึ รูเป สาโร ติ จินฺเตสิ. สตฺถา ตสฺสา จิตฺตวารํ โอโลเกตฺวา "เขเม ตฺวํ `อิมสฺมึ รูเป สาโร อตฺถี ติ จินฺเตสิ ปสฺสทานิสฺส นิสฺสารภาวนฺ ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"อาตุรํ อสุจึ ปูตึ ปสฺส เขเม สมุสฺสยํ อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ พาลานํ อภิปตฺถิตนฺ ติ.
	สา คาถาปริโยสาเน โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ. อถ นํ สตฺถา
"เขเม อิเม สตฺตา ราครตฺตา โทสทุฏฺา โมหมูฬฺหา อตฺตโน ตณฺหาโสตํ สมติกฺกมิตุ น สกฺโกนฺติ ตตฺเถว ลคฺคนฺตี ติ วตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถม าห
	"เย ราครตฺตา นุปตนฺติ โสตํ สยํ กตํ มกฺกฏโก ว ชาลํ. เอตมฺปิ เฉตฺวาน วชนฺติ ธีรา อนเปกฺขิโน สพฺพทุกฺขํ ปหาย าติ.
	ตตฺถ "มกฺกฏโกว ชาลนฺติ: ยถา นาม มกฺกฏโก สุตฺตชาลํ
กตฺวา มชฺฌฏฺาเน นาภิมณฺฑเล นิปนฺโน ปริยนฺเต ปติตํ ปฏงฺคํ วา มกฺขิกํ วา เวเคน คนฺตฺวา วิชฺฌิตฺวา ตสฺส รสํ ปิวิตฺวา ปุน าคนฺตฺวา ตสฺมึเยว าเน นิปชฺชติ; เอวเมว เย สตฺตา ราครตฺตา โทสทุฏฺา โมหมูฬฺหา, สยํ กตํ ตณฺหาโสตํ อนุปตนฺติ เต ตํ สมติกฺกมิตุ น สกฺโกนฺติ; เอวํ ทุรติกฺกมํ.
	เอตมฺปิ เฉตฺวาน วชนฺต ธีราติ: ปณฺฑิตา เอตํ พนฺธนํ
ฉินฺทิตฺวา อนเปกฺขิโน นิราลยา หุตฺวา อรหตฺตมคฺเคน สพฺพทุกฺขํ ปหาย วชนฺติ คจฺฉนฺตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน เขมา อรหตฺเต ปติฏฺหิ. มหาชนสฺสาปิ
สาตฺถิกา เทสนา อโหสิ. สตฺถา ราชานํ อาห "มหาราช เขมาย ปพฺพชิตุ วา ปรินิพฺพายิตุ วา วฏฺฏตี ติ. "ภนฺเต ปพฺพาเชถ นํ, อลํ ปรินิพฺพาเนน าติ. สา ปพฺพชิตฺวา อคฺคสาวิกา อโหสี ติ.
เขมาวตฺถุ.
************