ธรรมศึกษาชั้นโท

๔.	อติสีตํ อติอุณฺหํ	อติสายมิทํ อหุ
	อิติ วิสฺสฏฺกมฺมนฺเต	อตฺเถ อจฺเจนฺติ มาณเว.
	ประโยชน์ทั้งหลายย่อมล่วงเลยคนผู้ทอดทิ้งการงาน ด้วยอ้างว่า หนาวนัก ร้อนนัก เย็นเสียแล้ว.
	(พุทฺธ) [ออกสอบ ๒๕๕๕]	ที. ปาฏิ. ๑๑/๑๙๙.

๕.	อถ ปาปานิ กมฺมานิ	กรํ พาโล น พุชฺฌติ
	เสหิ กมฺเมหิ ทุมฺเมโธ	อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติ.
	เมื่อคนโง่มีปัญญาทราม ทำกรรมชั่วอยู่ก็ไม่รู้สึก เขาเดือดร้อน เพราะกรรมของตน เหมือนถูกไฟไหม้.
	(พุทฺธ) [ออกสอบ ๒๕๕๑]	ขุ. ธ. ๒๕/๓๓.

๖.	ยาทิสํ วปเต พีชํ	ตาทิสํ ลภเต ผลํ
	กลฺยาณการี กลฺยาณํ	ปาปการี จ ปาปกํ.
	บุคคลหว่านพืชเช่นใด ย่อมได้ผลเช่นนั้น ผู้ทำกรรมดี ย่อม ได้ผลดี ผู้ทำกรรมชั่ว ย่อมได้ผลชั่ว.
	(พุทฺธ) [ออกสอบ ๒๕๔๗]	สํ. ส. ๑๕/๓๓๓.

๗.	โย ปุพฺเพ กตกลฺยาโณ	กตตฺโถ นาวพุชฺฌติ
	อตฺถา ตสฺส ปลุชฺชนฺติ	เย โหนฺติ อภิปตฺถิตา.
	ผู้ใด อันผู้อื่นทำความดี ทำประโยชน์ให้ในกาลก่อน แต่ไม่ รู้สึก (คุณของเขา), ประโยชน์ที่ผู้นั้นปรารถนาย่อมฉิบหาย.
	(ทฬฺหธมฺมโพธิสตฺต)	ขุ. ชา. สตฺตก. ๒๗/๒๒๘.

๘.	โย ปุพฺเพ กตกลฺยาโณ	กตตฺโถ มนุพุชฺฌติ
	อตฺถา ตสฺส ปวฑฺฒนฺติ	เย โหนฺติ อภิปตฺถิตา.
	ผู้ใด อันผู้อื่นทำความดี ทำประโยชน์ให้ในกาลก่อน ย่อม สำนึก (คุณของเขา) ได้ ประโยชน์ที่ผู้นั้นปรารถนาย่อมเจริญ.
	(ทฬฺหธมฺมโพธิสตฺต)	ขุ. ชา. สตฺตก. ๒๗/๒๒๘.
	[ออกสอบ ๒๕๕๒]
๙.	โย ปุพฺเพ กรณียานิ	ปจฺฉา โส กาตุมิจฺฉติ
	วรุณกฏฺํ ภญฺโชว	ส ปจฺฉา อนุตปฺปติ.
	ผู้ใด ปรารถนาทำกิจที่ควรทำก่อน ในภายหลัง ผู้นั้น ย่อม เดือดร้อนในภายหลัง ดุจมาณพ (ผู้ประมาทแล้วรับ) หักไม้กุ่ม ฉะนั้น.
	(โพธิสตฺต)	ขุ. ชา. เอก. ๒๗/๒๓.

๑๐.	สเจ ปุพฺเพกตเหตุ	สุขทุกฺขํ นิคจฺฉติ
	โปราณกํ กตํ ปาปํ	ตเมโส มุญฺจเต อิณํ.
	ถ้าประสพสุขทุกข์ เพราะบุญบาปที่ทำไว้ก่อนเป็นเหตุ ชื่อว่า เปลื้องบาปเก่าที่ทำไว้ ดุจเปลื้องหนี้ฉะนั้น.
	(โพธิสตฺต)	ขุ. ชา. ปญฺาส. ๒๘/๒๕.

๑๑.	สุขกามานิ ภูตานิ	โย ทณฺเฑน วิหึสติ
	อตฺตโน สุขเมสาโน	เปจฺจ โส น ลภเต สุขํ.
	สัตว์ทั้งหลายย่อมต้องการความสุข ผุ้ใดแสวงหาสุขเพื่อตน เบียดเบียนเขาด้วยอาชญา ผู้นั้นละไปแล้ว ย่อมไม่ได้สุข.
	(พุทฺธ)	ขุ. ธ. ๒๕/๓๒.

๑๒.	สุขกามานิ ภูตานิ	โย ทณฺเฑน น หึสติ
	อตฺตโน สุขเมสาโน	เปจฺจ โส ลภเต สุขํ.
	สัตว์ทั้งหลายย่อมต้องการความสุข ผู้ใดแสวงหาสุขเพื่อตน ไม่เบียดเบียนเขาด้วยอาชญา ผู้นั้นละไปแล้ว ย่อมได้สุข.
	(พุทฺธ) [ออกสอบ ๒๕๕๐]	ขุ. ธ. ๒๕/๓๒.